Book 12 Chapter 117 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam
nidarśanakaraṃ loke sajjanācaritaṃ sadā |
2 | asyaivārthasya sadṛśaṃ yac chrutaṃ me tapovane
jāmadagnyasya rāmasya yad uktam ṛṣisattamaiḥ |
3 | vane mahati kasmiṃś cid amanuṣyaniṣevite
ṛṣir mūlaphalāhāro niyato niyatendriyaḥ |
4 | dīkṣādamaparaḥ śāntaḥ svādhyāyaparamaḥ śuciḥ
upavāsaviśuddhātmā satataṃ satpathe sthitaḥ |
5 | tasya saṃdṛśya sadbhāvam upaviṣṭasya dhīmataḥ
sarvasattvāḥ samīpasthā bhavanti vanacāriṇaḥ |
6 | siṃhavyāghrāḥ saśarabhā mattāś caiva mahāgajāḥ
dvīpinaḥ khaḍgabhallūkā ye cānye bhīmadarśanāḥ |
7 | te sukhapraśnadāḥ sarve bhavanti kṣatajāśanāḥ
tasyarṣeḥ śiṣyavac caiva nyagbhūtāḥ priyakāriṇaḥ |
8 | dattvā ca te sukhapraśnaṃ sarve yānti yathāgatam
grāmyas tv ekaḥ paśus tatra nājahāc chvā mahāmunim |
9 | bhakto 'nuraktaḥ satatam upavāsakṛśo 'balaḥ
phalamūlotkarāhāraḥ śāntaḥ śiṣṭākṛtir yathā |
10 | tasyarṣer upaviṣṭasya pādamūle mahāmuneḥ
manuṣyavad gato bhāvaḥ snehabaddho 'bhavad bhṛśam |
11 | tato 'bhyayān mahāvīryo dvīpī kṣatajabhojanaḥ
śvārtham atyantasaṃduṣṭaḥ krūraḥ kāla ivāntakaḥ |
12 | lelihyamānas tṛṣitaḥ pucchāsphoṭanatatparaḥ
vyāditāsyaḥ kṣudhābhagnaḥ prārthayānas tadāmiṣam |
13 | taṃ dṛṣṭvā krūram āyāntaṃ jīvitārthī narādhipa
provāca śvā muniṃ tatra yat tac chṛṇu mahāmate |
14 | śvaśatrur bhagavann atra dvīpī māṃ hantum icchati
tvatprasādād bhayaṃ na syāt tasmān mama mahāmune |
15 | munir uvāca |
15 | na bhayaṃ dvīpinaḥ kāryaṃ mṛtyutas te kathaṃ cana
eṣa śvarūparahito dvīpī bhavasi putraka |
16 | bhīṣma uvāca |
16 | tataḥ śvā dvīpitāṃ nīto jāmbūnadanibhākṛtiḥ
citrāṅgo visphuran hṛṣṭo vane vasati nirbhayaḥ |
17 | tato 'bhyayān mahāraudro vyāditāsyaḥ kṣudhānvitaḥ
dvīpinaṃ lelihad vaktro vyāghro rudhiralālasaḥ |
18 | vyāghraṃ dṛṣṭvā kṣudhābhagnaṃ daṃṣṭriṇaṃ vanagocaram
dvīpī jīvitarakṣārtham ṛṣiṃ śaraṇam eyivān |
19 | tataḥ saṃvāsajaṃ sneham ṛṣiṇā kurvatā sadā
sa dvīpī vyāghratāṃ nīto ripubhir balavattaraḥ tato dṛṣṭvā sa śārdūlo nābhyahaṃs taṃ viśāṃ pate |
20 | sa tu śvā vyāghratāṃ prāpya balavān piśitāśanaḥ
na mūlaphalabhogeṣu spṛhām apy akarot tadā |
21 | yathā mṛgapatir nityaṃ prakāṅkṣati vanaukasaḥ
tathaiva sa mahārāja vyāghraḥ samabhavat tadā |
22 | vyāghras tūṭajamūlasthas tṛptaḥ supto hatair mṛgaiḥ
nāgaś cāgāt tam uddeśaṃ matto megha ivotthitaḥ |
23 | prabhinnakaraṭaḥ prāṃśuḥ padmī vitatamastakaḥ
suviṣāṇo mahākāyo meghagambhīranisvanaḥ |
24 | taṃ dṛṣṭvā kuñjaraṃ mattam āyāntaṃ madagarvitam
vyāghro hastibhayāt trastas tam ṛṣiṃ śaraṇaṃ yayau |
25 | tato 'nayat kuñjaratāṃ taṃ vyāghram ṛṣisattamaḥ
mahāmeghopamaṃ dṛṣṭvā taṃ sa bhīto 'bhavad gajaḥ |
26 | tataḥ kamalaṣaṇḍāni śallakīgahanāni ca
vyacarat sa mudā yuktaḥ padmareṇuvibhūṣitaḥ |
27 | kadā cid ramamāṇasya hastinaḥ sumukhaṃ tadā
ṛṣes tasyoṭajasthasya kālo 'gacchan niśāniśam |
28 | athājagāma taṃ deśaṃ kesarī kesarāruṇaḥ
girikandarajo bhīmaḥ siṃho nāgakulāntakaḥ |
29 | taṃ dṛṣṭvā siṃham āyāntaṃ nāgaḥ siṃhabhayākulaḥ
ṛṣiṃ śaraṇam āpede vepamāno bhayāturaḥ |
30 | tataḥ sa siṃhatāṃ nīto nāgendro muninā tadā
vanyaṃ nāgaṇayat siṃhaṃ tulyajātisamanvayāt |
31 | dṛṣṭvā ca so 'naśat siṃho vanyo bhīsannavāgbalaḥ
sa cāśrame 'vasat siṃhas tasminn eva vane sukhī |
32 | na tv anye kṣudrapaśavas tapovananivāsinaḥ
vyadṛśyanta bhayatrastā jīvitākāṅkṣiṇaḥ sadā |
33 | kadā cit kālayogena sarvaprāṇivihiṃsakaḥ
balavān kṣatajāhāro nānāsattvabhayaṃkaraḥ |
34 | aṣṭapād ūrdhvacaraṇaḥ śarabho vanagocaraḥ
taṃ siṃhaṃ hantum āgacchan munes tasya niveśanam |
35 | taṃ muniḥ śarabhaṃ cakre balotkaṭam ariṃdama
tataḥ sa śarabho vanyo muneḥ śarabham agrataḥ dṛṣṭvā balinam atyugraṃ drutaṃ saṃprādravad bhayāt |
36 | sa evaṃ śarabhasthāne nyasto vai muninā tadā
muneḥ pārśvagato nityaṃ śārabhyaṃ sukham āptavān |
37 | tataḥ śarabhasaṃtrastāḥ sarve mṛgagaṇā vanāt
diśaḥ saṃprādravan rājan bhayāj jīvitakāṅkṣiṇaḥ |
38 | śarabho 'py atisaṃduṣṭo nityaṃ prāṇivadhe rataḥ
phalamūlāśanaṃ śāntaṃ naicchat sa piśitāśanaḥ |
39 | tato rudhiratarṣeṇa balinā śarabho 'nvitaḥ
iyeṣa taṃ muniṃ hantum akṛtajñaḥ śvayonijaḥ |
40 | tatas tena tapaḥśaktyā vidito jñānacakṣuṣā
vijñāya ca mahāprājño muniḥ śvānaṃ tam uktavān |
41 | śvā tvaṃ dvīpitvam āpanno dvīpī vyāghratvam āgataḥ
vyāghro nāgo madapaṭur nāgaḥ siṃhatvam āptavān |
42 | siṃho 'tibalasaṃyukto bhūyaḥ śarabhatāṃ gataḥ
mayā snehaparītena na vimṛṣṭaḥ kulānvayaḥ |
43 | yasmād evam apāpaṃ māṃ pāpa hiṃsitum icchasi
tasmāt svayonim āpannaḥ śvaiva tvaṃ hi bhaviṣyasi |
44 | tato munijanadveṣād duṣṭātmā śvākṛto 'budhaḥ
ṛṣiṇā śarabhaḥ śaptaḥ svaṃ rūpaṃ punar āptavān |