Book 12 Chapter 135 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | atraiva cedam avyagraḥ śṛṇvākhyānam anuttamam
dīrghasūtraṃ samāśritya kāryākāryaviniścaye |
2 | nātigādhe jalasthāye suhṛdaḥ śakulās trayaḥ
prabhūtamatsye kaunteya babhūvuḥ sahacāriṇaḥ |
3 | atraikaḥ prāptakālajño dīrghadarśī tathāparaḥ
dīrghasūtraś ca tatraikas trayāṇāṃ jalacāriṇām |
4 | kadā cit taj jalasthāyaṃ matsyabandhāḥ samantataḥ
niḥsrāvayām āsur atho nimneṣu vividhair mukhaiḥ |
5 | prakṣīyamāṇaṃ taṃ buddhvā jalasthāyaṃ bhayāgame
abravīd dīrghadarśī tu tāv ubhau suhṛdau tadā |
6 | iyam āpat samutpannā sarveṣāṃ salilaukasām
śīghram anyatra gacchāmaḥ panthā yāvan na duṣyati |
7 | anāgatam anarthaṃ hi sunayair yaḥ prabādhate
na sa saṃśayam āpnoti rocatāṃ vāṃ vrajāmahe |
8 | dīrghasūtras tu yas tatra so 'bravīt samyag ucyate
na tu kāryā tvarā yāvad iti me niścitā matiḥ |
9 | atha saṃpratipattijñaḥ prābravīd dīrghadarśinam
prāpte kāle na me kiṃ cin nyāyataḥ parihāsyate |
10 | evam ukto nirākrāmad dīrghadarśī mahāmatiḥ
jagāma srotasaikena gambhīrasalilāśayam |
11 | tataḥ prasrutatoyaṃ taṃ samīkṣya salilāśayam
babandhur vividhair yogair matsyān matsyopajīvinaḥ |
12 | viloḍyamāne tasmiṃs tu srutatoye jalāśaye
agacchad grahaṇaṃ tatra dīrghasūtraḥ sahāparaiḥ |
13 | uddānaṃ kriyamāṇaṃ ca matsyānāṃ vīkṣya rajjubhiḥ
praviśyāntaram anyeṣām agrasat pratipattimān |
14 | grastam eva tad uddānaṃ gṛhītvāsta tathaiva saḥ
sarvān eva tu tāṃs tatra te vidur grathitā iti |
15 | tataḥ prakṣālyamāneṣu matsyeṣu vimale jale
tyaktvā rajjuṃ vimukto 'bhūc chīghraṃ saṃpratipattimān |
16 | dīrghasūtras tu mandātmā hīnabuddhir acetanaḥ
maraṇaṃ prāptavān mūḍho yathaivopahatendriyaḥ |
17 | evaṃ prāptatamaṃ kālaṃ yo mohān nāvabudhyate
sa vinaśyati vai kṣipraṃ dīrghasūtro yathā jhaṣaḥ |
18 | ādau na kurute śreyaḥ kuśalo 'smīti yaḥ pumān
sa saṃśayam avāpnoti yathā saṃpratipattimān |
19 | anāgatavidhānaṃ tu yo naraḥ kurute kṣamam
śreyaḥ prāpnoti so 'tyarthaṃ dīrghadarśī yathā hy asau |
20 | kalāḥ kāṣṭhā muhūrtāś ca dinā nāḍyaḥ kṣaṇā lavāḥ
pakṣā māsāś ca ṛtavas tulyāḥ saṃvatsarāṇi ca |
21 | pṛthivī deśa ity uktaḥ kālaḥ sa ca na dṛśyate
abhipretārthasiddhyarthaṃ nyāyato yac ca tat tathā |
22 | etau dharmārthaśāstreṣu mokṣaśāstreṣu carṣibhiḥ
pradhānāv iti nirdiṣṭau kāmeśābhimatau nṛṇām |
23 | parīkṣyakārī yuktas tu samyak samupapādayet
deśakālāv abhipretau tābhyāṃ phalam avāpnuyāt |