Book 12 Chapter 207 | |
1 | gurur uvāca |
1 | atropāyaṃ pravakṣyāmi yathāvac chāstracakṣuṣā
tad vijñānāc caran prājñaḥ prāpnuyāt paramāṃ gatim |
2 | sarveṣām eva bhūtānāṃ puruṣaḥ śreṣṭha ucyate
puruṣebhyo dvijān āhur dvijebhyo mantravādinaḥ |
3 | sarvabhūtaviśiṣṭās te sarvajñāḥ sarvadarśinaḥ
brāhmaṇā vedatattvajñās tattvārthagatiniścayāḥ |
4 | netrahīno yathā hy ekaḥ kṛcchrāṇi labhate 'dhvani
jñānahīnas tathā loke tasmāj jñānavido 'dhikāḥ |
5 | tāṃs tān upāsate dharmān dharmakāmā yathāgamam
na tv eṣām arthasāmānyam antareṇa guṇān imān |
6 | vāgdehamanasāṃ śaucaṃ kṣamā satyaṃ dhṛtiḥ smṛtiḥ
sarvadharmeṣu dharmajñā jñāpayanti guṇān imān |
7 | yad idaṃ brahmaṇo rūpaṃ brahmacaryam iti smṛtam
paraṃ tat sarvabhūtebhyas tena yānti parāṃ gatim |
8 | liṅgasaṃyogahīnaṃ yac charīrasparśavarjitam
śrotreṇa śravaṇaṃ caiva cakṣuṣā caiva darśanam |
9 | jihvayā rasanaṃ yac ca tad eva parivarjitam
buddhyā ca vyavasāyena brahmacaryam akalmaṣam |
10 | samyagvṛttir brahmalokaṃ prāpnuyān madhyamaḥ surān
dvijāgryo jāyate vidvān kanyasīṃ vṛttim āsthitaḥ |
11 | suduṣkaraṃ brahmacaryam upāyaṃ tatra me śṛṇu
saṃpravṛttam udīrṇaṃ ca nigṛhṇīyād dvijo manaḥ |
12 | yoṣitāṃ na kathāḥ śrāvyā na nirīkṣyā nirambarāḥ
kadā cid darśanād āsāṃ durbalān āviśed rajaḥ |
13 | rāgotpattau caret kṛcchram ahnas triḥ praviśed apaḥ
magnaḥ svapne ca manasā trir japed aghamarṣaṇam |
14 | pāpmānaṃ nirdahed evam antarbhūtaṃ rajomayam
jñānayuktena manasā saṃtatena vicakṣaṇaḥ |
15 | kuṇapāmedhyasaṃyuktaṃ yadvad acchidrabandhanam
tadvad dehagataṃ vidyād ātmānaṃ dehabandhanam |
16 | vātapittakaphān raktaṃ tvaṅmāṃsaṃ snāyum asthi ca
majjāṃ caiva sirājālais tarpayanti rasā nṛṇām |
17 | daśa vidyād dhamanyo 'tra pañcendriyaguṇāvahāḥ
yābhiḥ sūkṣmāḥ pratāyante dhamanyo 'nyāḥ sahasraśaḥ |
18 | evam etāḥ sirānadyo rasodā dehasāgaram
tarpayanti yathākālam āpagā iva sāgaram |
19 | madhye ca hṛdayasyaikā sirā tv atra manovahā
śukraṃ saṃkalpajaṃ nṝṇāṃ sarvagātrair vimuñcati |
20 | sarvagātrapratāyinyas tasyā hy anugatāḥ sirāḥ
netrayoḥ pratipadyante vahantyas taijasaṃ guṇam |
21 | payasy antarhitaṃ sarpir yadvan nirmathyate khajaiḥ
śukraṃ nirmathyate tadvad dehasaṃkalpajaiḥ khajaiḥ |
22 | svapne 'py evaṃ yathābhyeti manaḥsaṃkalpajaṃ rajaḥ
śukram asparśajaṃ dehāt sṛjanty asya manovahā |
23 | maharṣir bhagavān atrir veda tac chukrasaṃbhavam
tribījam indradaivatyaṃ tasmād indriyam ucyate |
24 | ye vai śukragatiṃ vidyur bhūtasaṃkarakārikām
virāgā dagdhadoṣās te nāpnuyur dehasaṃbhavam |
25 | guṇānāṃ sāmyam āgamya manasaiva manovaham
dehakarma nudan prāṇān antakāle vimucyate |
26 | bhavitā manaso jñānaṃ mana eva pratāyate
jyotiṣmad virajo divyam atra siddhaṃ mahātmanām |
27 | tasmāt tad avighātāya karma kuryād akalmaṣam
rajas tamaś ca hitveha na tiryaggatim āpnuyāt |
28 | taruṇādhigataṃ jñānaṃ jarādurbalatāṃ gatam
paripakvabuddhiḥ kālena ādatte mānasaṃ balam |
29 | sudurgam iva panthānam atītya guṇabandhanam
yadā paśyet tadā doṣān atītyāmṛtam aśnute |