Book 12 Chapter 182 | |
1 | bharadvāja uvāca |
1 | brāhmaṇaḥ kena bhavati kṣatriyo vā dvijottama
vaiśyaḥ śūdraś ca viprarṣe tad brūhi vadatāṃ vara |
2 | bhṛgur uvāca |
2 | jātakarmādibhir yas tu saṃskāraiḥ saṃskṛtaḥ śuciḥ
vedādhyayanasaṃpannaḥ ṣaṭsu karmasv avasthitaḥ |
3 | śaucācārasthitaḥ samyag vighasāśī gurupriyaḥ
nityavratī satyaparaḥ sa vai brāhmaṇa ucyate |
4 | satyaṃ dānaṃ damo 'droha ānṛśaṃsyaṃ kṣamā ghṛṇā
tapaś ca dṛśyate yatra sa brāhmaṇa iti smṛtaḥ |
5 | kṣatrajaṃ sevate karma vedādhyayanasaṃmataḥ
dānādānaratir yaś ca sa vai kṣatriya ucyate |
6 | kṛṣigorakṣyavāṇijyaṃ yo viśaty aniśaṃ śuciḥ
vedādhyayanasaṃpannaḥ sa vaiśya iti saṃjñitaḥ |
7 | sarvabhakṣaratir nityaṃ sarvakarmakaro 'śuciḥ
tyaktavedas tv anācāraḥ sa vai śūdra iti smṛtaḥ |
8 | śūdre caitad bhavel lakṣyaṃ dvije caitan na vidyate
na vai śūdro bhavec chūdro brāhmaṇo na ca brāhmaṇaḥ |
9 | sarvopāyais tu lobhasya krodhasya ca vinigrahaḥ
etat pavitraṃ jñātavyaṃ tathā caivātmasaṃyamaḥ |
10 | nityaṃ krodhāt tapo rakṣec chriyaṃ rakṣeta matsarāt
vidyāṃ mānāvamānābhyām ātmānaṃ tu pramādataḥ |
11 | yasya sarve samārambhā nirāśīrbandhanās tv iha
tyāge yasya hutaṃ sarvaṃ sa tyāgī sa ca buddhimān |
12 | ahiṃsraḥ sarvabhūtānāṃ maitrāyaṇagataś caret
avisrambhe na gantavyaṃ visrambhe dhārayen manaḥ |
13 | parigrahān parityajya bhaved buddhyā jitendriyaḥ
aśokaṃ sthānam ātiṣṭhed iha cāmutra cābhayam |
14 | taponityena dāntena muninā saṃyatātmanā
ajitaṃ jetukāmena bhāvyaṃ saṅgeṣv asaṅginā |
15 | indriyair gṛhyate yad yat tat tad vyaktam iti sthitiḥ
avyaktam iti vijñeyaṃ liṅgagrāhyam atīndriyam |
16 | manaḥ prāṇe nigṛhṇīyāt prāṇaṃ brahmaṇi dhārayet
nirvāṇād eva nirvāṇo na ca kiṃ cid vicintayet sukhaṃ vai brāhmaṇo brahma sa vai tenādhigacchati |
17 | śaucena satataṃ yuktas tathācārasamanvitaḥ
sānukrośaś ca bhūteṣu tad dvijātiṣu lakṣaṇam |