Book 12 Chapter 218 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | śatakratur athāpaśyad baler dīptāṃ mahātmanaḥ
svarūpiṇīṃ śarīrād dhi tadā niṣkrāmatīṃ śriyam |
2 | tāṃ dīptāṃ prabhayā dṛṣṭvā bhagavān pākaśāsanaḥ
vismayotphullanayano baliṃ papraccha vāsavaḥ |
3 | bale keyam apakrāntā rocamānā śikhaṇḍinī
tvattaḥ sthitā sakeyūrā dīpyamānā svatejasā |
4 | balir uvāca |
4 | na hīmām āsurīṃ vedmi na daivīṃ na ca mānuṣīm
tvam evaināṃ pṛccha mā vā yatheṣṭaṃ kuru vāsava |
5 | śakra uvāca |
5 | kā tvaṃ baler apakrāntā rocamānā śikhaṇḍinī
ajānato mamācakṣva nāmadheyaṃ śucismite |
6 | kā tvaṃ tiṣṭhasi māyeva dīpyamānā svatejasā
hitvā daityeśvaraṃ subhru tan mamācakṣva tattvataḥ |
7 | śrīr uvāca |
7 | na mā virocano veda na mā vairocano baliḥ
āhur māṃ duḥsahety evaṃ vidhitseti ca māṃ viduḥ |
8 | bhūtir lakṣmīti mām āhuḥ śrīr ity evaṃ ca vāsava
tvaṃ māṃ śakra na jānīṣe sarve devā na māṃ viduḥ |
9 | śakra uvāca |
9 | kim idaṃ tvaṃ mama kṛte utāho balinaḥ kṛte
duḥsahe vijahāsy enaṃ cirasaṃvāsinī satī |
10 | śrīr uvāca |
10 | na dhātā na vidhātā māṃ vidadhāti kathaṃ cana
kālas tu śakra paryāyān mainaṃ śakrāvamanyathāḥ |
11 | śakra uvāca |
11 | kathaṃ tvayā balis tyaktaḥ kimarthaṃ vā śikhaṇḍini
kathaṃ ca māṃ na jahyās tvaṃ tan me brūhi śucismite |
12 | śrīr uvāca |
12 | satye sthitāsmi dāne ca vrate tapasi caiva hi
parākrame ca dharme ca parācīnas tato baliḥ |
13 | brahmaṇyo 'yaṃ sadā bhūtvā satyavādī jitendriyaḥ
abhyasūyad brāhmaṇān vai ucchiṣṭaś cāspṛśad ghṛtam |
14 | yajñaśīlaḥ purā bhūtvā mām eva yajatety ayam
provāca lokān mūḍhātmā kālenopanipīḍitaḥ |
15 | apākṛtā tataḥ śakra tvayi vatsyāmi vāsava
apramattena dhāryāsmi tapasā vikrameṇa ca |
16 | śakra uvāca |
16 | asti devamanuṣyeṣu sarvabhūteṣu vā pumān
yas tvām eko viṣahituṃ śaknuyāt kamalālaye |
17 | śrīr uvāca |
17 | naiva devo na gandharvo nāsuro na ca rākṣasaḥ
yo mām eko viṣahituṃ śaktaḥ kaś cit puraṃdara |
18 | śakra uvāca |
18 | tiṣṭhethā mayi nityaṃ tvaṃ yathā tad brūhi me śubhe
tat kariṣyāmi te vākyam ṛtaṃ tvaṃ vaktum arhasi |
19 | śrīr uvāca |
19 | sthāsyāmi nityaṃ devendra yathā tvayi nibodha tat
vidhinā vedadṛṣṭena caturdhā vibhajasva mām |
20 | śakra uvāca |
20 | ahaṃ vai tvā nidhāsyāmi yathāśakti yathābalam
na tu me 'tikramaḥ syād vai sadā lakṣmi tavāntike |
21 | bhūmir eva manuṣyeṣu dhāraṇī bhūtabhāvinī
sā te pādaṃ titikṣeta samarthā hīti me matiḥ |
22 | śrīr uvāca |
22 | eṣa me nihitaḥ pādo yo 'yaṃ bhūmau pratiṣṭhitaḥ
dvitīyaṃ śakra pādaṃ me tasmāt sunihitaṃ kuru |
23 | śakra uvāca |
23 | āpa eva manuṣyeṣu dravantyaḥ paricārikāḥ
tās te pādaṃ titikṣantām alam āpas titikṣitum |
24 | śrīr uvāca |
24 | eṣa me nihitaḥ pādo yo 'yam apsu pratiṣṭhitaḥ
tṛtīyaṃ śakra pādaṃ me tasmāt sunihitaṃ kuru |
25 | śakra uvāca |
25 | yasmin devāś ca yajñāś ca yasmin vedāḥ pratiṣṭhitāḥ
tṛtīyaṃ pādam agnis te sudhṛtaṃ dhārayiṣyati |
26 | śrīr uvāca |
26 | eṣa me nihitaḥ pādo yo 'yam agnau pratiṣṭhitaḥ
caturthaṃ śakra pādaṃ me tasmāt sunihitaṃ kuru |
27 | śakra uvāca |
27 | ye vai santo manuṣyeṣu brahmaṇyāḥ satyavādinaḥ
te te pādaṃ titikṣantām alaṃ santas titikṣitum |
28 | śrīr uvāca |
28 | eṣa me nihitaḥ pādo yo 'yaṃ satsu pratiṣṭhitaḥ
evaṃ vinihitāṃ śakra bhūteṣu paridhatsva mām |
29 | śakra uvāca |
29 | bhūtānām iha vai yas tvā mayā vinihitāṃ satīm
upahanyāt sa me dviṣyāt tathā śṛṇvantu me vacaḥ |
30 | bhīṣma uvāca |
30 | tatas tyaktaḥ śriyā rājā daityānāṃ balir abravīt
yāvat purastāt pratapet tāvad vai dakṣiṇāṃ diśam |
31 | paścimāṃ tāvad evāpi tathodīcīṃ divākaraḥ
tathā madhyaṃdine sūryo astam eti yadā tadā punar devāsuraṃ yuddhaṃ bhāvi jetāsmi vas tadā |
32 | sarvāṃl lokān yadāditya ekasthas tāpayiṣyati
tadā devāsure yuddhe jetāhaṃ tvāṃ śatakrato |
33 | śakra uvāca |
33 | brahmaṇāsmi samādiṣṭo na hantavyo bhavān iti
tena te 'haṃ bale vajraṃ na vimuñcāmi mūrdhani |
34 | yatheṣṭaṃ gaccha daityendra svasti te 'stu mahāsura
ādityo nāvatapitā kadā cin madhyataḥ sthitaḥ |
35 | sthāpito hy asya samayaḥ pūrvam eva svayaṃbhuvā
ajasraṃ pariyāty eṣa satyenāvatapan prajāḥ |
36 | ayanaṃ tasya ṣaṇmāsā uttaraṃ dakṣiṇaṃ tathā
yena saṃyāti lokeṣu śītoṣṇe visṛjan raviḥ |
37 | bhīṣma uvāca |
37 | evam uktas tu daityendro balir indreṇa bhārata
jagāma dakṣiṇām āśām udīcīṃ tu puraṃdaraḥ |
38 | ity etad balinā gītam anahaṃkārasaṃjñitam
vākyaṃ śrutvā sahasrākṣaḥ kham evāruruhe tadā |