Book 12 Chapter 183 | |
1 | bhṛgur uvāca |
1 | satyaṃ brahma tapaḥ satyaṃ satyaṃ sṛjati ca prajāḥ
satyena dhāryate lokaḥ svargaṃ satyena gacchati |
2 | anṛtaṃ tamaso rūpaṃ tamasā nīyate hy adhaḥ
tamograstā na paśyanti prakāśaṃ tamasāvṛtam |
3 | svargaḥ prakāśa ity āhur narakaṃ tama eva ca
satyānṛtāt tad ubhayaṃ prāpyate jagatīcaraiḥ |
4 | tatra tv evaṃvidhā vṛttir loke satyānṛtā bhavet
dharmādharmau prakāśaś ca tamo duḥkhaṃ sukhaṃ tathā |
5 | tatra yat satyaṃ sa dharmo yo dharmaḥ sa prakāśo yaḥ prakāśas tat sukham iti
tatra yad anṛtaṃ so 'dharmo yo 'dharmas tat tamo yat tamas tad duḥkham iti |
6 | atrocyate |
6 | śārīrair mānasair duḥkhaiḥ sukhaiś cāpy asukhodayaiḥ
lokasṛṣṭiṃ prapaśyanto na muhyanti vicakṣaṇāḥ |
7 | tatra duḥkhavimokṣārthaṃ prayateta vicakṣaṇaḥ
sukhaṃ hy anityaṃ bhūtānām iha loke paratra ca |
8 | rāhugrastasya somasya yathā jyotsnā na bhāsate
tathā tamobhibhūtānāṃ bhūtānāṃ bhraśyate sukham |
9 | tat khalu dvividhaṃ sukham ucyate śārīraṃ mānasaṃ ca
iha khalv amuṣmiṃś ca loke sarvārambhapravṛttayaḥ sukhārthā abhidhīyante na hy atas trivargaphalaṃ viśiṣṭataram asti sa eṣa kāmyo guṇaviśeṣo dharmārthayor ārambhas taddhetur asyotpattiḥ sukhaprayojanā |
10 | bharadvāja uvāca |
10 | yad etad bhavatābhihitaṃ sukhānāṃ paramāḥ striya iti tan na gṛhṇīmaḥ
na hy eṣām ṛṣīṇāṃ mahati sthitānām aprāpya eṣa guṇaviśeṣo na cainam abhilaṣanti śrūyate ca bhagavāṃs trilokakṛd brahmā prabhur ekākī tiṣṭhati brahmacārī na kāmasukheṣv ātmānam avadadhāti api ca bhagavān viśveśvara umāpatiḥ kāmam abhivartamānam anaṅgatvena śamam anayat tasmād brūmo na mahātmabhir ayaṃ pratigṛhīto na tv eṣa tāvad viśiṣṭo guṇa iti naitad bhagavataḥ pratyemi bhagavatā tūktaṃ sukhānāṃ paramāḥ striya iti lokapravādo 'pi ca bhavati dvividhaḥ phalodayaḥ sukṛtāt sukham avāpyate duṣkṛtād duḥkham iti atrocyatām |
11 | bhṛgur uvāca |
11 | anṛtāt khalu tamaḥ prādurbhūtaṃ tamograstā adharmam evānuvartante na dharmam
krodhalobhamohamānānṛtādibhir avacchannā na khalv asmiṃl loke na cāmutra sukham āpnuvanti vividhavyādhigaṇopatāpair avakīryante vadhabandharogaparikleśādibhiś ca kṣutpipāsāśramakṛtair upatāpair upatapyante caṇḍavātātyuṣṇātiśītakṛtaiś ca pratibhayaiḥ śārīrair duḥkhair upatapyante bandhudhanavināśaviprayogakṛtaiś ca mānasaiḥ śokair abhibhūyante jarāmṛtyukṛtaiś cānyair iti |
12 | yas tv etaiḥ śārīrair mānasair duḥkhair na spṛśyate sa sukhaṃ veda
na caite doṣāḥ svarge prādurbhavanti tatra bhavati khalu |
13 | susukhaḥ pavanaḥ svarge gandhaś ca surabhis tathā
kṣutpipāsāśramo nāsti na jarā na ca pāpakam |
14 | nityam eva sukhaṃ svarge sukhaṃ duḥkham ihobhayam
narake duḥkham evāhuḥ samaṃ tu paramaṃ padam |
15 | pṛthivī sarvabhūtānāṃ janitrī tadvidhāḥ striyaḥ
pumān prajāpatis tatra śukraṃ tejomayaṃ viduḥ |
16 | ity etal lokanirmāṇaṃ brahmaṇā vihitaṃ purā
prajā viparivartante svaiḥ svaiḥ karmabhir āvṛtāḥ |