Book 12 Chapter 202 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | pitāmaha mahāprājña yudhi satyaparākrama
śrotum icchāmi kārtsnyena kṛṣṇam avyayam īśvaram |
2 | yac cāsya tejaḥ sumahad yac ca karma purātanam
tan me sarvaṃ yathātattvaṃ prabrūhi bharatarṣabha |
3 | tiryagyonigataṃ rūpaṃ kathaṃ dhāritavān hariḥ
kena kāryavisargeṇa tan me brūhi pitāmaha |
4 | bhīṣma uvāca |
4 | purāhaṃ mṛgayāṃ yāto mārkaṇḍeyāśrame sthitaḥ
tatrāpaśyaṃ munigaṇān samāsīnān sahasraśaḥ |
5 | tatas te madhuparkeṇa pūjāṃ cakrur atho mayi
pratigṛhya ca tāṃ pūjāṃ pratyanandam ṛṣīn aham |
6 | kathaiṣā kathitā tatra kaśyapena maharṣiṇā
manaḥprahlādinīṃ divyāṃ tām ihaikamanāḥ śṛṇu |
7 | purā dānavamukhyā hi krodhalobhasamanvitāḥ
balena mattāḥ śataśo narakādyā mahāsurāḥ |
8 | tathaiva cānye bahavo dānavā yuddhadurmadāḥ
na sahante sma devānāṃ samṛddhiṃ tām anuttamām |
9 | dānavair ardyamānās tu devā devarṣayas tathā
na śarma lebhire rājan viśamānās tatas tataḥ |
10 | pṛthivīṃ cārtarūpāṃ te samapaśyan divaukasaḥ
dānavair abhisaṃkīrṇāṃ ghorarūpair mahābalaiḥ bhārārtām apakṛṣṭāṃ ca duḥkhitāṃ saṃnimajjatīm |
11 | athāditeyāḥ saṃtrastā brahmāṇam idam abruvan
kathaṃ śakyāmahe brahman dānavair upamardanam |
12 | svayaṃbhūs tān uvācedaṃ nisṛṣṭo 'tra vidhir mayā
te vareṇābhisaṃmattā balena ca madena ca |
13 | nāvabhotsyanti saṃmūḍhā viṣṇum avyaktadarśanam
varāharūpiṇaṃ devam adhṛṣyam amarair api |
14 | eṣa vegena gatvā hi yatra te dānavādhamāḥ
antarbhūmigatā ghorā nivasanti sahasraśaḥ śamayiṣyati śrutvā te jahṛṣuḥ surasattamāḥ |
15 | tato viṣṇur mahātejā vārāhaṃ rūpam āśritaḥ
antarbhūmiṃ saṃpraviśya jagāma ditijān prati |
16 | dṛṣṭvā ca sahitāḥ sarve daityāḥ sattvam amānuṣam
prasahya sahasā sarve saṃtasthuḥ kālamohitāḥ |
17 | sarve ca samabhidrutya varāhaṃ jagṛhuḥ samam
saṃkruddhāś ca varāhaṃ taṃ vyakarṣanta samantataḥ |
18 | dānavendrā mahākāyā mahāvīryā balocchritāḥ
nāśaknuvaṃś ca kiṃ cit te tasya kartuṃ tadā vibho |
19 | tato 'gaman vismayaṃ te dānavendrā bhayāt tadā
saṃśayaṃ gatam ātmānaṃ menire ca sahasraśaḥ |
20 | tato devādidevaḥ sa yogātmā yogasārathiḥ
yogam āsthāya bhagavāṃs tadā bharatasattama |
21 | vinanāda mahānādaṃ kṣobhayan daityadānavān
saṃnāditā yena lokāḥ sarvāś caiva diśo daśa |
22 | tena saṃnādaśabdena lokāḥ saṃkṣobham āgaman
saṃbhrāntāś ca diśaḥ sarvā devāḥ śakrapurogamāḥ |
23 | nirviceṣṭaṃ jagac cāpi babhūvātibhṛśaṃ tadā
sthāvaraṃ jaṅgamaṃ caiva tena nādena mohitam |
24 | tatas te dānavāḥ sarve tena śabdena bhīṣitāḥ
petur gatāsavaś caiva viṣṇutejovimohitāḥ |
25 | rasātalagatāṃś caiva varāhas tridaśadviṣaḥ
khuraiḥ saṃdārayām āsa māṃsamedosthisaṃcayam |
26 | nādena tena mahatā sanātana iti smṛtaḥ
padmanābho mahāyogī bhūtācāryaḥ sa bhūtarāṭ |
27 | tato devagaṇāḥ sarve pitāmaham upābruvan
nādo 'yaṃ kīdṛśo deva nainaṃ vidma vayaṃ vibho ko 'sau hi kasya vā nādo yena vihvalitaṃ jagat |
28 | etasminn antare viṣṇur vārāhaṃ rūpam āsthitaḥ
udatiṣṭhan mahādevaḥ stūyamāno maharṣibhiḥ |
29 | pitāmaha uvāca |
29 | nihatya dānavapatīn mahāvarṣmā mahābalaḥ
eṣa devo mahāyogī bhūtātmā bhūtabhāvanaḥ |
30 | sarvabhūteśvaro yogī yonir ātmā tathātmanaḥ
sthirībhavata kṛṣṇo 'yaṃ sarvapāpapraṇāśanaḥ |
31 | kṛtvā karmātisādhv etad aśakyam amitaprabhaḥ
samāyātaḥ svam ātmānaṃ mahābhāgo mahādyutiḥ padmanābho mahāyogī bhūtātmā bhūtabhāvanaḥ |
32 | na saṃtāpo na bhīḥ kāryā śoko vā surasattamāḥ
vidhir eṣa prabhāvaś ca kālaḥ saṃkṣayakārakaḥ lokān dhārayatānena nādo mukto mahātmanā |
33 | sa eva hi mahābhāgaḥ sarvalokanamaskṛtaḥ
acyutaḥ puṇḍarīkākṣaḥ sarvabhūtasamudbhavaḥ |