Book 12 Chapter 148 | |
1 | śaunaka uvāca |
1 | tasmāt te 'haṃ pravakṣyāmi dharmam āvṛttacetase
śrīmān mahābalas tuṣṭo yas tvaṃ dharmam avekṣase purastād dāruṇo bhūtvā sucitrataram eva tat |
2 | anugṛhṇanti bhūtāni svena vṛttena pārthiva
kṛtsne nūnaṃ sadasatī iti loko vyavasyati yatra tvaṃ tādṛśo bhūtvā dharmam adyānupaśyasi |
3 | hitvā suruciraṃ bhakṣyaṃ bhogāṃś ca tapa āsthitaḥ
ity etad api bhūtānām adbhutaṃ janamejaya |
4 | yo durbalo bhaved dātā kṛpaṇo vā tapodhanaḥ
anāścaryaṃ tad ity āhur nātidūre hi vartate |
5 | etad eva hi kārpaṇyaṃ samagram asamīkṣitam
tasmāt samīkṣayaiva syād bhavet tasmiṃs tato guṇaḥ |
6 | yajño dānaṃ dayā vedāḥ satyaṃ ca pṛthivīpate
pañcaitāni pavitrāṇi ṣaṣṭhaṃ sucaritaṃ tapaḥ |
7 | tad eva rājñāṃ paramaṃ pavitraṃ janamejaya
tena samyag gṛhītena śreyāṃsaṃ dharmam āpsyasi |
8 | puṇyadeśābhigamanaṃ pavitraṃ paramaṃ smṛtam
api hy udāharantīmā gāthā gītā yayātinā |
9 | yo martyaḥ pratipadyeta āyur jīveta vā punaḥ
yajñam ekāntataḥ kṛtvā tat saṃnyasya tapaś caret |
10 | puṇyam āhuḥ kurukṣetraṃ sarasvatyāṃ pṛthūdakam
yatrāvagāhya pītvā vā naivaṃ śvomaraṇaṃ tapet |
11 | mahāsaraḥ puṣkarāṇi prabhāsottaramānase
kālodaṃ tv eva gantāsi labdhāyur jīvite punaḥ |
12 | sarasvatīdṛṣadvatyau sevamāno 'nusaṃcareḥ
svādhyāyaśīlaḥ sthāneṣu sarveṣu samupaspṛśeḥ |
13 | tyāgadharmaṃ pavitrāṇāṃ saṃnyāsaṃ param abravīt
atrāpy udāharantīmā gāthāḥ satyavatā kṛtāḥ |
14 | yathā kumāraḥ satyo vai na puṇyo na ca pāpakṛt
na hy asti sarvabhūteṣu duḥkham asmin kutaḥ sukham |
15 | evaṃ prakṛtibhūtānāṃ sarvasaṃsargayāyinām
tyajatāṃ jīvitaṃ prāyo vivṛte puṇyapātake |
16 | yat tv eva rājño jyāyo vai kāryāṇāṃ tad vadāmi te
balena saṃvibhāgaiś ca jaya svargaṃ punīṣva ca |
17 | yasyaivaṃ balam ojaś ca sa dharmasya prabhur naraḥ
brāhmaṇānāṃ sukhārthaṃ tvaṃ paryehi pṛthivīm imām |
18 | yathaivainān purākṣaipsīs tathaivainān prasādaya
api dhikkriyamāṇo 'pi tyajyamāno 'py anekadhā |
19 | ātmano darśanaṃ vidvan nāhantāsmīti mā krudhaḥ
ghaṭamānaḥ svakāryeṣu kuru naiḥśreyasaṃ param |
20 | himāgnighorasadṛśo rājā bhavati kaś cana
lāṅgalāśanikalpo vā bhavaty anyaḥ paraṃtapa |
21 | na niḥśeṣeṇa mantavyam acikitsyena vā punaḥ
na jātu nāham asmīti prasaktavyam asādhuṣu |
22 | vikarmaṇā tapyamānaḥ pādāt pāpasya mucyate
naitat kāryaṃ punar iti dvitīyāt parimucyate cariṣye dharmam eveti tṛtīyāt parimucyate |
23 | kalyāṇam anumantavyaṃ puruṣeṇa bubhūṣatā
ye sugandhīni sevante tathāgandhā bhavanti te ye durgandhīni sevante tathāgandhā bhavanti te |
24 | tapaścaryāparaḥ sadyaḥ pāpād dhi parimucyate
saṃvatsaram upāsyāgnim abhiśastaḥ pramucyate trīṇi varṣāṇy upāsyāgniṃ bhrūṇahā vipramucyate |
25 | yāvataḥ prāṇino hanyāt tajjātīyān svabhāvataḥ
pramīyamāṇān unmocya bhrūṇahā vipramucyate |
26 | api vāpsu nimajjeta trir japann aghamarṣaṇam
yathāśvamedhāvabhṛthas tathā tan manur abravīt |
27 | kṣipraṃ praṇudate pāpaṃ satkāraṃ labhate tathā
api cainaṃ prasīdanti bhūtāni jaḍamūkavat |
28 | bṛhaspatiṃ devaguruṃ surāsurāḥ; sametya sarve nṛpate 'nvayuñjan
dharme phalaṃ vettha kṛte maharṣe; tathetarasmin narake pāpaloke |
29 | ubhe tu yasya sukṛte bhavetāṃ; kiṃ svit tayos tatra jayottaraṃ syāt
ācakṣva naḥ karmaphalaṃ maharṣe; kathaṃ pāpaṃ nudate puṇyaśīlaḥ |
30 | bṛhaspatir uvāca |
30 | kṛtvā pāpaṃ pūrvam abuddhipūrvaṃ; puṇyāni yaḥ kurute buddhipūrvam
sa tat pāpaṃ nudate puṇyaśīlo; vāso yathā malinaṃ kṣārayuktyā |
31 | pāpaṃ kṛtvā na manyeta nāham asmīti pūruṣaḥ
cikīrṣed eva kalyāṇaṃ śraddadhāno 'nasūyakaḥ |
32 | chidrāṇi vasanasyeva sādhunā vivṛṇoti yaḥ
yaḥ pāpaṃ puruṣaḥ kṛtvā kalyāṇam abhipadyate |
33 | yathādityaḥ punar udyaṃs tamaḥ sarvaṃ vyapohati
kalyāṇam ācarann evaṃ sarvaṃ pāpaṃ vyapohati |
34 | bhīṣma uvāca |
34 | evam uktvā sa rājānam indroto janamejayam
yājayām āsa vidhivad vājimedhena śaunakaḥ |
35 | tataḥ sa rājā vyapanītakalmaṣaḥ; śriyā yutaḥ prajvalitāgnirūpayā
viveśa rājyaṃ svam amitrakarśano; divaṃ yathā pūrṇavapur niśākaraḥ |