Book 12 Chapter 176 | |
1 | bharadvāja uvāca |
1 | prajāvisargaṃ vividhaṃ kathaṃ sa sṛjate prabhuḥ
merumadhye sthito brahmā tad brūhi dvijasattama |
2 | bhṛgur uvāca |
2 | prajāvisargaṃ vividhaṃ mānaso manasāsṛjat
saṃdhukṣaṇārthaṃ bhūtānāṃ sṛṣṭaṃ prathamato jalam |
3 | yat prāṇāḥ sarvabhūtānāṃ vardhante yena ca prajāḥ
parityaktāś ca naśyanti tenedaṃ sarvam āvṛtam |
4 | pṛthivī parvatā meghā mūrtimantaś ca ye pare
sarvaṃ tad vāruṇaṃ jñeyam āpas tastambhire punaḥ |
5 | bharadvāja uvāca |
5 | kathaṃ salilam utpannaṃ kathaṃ caivāgnimārutau
kathaṃ ca medinī sṛṣṭety atra me saṃśayo mahān |
6 | bhṛgur uvāca |
6 | brahmakalpe purā brahman brahmarṣīṇāṃ samāgame
lokasaṃbhavasaṃdehaḥ samutpanno mahātmanām |
7 | te 'tiṣṭhan dhyānam ālambya maunam āsthāya niścalāḥ
tyaktāhārāḥ pavanapā divyaṃ varṣaśataṃ dvijāḥ |
8 | teṣāṃ dharmamayī vāṇī sarveṣāṃ śrotram āgamat
divyā sarasvatī tatra saṃbabhūva nabhastalāt |
9 | purā stimitaniḥśabdam ākāśam acalopamam
naṣṭacandrārkapavanaṃ prasuptam iva saṃbabhau |
10 | tataḥ salilam utpannaṃ tamasīvāparaṃ tamaḥ
tasmāc ca salilotpīḍād udatiṣṭhata mārutaḥ |
11 | yathā bhājanam acchidraṃ niḥśabdam iva lakṣyate
tac cāmbhasā pūryamāṇaṃ saśabdaṃ kurute 'nilaḥ |
12 | tathā salilasaṃruddhe nabhaso 'nte nirantare
bhittvārṇavatalaṃ vāyuḥ samutpatati ghoṣavān |
13 | sa eṣa carate vāyur arṇavotpīḍasaṃbhavaḥ
ākāśasthānam āsādya praśāntiṃ nādhigacchati |
14 | tasmin vāyvambusaṃgharṣe dīptatejā mahābalaḥ
prādurbhavaty ūrdhvaśikhaḥ kṛtvā vitimiraṃ nabhaḥ |
15 | agniḥ pavanasaṃyuktaḥ khāt samutpatate jalam
so 'gnir mārutasaṃyogād ghanatvam upapadyate |
16 | tasyākāśe nipatitaḥ snehas tiṣṭhati yo 'paraḥ
sa saṃghātatvam āpanno bhūmitvam upagacchati |
17 | rasānāṃ sarvagandhānāṃ snehānāṃ prāṇināṃ tathā
bhūmir yonir iha jñeyā yasyāṃ sarvaṃ prasūyate |