Book 12 Chapter 184 | |
1 | bharadvāja uvāca |
1 | dānasya kiṃ phalaṃ prāhur dharmasya caritasya ca
tapasaś ca sutaptasya svādhyāyasya hutasya ca |
2 | bhṛgur uvāca |
2 | hutena śāmyate pāpaṃ svādhyāye śāntir uttamā
dānena bhoga ity āhus tapasā sarvam āpnuyāt |
3 | dānaṃ tu dvividhaṃ prāhuḥ paratrārtham ihaiva ca
sadbhyo yad dīyate kiṃ cit tat paratropatiṣṭhati |
4 | asatsu dīyate yat tu tad dānam iha bhujyate
yādṛśaṃ dīyate dānaṃ tādṛśaṃ phalam āpyate |
5 | bharadvāja uvāca |
5 | kiṃ kasya dharmacaraṇaṃ kiṃ vā dharmasya lakṣaṇam
dharmaḥ katividho vāpi tad bhavān vaktum arhati |
6 | bhṛgur uvāca |
6 | svadharmacaraṇe yuktā ye bhavanti manīṣiṇaḥ
teṣāṃ dharmaphalāvāptir yo 'nyathā sa vimuhyati |
7 | bharadvāja uvāca |
7 | yad etac cāturāśramyaṃ brahmarṣivihitaṃ purā
teṣāṃ sve sve ya ācārās tān me vaktum ihārhasi |
8 | bhṛgur uvāca |
8 |
pūrvam eva bhagavatā lokahitam anutiṣṭhatā dharmasaṃrakṣaṇārtham āśramāś catvāro 'bhinirdiṣṭāḥ
tatra gurukulavāsam eva tāvat prathamam āśramam udāharanti samyag atra śaucasaṃskāravinayaniyamapraṇīto vinītātmā ubhe saṃdhye bhāskarāgnidaivatāny upasthāya vihāya tandrālasye guror&nba |
9 | bhavati cātra ślokaḥ |
9 | guruṃ yas tu samārādhya dvijo vedam avāpnuyāt
tasya svargaphalāvāptiḥ sidhyate cāsya mānasam |
10 | gārhasthyaṃ khalu dvitīyam āśramaṃ vadanti
tasya samudācāralakṣaṇaṃ sarvam anuvyākhyāsyāmaḥ samāvṛttānāṃ sadārāṇāṃ sahadharmacaryāphalārthināṃ gṛhāśramo vidhīyate dharmārthakāmāvāptir hy atra trivargasādhanam avekṣyāgarhitena karmaṇā dhanāny ādāya svādhyāyaprakarṣopalabdhena brahmarṣinirt tad dhi sarvāśramāṇāṃ mūlam udāharanti gurukulavāsinaḥ parivrājakā ye cānye saṃkalpitavrataniyamadharmānuṣṭhāyinas teṣām apy ata eva bhikṣābalisaṃvibhāgāe |
11 |
vānaprasthānāṃ dravyopaskāra iti prāyaśaḥ khalv ete sādhavaḥ sādhupathyadarśanāḥ svādhyāyaprasaṅginas tīrthābi
teṣāṃ pratyutthānābhivādanānasūyāvākpradānasaumukhyaśaktyāsanaśayanābhyavahārasatkriyāś ceti |
12 | bhavati cātra ślokaḥ |
12 | atithir yasya bhagnāśo gṛhāt pratinivartate
sa dattvā duṣkṛtaṃ tasmai puṇyam ādāya gacchati |
13 |
api cātra yajñakriyābhir devatāḥ prīyante nivāpena pitaro vedābhyāsaśravaṇadhāraṇena ṛṣayaḥ
apatyotpādanena prajāpatir iti |
14 | ślokau cātra bhavataḥ |
14 | vatsalāḥ sarvabhūtānāṃ vācyāḥ śrotrasukhā giraḥ
parivādopaghātau ca pāruṣyaṃ cātra garhitam |
15 | avajñānam ahaṃkāro dambhaś caiva vigarhitaḥ
ahiṃsā satyam akrodhaḥ sarvāśramagataṃ tapaḥ |
16 | api cātra mālyābharaṇavastrābhyaṅgagandhopabhoganṛttagītavāditraśrutisukhanayanābhirāmasaṃdarśanānāṃ prāptir bhakṣyabhojyapeyalehyacoi |
17 | trivargaguṇanirvṛttir yasya nityaṃ gṛhāśrame
sa sukhāny anubhūyeha śiṣṭānāṃ gatim āpnuyāt |
18 | uñchavṛttir gṛhastho yaḥ svadharmacaraṇe rataḥ
tyaktakāmasukhārambhas tasya svargo na durlabhaḥ |