Book 12 Chapter 96 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | atha yo vijigīṣeta kṣatriyaḥ kṣatriyaṃ yudhi
kas tasya dharmyo vijaya etat pṛṣṭo bravīhi me |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | sasahāyo 'sahāyo vā rāṣṭram āgamya bhūmipaḥ
brūyād ahaṃ vo rājeti rakṣiṣyāmi ca vaḥ sadā |
3 | mama dharmyaṃ baliṃ datta kiṃ vā māṃ pratipatsyatha
te cet tam āgataṃ tatra vṛṇuyuḥ kuśalaṃ bhavet |
4 | te ced akṣatriyāḥ santo virudhyeyuḥ kathaṃ cana
sarvopāyair niyantavyā vikarmasthā narādhipa |
5 | aśaktaṃ kṣatriyaṃ matvā śastraṃ gṛhṇāty athāparaḥ
trāṇāyāpy asamarthaṃ taṃ manyamānam atīva ca |
6 | yudhiṣṭhira uvāca |
6 | atha yaḥ kṣatriyo rājā kṣatriyaṃ pratyupāvrajet
kathaṃ sa pratiyoddhavyas tan me brūhi pitāmaha |
7 | bhīṣma uvāca |
7 | nāsaṃnaddho nākavaco yoddhavyaḥ kṣatriyo raṇe
eka ekena vācyaś ca visṛjasva kṣipāmi ca |
8 | sa cet saṃnaddha āgacchet saṃnaddhavyaṃ tato bhavet
sa cet sasainya āgacchet sasainyas tam athāhvayet |
9 | sa cen nikṛtyā yudhyeta nikṛtyā taṃ prayodhayet
atha ced dharmato yudhyed dharmeṇaiva nivārayet |
10 | nāśvena rathinaṃ yāyād udiyād rathinaṃ rathī
vyasane na prahartavyaṃ na bhītāya jitāya ca |
11 | neṣur lipto na karṇī syād asatām etad āyudham
jayārtham eva yoddhavyaṃ na krudhyed ajighāṃsataḥ |
12 | sādhūnāṃ tu mithobhedāt sādhuś ced vyasanī bhavet
savraṇo nābhihantavyo nānapatyaḥ kathaṃ cana |
13 | bhagnaśastro vipannāśvaś chinnajyo hatavāhanaḥ
cikitsyaḥ syāt svaviṣaye prāpyo vā svagṛhān bhavet nirvraṇo 'pi ca moktavya eṣa dharmaḥ sanātanaḥ |
14 | tasmād dharmeṇa yoddhavyaṃ manuḥ svāyaṃbhuvo 'bravīt
satsu nityaṃ satāṃ dharmas tam āsthāya na nāśayet |
15 | yo vai jayaty adharmeṇa kṣatriyo vardhamānakaḥ
ātmānam ātmanā hanti pāpo nikṛtijīvanaḥ |
16 | karma caitad asādhūnām asādhuṃ sādhunā jayet
dharmeṇa nidhanaṃ śreyo na jayaḥ pāpakarmaṇā |
17 | nādharmaś carito rājan sadyaḥ phalati gaur iva
mūlāny asya praśākhāś ca dahan samanugacchati |
18 | pāpena karmaṇā vittaṃ labdhvā pāpaḥ prahṛṣyati
sa vardhamānaḥ steyena pāpaḥ pāpe prasajjati |
19 | na dharmo 'stīti manvānaḥ śucīn avahasann iva
aśraddadhānabhāvāc ca vināśam upagacchati |
20 | sa baddho vāruṇaiḥ pāśair amartya iva manyate
mahādṛtir ivādhmātaḥ svakṛtena vivardhate |
21 | tataḥ samūlo hriyate nadīkūlād iva drumaḥ
athainam abhinindanti bhinnaṃ kumbham ivāśmani tasmād dharmeṇa vijayaṃ kāmaṃ lipseta bhūmipaḥ |