Book 12 Chapter 93 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | kathaṃ dharme sthātum icchan rājā varteta dhārmikaḥ
pṛcchāmi tvā kuruśreṣṭha tan me brūhi pitāmaha |
2 | bhīṣma uvāca |
2 | atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam
gītaṃ dṛṣṭārthatattvena vāmadevena dhīmatā |
3 | rājā vasumanā nāma kausalyo balavāñ śuciḥ
maharṣiṃ paripapraccha vāmadevaṃ yaśasvinam |
4 | dharmārthasahitaṃ vākyaṃ bhagavann anuśādhi mām
yena vṛttena vai tiṣṭhan na cyaveyaṃ svadharmataḥ |
5 | tam abravīd vāmadevas tapasvī japatāṃ varaḥ
hemavarṇam upāsīnaṃ yayātim iva nāhuṣam |
6 | dharmam evānuvartasva na dharmād vidyate param
dharme sthitā hi rājāno jayanti pṛthivīm imām |
7 | arthasiddheḥ paraṃ dharmaṃ manyate yo mahīpatiḥ
ṛtāṃ ca kurute buddhiṃ sa dharmeṇa virocate |
8 | adharmadarśī yo rājā balād eva pravartate
kṣipram evāpayāto 'smād ubhau prathamamadhyamau |
9 | asatpāpiṣṭhasacivo vadhyo lokasya dharmahā
sahaiva parivāreṇa kṣipram evāvasīdati |
10 | arthānām ananuṣṭhātā kāmacārī vikatthanaḥ
api sarvāṃ mahīṃ labdhvā kṣipram eva vinaśyati |
11 | athādadānaḥ kalyāṇam anasūyur jitendriyaḥ
vardhate matimān rājā srotobhir iva sāgaraḥ |
12 | na pūrṇo 'smīti manyeta dharmataḥ kāmato 'rthataḥ
buddhito mitrataś cāpi satataṃ vasudhādhipaḥ |
13 | eteṣv eva hi sarveṣu lokayātrā pratiṣṭhitā
etāni śṛṇvaṃl labhate yaśaḥ kīrtiṃ śriyaḥ prajāḥ |
14 | evaṃ yo dharmasaṃrambhī dharmārthaparicintakaḥ
arthān samīkṣyārabhate sa dhruvaṃ mahad aśnute |
15 | adātā hy anatisneho daṇḍenāvartayan prajāḥ
sāhasaprakṛtī rājā kṣipram eva vinaśyati |
16 | atha pāpaṃ kṛtaṃ buddhyā na ca paśyaty abuddhimān
akīrtyāpi samāyukto mṛto narakam aśnute |
17 | atha mānayitur dātuḥ śuklasya rasavedinaḥ
vyasanaṃ svam ivotpannaṃ vijighāṃsanti mānavāḥ |
18 | yasya nāsti gurur dharme na cānyān anupṛcchati
sukhatantro 'rthalābheṣu na ciraṃ mahad aśnute |
19 | gurupradhāno dharmeṣu svayam arthānvavekṣitā
dharmapradhāno lokeṣu suciraṃ mahad aśnute |