Book 12 Chapter 97 | |
1 | bhīṣma uvāca |
1 | nādharmeṇa mahīṃ jetuṃ lipseta jagatīpatiḥ
adharmavijayaṃ labdhvā ko 'numanyeta bhūmipaḥ |
2 | adharmayukto vijayo hy adhruvo 'svargya eva ca
sādayaty eṣa rājānaṃ mahīṃ ca bharatarṣabha |
3 | viśīrṇakavacaṃ caiva tavāsmīti ca vādinam
kṛtāñjaliṃ nyastaśastraṃ gṛhītvā na vihiṃsayet |
4 | balenāvajito yaś ca na taṃ yudhyeta bhūmipaḥ
saṃvatsaraṃ vipraṇayet tasmāj jātaḥ punar bhavet |
5 | nārvāk saṃvatsarāt kanyā spraṣṭavyā vikramāhṛtā
evam eva dhanaṃ sarvaṃ yac cānyat sahasāhṛtam |
6 | na tu vandhyaṃ dhanaṃ tiṣṭhet pibeyur brāhmaṇāḥ payaḥ
yuñjīran vāpy anaḍuhaḥ kṣantavyaṃ vā tadā bhavet |
7 | rājñā rājaiva yoddhavyas tathā dharmo vidhīyate
nānyo rājānam abhyased arājanyaḥ kathaṃ cana |
8 | anīkayoḥ saṃhatayor yadīyād brāhmaṇo 'ntarā
śāntim icchann ubhayato na yoddhavyaṃ tadā bhavet maryādāṃ śāśvatīṃ bhindyād brāhmaṇaṃ yo 'bhilaṅghayet |
9 | atha cel laṅghayed enāṃ maryādāṃ kṣatriyabruvaḥ
apraśasyas tad ūrdhvaṃ syād anādeyaś ca saṃsadi |
10 | yā tu dharmavilopena maryādābhedanena ca
tāṃ vṛttiṃ nānuvarteta vijigīṣur mahīpatiḥ dharmalabdhād dhi vijayāt ko lābho 'bhyadhiko bhavet |
11 | sahasā nāmya bhūtāni kṣipram eva prasādayet
sāntvena bhogadānena sa rājñāṃ paramo nayaḥ |
12 | bhujyamānā hy ayogena svarāṣṭrād abhitāpitāḥ
amitrān paryupāsīran vyasanaughapratīkṣiṇaḥ |
13 | amitropagrahaṃ cāsya te kuryuḥ kṣipram āpadi
saṃduṣṭāḥ sarvato rājan rājavyasanakāṅkṣiṇaḥ |
14 | nāmitro vinikartavyo nāticchedyaḥ kathaṃ cana
jīvitaṃ hy apy aticchinnaḥ saṃtyajaty ekadā naraḥ |
15 | alpenāpi hi saṃyuktas tuṣyaty evāparādhikaḥ
śuddhaṃ jīvitam evāpi tādṛśo bahu manyate |
16 | yasya sphīto janapadaḥ saṃpannaḥ priyarājakaḥ
saṃtuṣṭabhṛtyasacivo dṛḍhamūlaḥ sa pārthivaḥ |
17 | ṛtvikpurohitācāryā ye cānye śrutasaṃmatāḥ
pūjārhāḥ pūjitā yasya sa vai lokajid ucyate |
18 | etenaiva ca vṛttena mahīṃ prāpa surottamaḥ
anv eva caindraṃ vijayaṃ vyajigīṣanta pārthivāḥ |
19 | bhūmivarjaṃ puraṃ rājā jitvā rājānam āhave
amṛtāś cauṣadhīḥ śaśvad ājahāra pratardanaḥ |
20 | agnihotrāṇy agniśeṣaṃ havir bhājanam eva ca
ājahāra divodāsas tato viprakṛto 'bhavat |
21 | sarājakāni rāṣṭrāṇi nābhāgo dakṣiṇāṃ dadau
anyatra śrotriyasvāc ca tāpasasvāc ca bhārata |
22 | uccāvacāni vṛttāni dharmajñānāṃ yudhiṣṭhira
āsan rājñāṃ purāṇānāṃ sarvaṃ tan mama rocate |
23 | sarvavidyātirekād vā jayam icchen mahīpatiḥ
na māyayā na dambhena ya icched bhūtim ātmanaḥ |