Book 12 Chapter 133 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam
yathā dasyuḥ samaryādaḥ pretyabhāve na naśyati |
2 | prahartā matimāñ śūraḥ śrutavān anṛśaṃsavān
rakṣann akṣayiṇaṃ dharmaṃ brahmaṇyo gurupūjakaḥ |
3 | niṣādyāṃ kṣatriyāj jātaḥ kṣatradharmānupālakaḥ
kāpavyo nāma naiṣādir dasyutvāt siddhim āptavān |
4 | araṇye sāyapūrvāhṇe mṛgayūthaprakopitā
vidhijño mṛgajātīnāṃ nipānānāṃ ca kovidaḥ |
5 | sarvakānanadeśajñaḥ pāriyātracaraḥ sadā
dharmajñaḥ sarvabhūtānām amogheṣur dṛḍhāyudhaḥ |
6 | apy anekaśatāḥ senā eka eva jigāya saḥ
sa vṛddhāv andhapitarau mahāraṇye 'bhyapūjayat |
7 | madhumāṃsair mūlaphalair annair uccāvacair api
satkṛtya bhojayām āsa samyak paricacāra ca |
8 | āraṇyakān pravrajitān brāhmaṇān paripālayan
api tebhyo mṛgān hatvā nināya ca mahāvane |
9 | ye sma na pratigṛhṇanti dasyubhojanaśaṅkayā
teṣām āsajya geheṣu kālya eva sa gacchati |
10 | taṃ bahūni sahasrāṇi grāmaṇitve 'bhivavrire
nirmaryādāni dasyūnāṃ niranukrośakāriṇām |
11 | dasyava ūcuḥ |
11 | muhūrtadeśakālajña prājña śīladṛḍhāyudha
grāmaṇīr bhava no mukhyaḥ sarveṣām eva saṃmataḥ |
12 | yathā yathā vakṣyasi naḥ kariṣyāmas tathā tathā
pālayāsmān yathānyāyaṃ yathā mātā yathā pitā |
13 | kāpavya uvāca |
13 | mā vadhīs tvaṃ striyaṃ bhīruṃ mā śiśuṃ mā tapasvinam
nāyudhyamāno hantavyo na ca grāhyā balāt striyaḥ |
14 | sarvathā strī na hantavyā sarvasattveṣu yudhyatā
nityaṃ gobrāhmaṇe svasti yoddhavyaṃ ca tadarthataḥ |
15 | sasyaṃ ca nāpahantavyaṃ sīravighnaṃ ca mā kṛthāḥ
pūjyante yatra devāś ca pitaro 'tithayas tathā |
16 | sarvabhūteṣv api ca vai brāhmaṇo mokṣam arhati
kāryā cāpacitis teṣāṃ sarvasvenāpi yā bhavet |
17 | yasya hy ete saṃpraruṣṭā mantrayanti parābhavam
na tasya triṣu lokeṣu trātā bhavati kaś cana |
18 | yo brāhmaṇān paribhaved vināśaṃ vāpi rocayet
sūryodaya ivāvaśyaṃ dhruvaṃ tasya parābhavaḥ |
19 | ihaiva phalam āsīnaḥ pratyākāṅkṣati śaktitaḥ
ye ye no na pradāsyanti tāṃs tān senābhiyāsyati |
20 | śiṣṭyarthaṃ vihito daṇḍo na vadhārthaṃ viniścayaḥ
ye ca śiṣṭān prabādhante dharmas teṣāṃ vadhaḥ smṛtaḥ |
21 | ye hi rāṣṭroparodhena vṛttiṃ kurvanti ke cana
tad eva te 'nu mīyante kuṇapaṃ kṛmayo yathā |
22 | ye punar dharmaśāstreṇa varterann iha dasyavaḥ
api te dasyavo bhūtvā kṣipraṃ siddhim avāpnuyuḥ |
23 | bhīṣma uvāca |
23 | tat sarvam upacakrus te kāpavyasyānuśāsanam
vṛttiṃ ca lebhire sarve pāpebhyaś cāpy upāraman |
24 | kāpavyaḥ karmaṇā tena mahatīṃ siddhim āptavān
sādhūnām ācaran kṣemaṃ dasyūn pāpān nivartayan |
25 | idaṃ kāpavyacaritaṃ yo nityam anukīrtayet
nāraṇyebhyaḥ sa bhūtebhyo bhayam ārchet kadā cana |
26 | bhayaṃ tasya na martyebhyo nāmartyebhyaḥ kathaṃ cana
na sato nāsato rājan sa hy araṇyeṣu gopatiḥ |