Book 12 Chapter 208 | |
1 | gurur uvāca |
1 | duranteṣv indriyārtheṣu saktāḥ sīdanti jantavaḥ
ye tv asaktā mahātmānas te yānti paramāṃ gatim |
2 | janmamṛtyujarāduḥkhair vyādhibhir manasaḥ klamaiḥ
dṛṣṭvemaṃ saṃtataṃ lokaṃ ghaṭen mokṣāya buddhimān |
3 | vāṅmanobhyāṃ śarīreṇa śuciḥ syād anahaṃkṛtaḥ
praśānto jñānavān bhikṣur nirapekṣaś caret sukham |
4 | atha vā manasaḥ saṅgaṃ paśyed bhūtānukampayā
atrāpy upekṣāṃ kurvīta jñātvā karmaphalaṃ jagat |
5 | yat kṛtaṃ prāk śubhaṃ karma pāpaṃ vā tad upāśnute
tasmāc chubhāni karmāṇi kuryād vāgbuddhikarmabhiḥ |
6 | ahiṃsā satyavacanaṃ sarvabhūteṣu cārjavam
kṣamā caivāpramādaś ca yasyaite sa sukhī bhavet |
7 | yaś cainaṃ paramaṃ dharmaṃ sarvabhūtasukhāvaham
duḥkhān niḥsaraṇaṃ veda sa tattvajñaḥ sukhī bhavet |
8 | tasmāt samāhitaṃ buddhyā mano bhūteṣu dhārayet
nāpadhyāyen na spṛhayen nābaddhaṃ cintayed asat |
9 | avāgyogaprayogeṇa manojñaṃ saṃpravartate
vivakṣatā vā sadvākyaṃ dharmaṃ sūkṣmam avekṣatā satyāṃ vācam ahiṃsrāṃ ca vaded anapavādinīm |
10 | kalkāpetām aparuṣām anṛśaṃsām apaiśunām
īdṛg alpaṃ ca vaktavyam avikṣiptena cetasā |
11 | vākprabuddho hi saṃrāgād virāgād vyāhared yadi
buddhyā hy anigṛhītena manasā karma tāmasam rajobhūtair hi karaṇaiḥ karmaṇā pratipadyate |
12 | sa duḥkhaṃ prāpya loke 'smin narakāyopapadyate
tasmān manovākśarīrair ācared dhairyam ātmanaḥ |
13 | prakīrṇameṣabhāro hi yadvad dhāryeta dasyubhiḥ
pratilomāṃ diśaṃ buddhvā saṃsāram abudhās tathā |
14 | tān eva ca yathā dasyūn kṣiptvā gacchec chivāṃ diśam
tathā rajastamaḥkarmāṇy utsṛjya prāpnuyāt sukham |
15 | niḥsaṃdigdham anīho vai muktaḥ sarvaparigrahaiḥ
viviktacārī laghvāśī tapasvī niyatendriyaḥ |
16 | jñānadagdhaparikleśaḥ prayogaratir ātmavān
niṣpracāreṇa manasā paraṃ tad adhigacchati |
17 | dhṛtimān ātmavān buddhiṃ nigṛhṇīyād asaṃśayam
mano buddhyā nigṛhṇīyād viṣayān manasātmanaḥ |
18 | nigṛhītendriyasyāsya kurvāṇasya mano vaśe
devatās tāḥ prakāśante hṛṣṭā yānti tam īśvaram |
19 | tābhiḥ saṃsaktamanaso brahmavat saṃprakāśate
etaiś cāpagataiḥ sarvair brahmabhūyāya kalpate |
20 | atha vā na pravarteta yogatantrair upakramet
yena tantramayaṃ tantraṃ vṛttiḥ syāt tat tad ācaret |
21 | kaṇapiṇyākakulmāṣaśākayāvakasaktavaḥ
tathā mūlaphalaṃ bhaikṣaṃ paryāyeṇopayojayet |
22 | āhāraṃ niyataṃ caiva deśe kāle ca sāttvikam
tat parīkṣyānuvarteta yat pravṛtty anuvartakam |
23 | pravṛttaṃ noparundheta śanair agnim ivendhayet
jñānendhitaṃ tato jñānam arkavat saṃprakāśate |
24 | jñānādhiṣṭhānam ajñānaṃ trīṃl lokān adhitiṣṭhati
vijñānānugataṃ jñānam ajñānād apakṛṣyate |
25 | pṛthaktvāt saṃprayogāc ca nāsūyur veda śāśvatam
sa tayor apavargajño vītarāgo vimucyate |
26 | vayotīto jarāmṛtyū jitvā brahma sanātanam
amṛtaṃ tad avāpnoti yat tad akṣaram avyayam |