Book 12 Chapter 226 | |
1 | vyāsa uvāca |
1 | bhūtagrāme niyuktaṃ yat tad etat kīrtitaṃ mayā
brāhmaṇasya tu yat kṛtyaṃ tat te vakṣyāmi pṛcchate |
2 | jātakarmaprabhṛty asya karmaṇāṃ dakṣiṇāvatām
kriyā syād ā samāvṛtter ācārye vedapārage |
3 | adhītya vedān akhilān guruśuśrūṣaṇe rataḥ
gurūṇām anṛṇo bhūtvā samāvarteta yajñavit |
4 | ācāryeṇābhyanujñātaś caturṇām ekam āśramam
ā vimokṣāc charīrasya so 'nutiṣṭhed yathāvidhi |
5 | prajāsargeṇa dāraiś ca brahmacaryeṇa vā punaḥ
vane gurusakāśe vā yatidharmeṇa vā punaḥ |
6 | gṛhasthas tv eva sarveṣāṃ caturṇāṃ mūlam ucyate
tatra pakvakaṣāyo hi dāntaḥ sarvatra sidhyati |
7 | prajāvāñ śrotriyo yajvā mukto divyais tribhir ṛṇaiḥ
athānyān āśramān paścāt pūto gacchati karmabhiḥ |
8 | yat pṛthivyāṃ puṇyatamaṃ vidyāsthānaṃ tadāvaset
yateta tasmin prāmāṇyaṃ gantuṃ yaśasi cottame |
9 | tapasā vā sumahatā vidyānāṃ pāraṇena vā
ijyayā vā pradānair vā viprāṇāṃ vardhate yaśaḥ |
10 | yāvad asya bhavaty asmiṃl loke kīrtir yaśaskarī
tāvat puṇyakṛtāṃl lokān anantān puruṣo 'śnute |
11 | adhyāpayed adhīyīta yājayeta yajeta ca
na vṛthā pratigṛhṇīyān na ca dadyāt kathaṃ cana |
12 | yājyataḥ śiṣyato vāpi kanyayā vā dhanaṃ mahat
yady āgacched yajed dadyān naiko 'śnīyāt kathaṃ cana |
13 | gṛham āvasato hy asya nānyat tīrthaṃ pratigrahāt
devarṣipitṛgurvarthaṃ vṛddhāturabubhukṣatām |
14 | antarhitābhitaptānāṃ yathāśakti bubhūṣatām
dravyāṇām atiśaktyāpi deyam eṣāṃ kṛtād api |
15 | arhatām anurūpāṇāṃ nādeyaṃ hy asti kiṃ cana
uccaiḥśravasam apy aśvaṃ prāpaṇīyaṃ satāṃ viduḥ |
16 | anunīya tathā kāvyaḥ satyasaṃdho mahāvrataḥ
svaiḥ prāṇair brāhmaṇaprāṇān paritrāya divaṃ gataḥ |
17 | rantidevaś ca sāṃkṛtyo vasiṣṭhāya mahātmane
apaḥ pradāya śītoṣṇā nākapṛṣṭhe mahīyate |
18 | ātreyaś candradamayor arhator vividhaṃ dhanam
dattvā lokān yayau dhīmān anantān sa mahīpatiḥ |
19 | śibirauśīnaro 'ṅgāni sutaṃ ca priyam aurasam
brāhmaṇārtham upākṛtya nākapṛṣṭham ito gataḥ |
20 | pratardanaḥ kāśipatiḥ pradāya nayane svake
brāhmaṇāyātulāṃ kīrtim iha cāmutra cāśnute |
21 | divyaṃ mṛṣṭaśalākaṃ tu sauvarṇaṃ paramarddhimat
chatraṃ devāvṛdho dattvā sarāṣṭro 'bhyapatad divam |
22 | sāṃkṛtiś ca tathātreyaḥ śiṣyebhyo brahma nirguṇam
upadiśya mahātejā gato lokān anuttamān |
23 | ambarīṣo gavāṃ dattvā brāhmaṇebhyaḥ pratāpavān
arbudāni daśaikaṃ ca sarāṣṭro 'bhyapatad divam |
24 | sāvitrī kuṇḍale divye śarīraṃ janamejayaḥ
brāhmaṇārthe parityajya jagmatur lokam uttamam |
25 | sarvaratnaṃ vṛṣādarbho yuvanāśvaḥ priyāḥ striyaḥ
ramyam āvasathaṃ caiva dattvāmuṃ lokam āsthitaḥ |
26 | nimī rāṣṭraṃ ca vaideho jāmadagnyo vasuṃdharām
brāhmaṇebhyo dadau cāpi gayaś corvīṃ sapattanām |
27 | avarṣati ca parjanye sarvabhūtāni cāsakṛt
vasiṣṭho jīvayām āsa prajāpatir iva prajāḥ |
28 | karaṃdhamasya putras tu marutto nṛpatis tathā
kanyām aṅgirase dattvā divam āśu jagāma ha |
29 | brahmadattaś ca pāñcālyo rājā buddhimatāṃ varaḥ
nidhiṃ śaṅkhaṃ dvijāgryebhyo dattvā lokān avāptavān |
30 | rājā mitrasahaś cāpi vasiṣṭhāya mahātmane
madayantīṃ priyāṃ dattvā tayā saha divaṃ gataḥ |
31 | sahasrajic ca rājarṣiḥ prāṇān iṣṭān mahāyaśāḥ
brāhmaṇārthe parityajya gato lokān anuttamān |
32 | sarvakāmaiś ca saṃpūrṇaṃ dattvā veśma hiraṇmayam
mudgalāya gataḥ svargaṃ śatadyumno mahīpatiḥ |
33 | nāmnā ca dyutimān nāma śālvarājaḥ pratāpavān
dattvā rājyam ṛcīkāya gato lokān anuttamān |
34 | madirāśvaś ca rājarṣir dattvā kanyāṃ sumadhyamām
hiraṇyahastāya gato lokān devair abhiṣṭutān |
35 | lomapādaś ca rājarṣiḥ śāntāṃ dattvā sutāṃ prabhuḥ
ṛśyaśṛṅgāya vipulaiḥ sarvakāmair ayujyata |
36 | dattvā śatasahasraṃ tu gavāṃ rājā prasenajit
savatsānāṃ mahātejā gato lokān anuttamān |
37 | ete cānye ca bahavo dānena tapasā ca ha
mahātmāno gatāḥ svargaṃ śiṣṭātmāno jitendriyāḥ |
38 | teṣāṃ pratiṣṭhitā kīrtir yāvat sthāsyati medinī
dānayajñaprajāsargair ete hi divam āpnuvan |