Book 12 Chapter 235 | |
1 | vyāsa uvāca |
1 | dvitīyam āyuṣo bhāgaṃ gṛhamedhī gṛhe vaset
dharmalabdhair yuto dārair agnīn utpādya suvrataḥ |
2 | gṛhasthavṛttayaś caiva catasraḥ kavibhiḥ smṛtāḥ
kusūladhānyaḥ prathamaḥ kumbhīdhānyas tv anantaram |
3 | aśvastano 'tha kāpotīm āśrito vṛttim āharet
teṣāṃ paraḥ paro jyāyān dharmato lokajittamaḥ |
4 | ṣaṭkarmā vartayaty ekas tribhir anyaḥ pravartate
dvābhyām ekaś caturthas tu brahmasatre vyavasthitaḥ gṛhamedhivratāny atra mahāntīha pracakṣate |
5 | nātmārthaṃ pācayed annaṃ na vṛthā ghātayet paśūn
prāṇī vā yadi vāprāṇī saṃskāraṃ yajuṣārhati |
6 | na divā prasvapej jātu na pūrvāpararātrayoḥ
na bhuñjītāntarākāle nānṛtāv āhvayet striyam |
7 | nāsyānaśnan vased vipro gṛhe kaś cid apūjitaḥ
tathāsyātithayaḥ pūjyā havyakavyavahāḥ sadā |
8 | vedavidyāvratasnātāḥ śrotriyā vedapāragāḥ
svadharmajīvino dāntāḥ kriyāvantas tapasvinaḥ teṣāṃ havyaṃ ca kavyaṃ cāpy arhaṇārthaṃ vidhīyate |
9 | na kharaiḥ saṃprayātasya svadharmājñānakasya ca
apaviddhāgnihotrasya guror vālīkakāriṇaḥ |
10 | saṃvibhāgo 'tra bhūtānāṃ sarveṣām eva śiṣyate
tathaivāpacamānebhyaḥ pradeyaṃ gṛhamedhinā |
11 | vighasāśī bhaven nityaṃ nityaṃ cāmṛtabhojanaḥ
amṛtaṃ yajñaśeṣaṃ syād bhojanaṃ haviṣā samam bhṛtyaśeṣaṃ tu yo 'śnāti tam āhur vighasāśinam |
12 | svadāranirato dānto hy anasūyur jitendriyaḥ
ṛtvikpurohitācāryair mātulātithisaṃśritaiḥ |
13 | vṛddhabālāturair vaidyair jñātisaṃbandhibāndhavaiḥ
mātāpitṛbhyāṃ jāmībhir bhrātrā putreṇa bhāryayā |
14 | duhitrā dāsavargeṇa vivādaṃ na samācaret
etān vimucya saṃvādān sarvapāpaiḥ pramucyate |
15 | etair jitais tu jayati sarvāṃl lokān na saṃśayaḥ
ācāryo brahmalokeśaḥ prājāpatye pitā prabhuḥ |
16 | atithis tv indralokeśo devalokasya cartvijaḥ
jāmayo 'psarasāṃ loke vaiśvadeve tu jñātayaḥ |
17 | saṃbandhibāndhavā dikṣu pṛthivyāṃ mātṛmātulau
vṛddhabālāturakṛśās tv ākāśe prabhaviṣṇavaḥ |
18 | bhrātā jyeṣṭhaḥ samaḥ pitrā bhāryā putraḥ svakā tanuḥ
chāyā svā dāśavargas tu duhitā kṛpaṇaṃ param |
19 | tasmād etair adhikṣiptaḥ sahen nityam asaṃjvaraḥ
gṛhadharmarato vidvān dharmanityo jitaklamaḥ |
20 | na cārthabaddhaḥ karmāṇi dharmaṃ vā kaṃ cid ācaret
gṛhasthavṛttayas tisras tāsāṃ niḥśreyasaṃ param |
21 | parasparaṃ tathaivāhuś cāturāśramyam eva tat
ye coktā niyamās teṣāṃ sarvaṃ kāryaṃ bubhūṣatā |
22 | kumbhīdhānyair uñchaśilaiḥ kāpotīṃ cāsthitais tathā
yasmiṃś caite vasanty arhās tad rāṣṭram abhivardhate |
23 | daśa pūrvān daśa parān punāti ca pitāmahān
gṛhasthavṛttayas tv etā vartayed yo gatavyathaḥ |
24 | sa cakracaralokānāṃ sadṛśīṃ prāpnuyād gatim
yatendriyāṇām atha vā gatir eṣā vidhīyate |
25 | svargaloko gṛhasthānām udāramanasāṃ hitaḥ
svargo vimānasaṃyukto vedadṛṣṭaḥ supuṣpitaḥ |
26 | svargaloke gṛhasthānāṃ pratiṣṭhā niyatātmanām
brahmaṇā vihitā śreṇir eṣā yasmāt pramucyate dvitīyaṃ kramaśaḥ prāpya svargaloke mahīyate |
27 | ataḥ paraṃ paramam udāram āśramaṃ; tṛtīyam āhus tyajatāṃ kalevaram
vanaukasāṃ gṛhapatinām anuttamaṃ; śṛṇuṣvaitat kliṣṭaśarīrakāriṇām |