Book 12 Chapter 156 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | satyaṃ dharme praśaṃsanti viprarṣipitṛdevatāḥ
satyam icchāmy ahaṃ śrotuṃ tan me brūhi pitāmaha |
2 | satyaṃ kiṃlakṣaṇaṃ rājan kathaṃ vā tad avāpyate
satyaṃ prāpya bhavet kiṃ ca kathaṃ caiva tad ucyate |
3 | bhīṣma uvāca |
3 | cāturvarṇyasya dharmāṇāṃ saṃkaro na praśasyate
avikāritamaṃ satyaṃ sarvavarṇeṣu bhārata |
4 | satyaṃ satsu sadā dharmaḥ satyaṃ dharmaḥ sanātanaḥ
satyam eva namasyeta satyaṃ hi paramā gatiḥ |
5 | satyaṃ dharmas tapo yogaḥ satyaṃ brahma sanātanam
satyaṃ yajñaḥ paraḥ proktaḥ satye sarvaṃ pratiṣṭhitam |
6 | ācārān iha satyasya yathāvad anupūrvaśaḥ
lakṣaṇaṃ ca pravakṣyāmi satyasyeha yathākramam |
7 | prāpyate hi yathā satyaṃ tac ca śrotuṃ tvam arhasi
satyaṃ trayodaśavidhaṃ sarvalokeṣu bhārata |
8 | satyaṃ ca samatā caiva damaś caiva na saṃśayaḥ
amātsaryaṃ kṣamā caiva hrīs titikṣānasūyatā |
9 | tyāgo dhyānam athāryatvaṃ dhṛtiś ca satataṃ sthirā
ahiṃsā caiva rājendra satyākārās trayodaśa |
10 | satyaṃ nāmāvyayaṃ nityam avikāri tathaiva ca
sarvadharmāviruddhaṃ ca yogenaitad avāpyate |
11 | ātmanīṣṭe tathāniṣṭe ripau ca samatā tathā
icchādveṣakṣayaṃ prāpya kāmakrodhakṣayaṃ tathā |
12 | damo nānyaspṛhā nityaṃ dhairyaṃ gāmbhīryam eva ca
abhayaṃ krodhaśamanaṃ jñānenaitad avāpyate |
13 | amātsaryaṃ budhāḥ prāhur dānaṃ dharme ca saṃyamam
avasthitena nityaṃ ca satyenāmatsarī bhavet |
14 | akṣamāyāḥ kṣamāyāś ca priyāṇīhāpriyāṇi ca
kṣamate sarvataḥ sādhuḥ sādhv āpnoti ca satyavān |
15 | kalyāṇaṃ kurute gāḍhaṃ hrīmān na ślāghate kva cit
praśāntavāṅmanā nityaṃ hrīs tu dharmād avāpyate |
16 | dharmārthahetoḥ kṣamate titikṣā kṣāntir ucyate
lokasaṃgrahaṇārthaṃ tu sā tu dhairyeṇa labhyate |
17 | tyāgaḥ snehasya yas tyāgo viṣayāṇāṃ tathaiva ca
rāgadveṣaprahīṇasya tyāgo bhavati nānyathā |
18 | āryatā nāma bhūtānāṃ yaḥ karoti prayatnataḥ
śubhaṃ karma nirākāro vītarāgatvam eva ca |
19 | dhṛtir nāma sukhe duḥkhe yathā nāpnoti vikriyām
tāṃ bhajeta sadā prājño ya icched bhūtim ātmanaḥ |
20 | sarvathā kṣamiṇā bhāvyaṃ tathā satyapareṇa ca
vītaharṣabhayakrodho dhṛtim āpnoti paṇḍitaḥ |
21 | adrohaḥ sarvabhūteṣu karmaṇā manasā girā
anugrahaś ca dānaṃ ca satāṃ dharmaḥ sanātanaḥ |
22 | ete trayodaśākārāḥ pṛthak satyaikalakṣaṇāḥ
bhajante satyam eveha bṛṃhayanti ca bhārata |
23 | nāntaḥ śakyo guṇānāṃ hi vaktuṃ satyasya bhārata
ataḥ satyaṃ praśaṃsanti viprāḥ sapitṛdevatāḥ |
24 | nāsti satyāt paro dharmo nānṛtāt pātakaṃ param
sthitir hi satyaṃ dharmasya tasmāt satyaṃ na lopayet |
25 | upaiti satyād dānaṃ hi tathā yajñāḥ sadakṣiṇāḥ
vratāgnihotraṃ vedāś ca ye cānye dharmaniścayāḥ |
26 | aśvamedhasahasraṃ ca satyaṃ ca tulayā dhṛtam
aśvamedhasahasrād dhi satyam evātiricyate |