Book 12 Chapter 225 | |
1 | vyāsa uvāca |
1 | pṛthivyāṃ yāni bhūtāni jaṅgamāni dhruvāṇi ca
tāny evāgre pralīyante bhūmitvam upayānti ca |
2 | tataḥ pralīne sarvasmin sthāvare jaṅgame tathā
akāṣṭhā nistṛṇā bhūmir dṛśyate kūrmapṛṣṭhavat |
3 | bhūmer api guṇaṃ gandham āpa ādadate yadā
āttagandhā tadā bhūmiḥ pralayatvāya kalpate |
4 | āpas tataḥ pratiṣṭhanti ūrmimatyo mahāsvanāḥ
sarvam evedam āpūrya tiṣṭhanti ca caranti ca |
5 | apām api guṇāṃs tāta jyotir ādadate yadā
āpas tadā āttaguṇā jyotiṣy uparamanti ca |
6 | yadādityaṃ sthitaṃ madhye gūhanti śikhino 'rciṣaḥ
sarvam evedam arcirbhiḥ pūrṇaṃ jājvalyate nabhaḥ |
7 | jyotiṣo 'pi guṇaṃ rūpaṃ vāyur ādadate yadā
praśāmyati tadā jyotir vāyur dodhūyate mahān |
8 | tatas tu mūlam āsādya vāyuḥ saṃbhavam ātmanaḥ
adhaś cordhvaṃ ca tiryak ca dodhavīti diśo daśa |
9 | vāyor api guṇaṃ sparśam ākāśaṃ grasate yadā
praśāmyati tadā vāyuḥ khaṃ tu tiṣṭhati nānadat |
10 | ākāśasya guṇaṃ śabdam abhivyaktātmakaṃ manaḥ
manaso vyaktam avyaktaṃ brāhmaḥ sa pratisaṃcaraḥ |
11 | tad ātmaguṇam āviśya mano grasati candramāḥ
manasy uparate 'dhyātmā candramasy avatiṣṭhate |
12 | taṃ tu kālena mahatā saṃkalpaḥ kurute vaśe
cittaṃ grasati saṃkalpas tac ca jñānam anuttamam |
13 | kālo girati vijñānaṃ kālo balam iti śrutiḥ
balaṃ kālo grasati tu taṃ vidvān kurute vaśe |
14 | ākāśasya tadā ghoṣaṃ taṃ vidvān kurute 'tmani
tad avyaktaṃ paraṃ brahma tac chāśvatam anuttamam evaṃ sarvāṇi bhūtāni brahmaiva pratisaṃcaraḥ |
15 | yathāvat kīrtitaṃ samyag evam etad asaṃśayam
bodhyaṃ vidyāmayaṃ dṛṣṭvā yogibhiḥ paramātmabhiḥ |
16 | evaṃ vistārasaṃkṣepau brahmāvyakte punaḥ punaḥ
yugasāhasrayor ādāv ahno rātryās tathaiva ca |