Book 12 Chapter 201 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | ke pūrvam āsan patayaḥ prajānāṃ bharatarṣabha
ke carṣayo mahābhāgā dikṣu pratyekaśaḥ smṛtāḥ |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | śrūyatāṃ bharataśreṣṭha yan mā tvaṃ paripṛcchasi
prajānāṃ patayo ye sma dikṣu pratyekaśaḥ smṛtāḥ |
3 | ekaḥ svayaṃbhūr bhagavān ādyo brahmā sanātanaḥ
brahmaṇaḥ sapta putrā vai mahātmānaḥ svayaṃbhuvaḥ |
4 | marīcir atryaṅgirasau pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ
vasiṣṭhaś ca mahābhāgaḥ sadṛśā vai svayaṃbhuvā |
5 | sapta brahmāṇa ity eṣa purāṇe niścayo gataḥ
ata ūrdhvaṃ pravakṣyāmi sarvān eva prajāpatīn |
6 | atrivaṃśasamutpanno brahmayoniḥ sanātanaḥ
prācīnabarhir bhagavāṃs tasmāt prācetaso daśa |
7 | daśānāṃ tanayas tv eko dakṣo nāma prajāpatiḥ
tasya dve nāmanī loke dakṣaḥ ka iti cocyate |
8 | marīceḥ kaśyapaḥ putras tasya dve nāmanī śrute
ariṣṭanemir ity ekaṃ kaśyapety aparaṃ viduḥ |
9 | aṅgaś caivaurasaḥ śrīmān rājā bhaumaś ca vīryavān
sahasraṃ yaś ca divyānāṃ yugānāṃ paryupāsitā |
10 | aryamā caiva bhagavān ye cānye tanayā vibho
ete pradeśāḥ kathitā bhuvanānāṃ prabhāvanāḥ |
11 | śaśabindoś ca bhāryāṇāṃ sahasrāṇi daśācyuta
ekaikasyāṃ sahasraṃ tu tanayānām abhūt tadā |
12 | evaṃ śatasahasrāṇāṃ śataṃ tasya mahātmanaḥ
putrāṇāṃ na ca te kaṃ cid icchanty anyaṃ prajāpatim |
13 | prajām ācakṣate viprāḥ paurāṇīṃ śāśabindavīm
sa vṛṣṇivaṃśaprabhavo mahān vaṃśaḥ prajāpateḥ |
14 | ete prajānāṃ patayaḥ samuddiṣṭā yaśasvinaḥ
ataḥ paraṃ pravakṣyāmi devāṃs tribhuvaneśvarān |
15 | bhago 'ṃśaś cāryamā caiva mitro 'tha varuṇas tathā
savitā caiva dhātā ca vivasvāṃś ca mahābalaḥ |
16 | pūṣā tvaṣṭā tathaivendro dvādaśo viṣṇur ucyate
ta ete dvādaśādityāḥ kaśyapasyātmasaṃbhavāḥ |
17 | nāsatyaś caiva dasraś ca smṛtau dvāv aśvināv api
mārtāṇḍasyātmajāv etāv aṣṭamasya prajāpateḥ |
18 | tvaṣṭuś caivātmajaḥ śrīmān viśvarūpo mahāyaśāḥ
ajaikapād ahirbudhnyo virūpākṣo 'tha raivataḥ |
19 | haraś ca bahurūpaś ca tryambakaś ca sureśvaraḥ
sāvitraś ca jayantaś ca pinākī cāparājitaḥ pūrvam eva mahābhāgā vasavo 'ṣṭau prakīrtitāḥ |
20 | eta evaṃvidhā devā manor eva prajāpateḥ
te ca pūrve surāś ceti dvividhāḥ pitaraḥ smṛtāḥ |
21 | śīlarūparatās tv anye tathānye siddhasādhyayoḥ
ṛbhavo marutaś caiva devānāṃ coditā gaṇāḥ |
22 | evam ete samāmnātā viśvedevās tathāśvinau
ādityāḥ kṣatriyās teṣāṃ viśas tu marutas tathā |
23 | aśvinau tu matau śūdrau tapasy ugre samāhitau
smṛtās tv aṅgiraso devā brāhmaṇā iti niścayaḥ ity etat sarvadevānāṃ cāturvarṇyaṃ prakīrtitam |
24 | etān vai prātar utthāya devān yas tu prakīrtayet
svajād anyakṛtāc caiva sarvapāpāt pramucyate |
25 | yavakrīto 'tha raibhyaś ca arvāvasuparāvasū
auśijaś caiva kakṣīvān nalaś cāṅgirasaḥ sutāḥ |
26 | ṛṣer medhātitheḥ putraḥ kaṇvo barhiṣadas tathā
trailokyabhāvanās tāta prācyāṃ saptarṣayas tathā |
27 | unmuco vimucaś caiva svastyātreyaś ca vīryavān
pramucaś cedhmavāhaś ca bhagavāṃś ca dṛḍhavrataḥ |
28 | mitrāvaruṇayoḥ putras tathāgastyaḥ pratāpavān
ete brahmarṣayo nityam āśritā dakṣiṇāṃ diśam |
29 | ruṣadguḥ kavaṣo dhaumyaḥ parivyādhaś ca vīryavān
ekataś ca dvitaś caiva tritaś caiva maharṣayaḥ |
30 | atreḥ putraś ca bhagavāṃs tathā sārasvataḥ prabhuḥ
ete nava mahātmānaḥ paścimām āśritā diśam |
31 | ātreyaś ca vasiṣṭhaś ca kaśyapaś ca mahān ṛṣiḥ
gautamaḥ sabharadvājo viśvāmitro 'tha kauśikaḥ |
32 | tathaiva putro bhagavān ṛcīkasya mahātmanaḥ
jamadagniś ca saptaite udīcīṃ diśam āśritāḥ |
33 | ete pratidiśaṃ sarve kīrtitās tigmatejasaḥ
sākṣibhūtā mahātmāno bhuvanānāṃ prabhāvanāḥ |
34 | evam ete mahātmānaḥ sthitāḥ pratyekaśo diśaḥ
eteṣāṃ kīrtanaṃ kṛtvā sarvapāpaiḥ pramucyate |
35 | yasyāṃ yasyāṃ diśi hy ete tāṃ diśaṃ śaraṇaṃ gataḥ
mucyate sarvapāpebhyaḥ svastimāṃś ca gṛhān vrajet |