Book 12 Chapter 167 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | tataś citāṃ bakapateḥ kārayām āsa rākṣasaḥ
ratnair gandhaiś ca bahubhir vastraiś ca samalaṃkṛtām |
2 | tatra prajvālya nṛpate bakarājaṃ pratāpavān
pretakāryāṇi vidhivad rākṣasendraś cakāra ha |
3 | tasmin kāle 'tha surabhir devī dākṣāyaṇī śubhā
upariṣṭāt tatas tasya sā babhūva payasvinī |
4 | tasyā vaktrāc cyutaḥ phenaḥ kṣīramiśras tadānagha
so 'patad vai tatas tasyāṃ citāyāṃ rājadharmaṇaḥ |
5 | tataḥ saṃjīvitas tena bakarājas tadānagha
utpatya ca sameyāya virūpākṣaṃ bakādhipaḥ |
6 | tato 'bhyayād devarājo virūpākṣapuraṃ tadā
prāha cedaṃ virūpākṣaṃ diṣṭyāyaṃ jīvatīty uta |
7 | śrāvayām āsa cendras taṃ virūpākṣaṃ purātanam
yathā śāpaḥ purā datto brahmaṇā rājadharmaṇaḥ |
8 | yadā bakapatī rājan brahmāṇaṃ nopasarpati
tato roṣād idaṃ prāha bakendrāya pitāmahaḥ |
9 | yasmān mūḍho mama sado nāgato 'sau bakādhamaḥ
tasmād vadhaṃ sa duṣṭātmā nacirāt samavāpsyati |
10 | tadāyaṃ tasya vacanān nihato gautamena vai
tenaivāmṛtasiktaś ca punaḥ saṃjīvito bakaḥ |
11 | rājadharmā tataḥ prāha praṇipatya puraṃdaram
yadi te 'nugrahakṛtā mayi buddhiḥ puraṃdara sakhāyaṃ me sudayitaṃ gautamaṃ jīvayety uta |
12 | tasya vākyaṃ samājñāya vāsavaḥ puruṣarṣabha
saṃjīvayitvā sakhye vai prādāt taṃ gautamaṃ tadā |
13 | sabhāṇḍopaskaraṃ rājaṃs tam āsādya bakādhipaḥ
saṃpariṣvajya suhṛdaṃ prītyā paramayā yutaḥ |
14 | atha taṃ pāpakarmāṇaṃ rājadharmā bakādhipaḥ
visarjayitvā sadhanaṃ praviveśa svam ālayam |
15 | yathocitaṃ ca sa bako yayau brahmasadas tadā
brahmā ca taṃ mahātmānam ātithyenābhyapūjayat |
16 | gautamaś cāpi saṃprāpya punas taṃ śabarālayam
śūdrāyāṃ janayām āsa putrān duṣkṛtakāriṇaḥ |
17 | śāpaś ca sumahāṃs tasya dattaḥ suragaṇais tadā
kukṣau punarbhvāṃ bhāryāyāṃ janayitvā cirāt sutān nirayaṃ prāpsyati mahat kṛtaghno 'yam iti prabho |
18 | etat prāha purā sarvaṃ nārado mama bhārata
saṃsmṛtya cāpi sumahad ākhyānaṃ puruṣarṣabha mayāpi bhavate sarvaṃ yathāvad upavarṇitam |
19 | kutaḥ kṛtaghnasya yaśaḥ kutaḥ sthānaṃ kutaḥ sukham
aśraddheyaḥ kṛtaghno hi kṛtaghne nāsti niṣkṛtiḥ |
20 | mitradroho na kartavyaḥ puruṣeṇa viśeṣataḥ
mitradhruṅ nirayaṃ ghoram anantaṃ pratipadyate |
21 | kṛtajñena sadā bhāvyaṃ mitrakāmena cānagha
mitrāt prabhavate satyaṃ mitrāt prabhavate balam satkārair uttamair mitraṃ pūjayeta vicakṣaṇaḥ |
22 | parityājyo budhaiḥ pāpaḥ kṛtaghno nirapatrapaḥ
mitradrohī kulāṅgāraḥ pāpakarmā narādhamaḥ |
23 | eṣa dharmabhṛtāṃ śreṣṭha proktaḥ pāpo mayā tava
mitradrohī kṛtaghno vai kiṃ bhūyaḥ śrotum icchasi |
24 | vaiśaṃpāyana uvāca |
24 | etac chrutvā tadā vākyaṃ bhīṣmeṇoktaṃ mahātmanā
yudhiṣṭhiraḥ prītamanā babhūva janamejaya |