Book 12 Chapter 46 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | kim idaṃ paramāścaryaṃ dhyāyasy amitavikrama
kaccil lokatrayasyāsya svasti lokaparāyaṇa |
2 | caturthaṃ dhyānamārgaṃ tvam ālambya puruṣottama
apakrānto yato deva tena me vismitaṃ manaḥ |
3 | nigṛhīto hi vāyus te pañcakarmā śarīragaḥ
indriyāṇi ca sarvāṇi manasi sthāpitāni te |
4 | indriyāṇi manaś caiva buddhau saṃveśitāni te
sarvaś caiva gaṇo deva kṣetrajñe te niveśitaḥ |
5 | neṅganti tava romāṇi sthirā buddhis tathā manaḥ
sthāṇukuḍyaśilābhūto nirīhaś cāsi mādhava |
6 | yathā dīpo nivātastho niriṅgo jvalate 'cyuta
tathāsi bhagavan deva niścalo dṛḍhaniścayaḥ |
7 | yadi śrotum ihārhāmi na rahasyaṃ ca te yadi
chindhi me saṃśayaṃ deva prapannāyābhiyācate |
8 | tvaṃ hi kartā vikartā ca tvaṃ kṣaraṃ cākṣaraṃ ca hi
anādinidhanaś cādyas tvam eva puruṣottama |
9 | tvatprapannāya bhaktāya śirasā praṇatāya ca
dhyānasyāsya yathātattvaṃ brūhi dharmabhṛtāṃ vara |
10 | vaiśaṃpāyana uvāca |
10 | tataḥ svagocare nyasya mano buddhīndriyāṇi ca
smitapūrvam uvācedaṃ bhagavān vāsavānujaḥ |
11 | śaratalpagato bhīṣmaḥ śāmyann iva hutāśanaḥ
māṃ dhyāti puruṣavyāghras tato me tadgataṃ manaḥ |
12 | yasya jyātalanirghoṣaṃ visphūrjitam ivāśaneḥ
na sahed devarājo 'pi tam asmi manasā gataḥ |
13 | yenābhidrutya tarasā samastaṃ rājamaṇḍalam
ūḍhās tisraḥ purā kanyās tam asmi manasā gataḥ |
14 | trayoviṃśatirātraṃ yo yodhayām āsa bhārgavam
na ca rāmeṇa nistīrṇas tam asmi manasā gataḥ |
15 | yaṃ gaṅgā garbhavidhinā dhārayām āsa pārthivam
vasiṣṭhaśiṣyaṃ taṃ tāta manasāsmi gato nṛpa |
16 | divyāstrāṇi mahātejā yo dhārayati buddhimān
sāṅgāṃś ca caturo vedāṃs tam asmi manasā gataḥ |
17 | rāmasya dayitaṃ śiṣyaṃ jāmadagnyasya pāṇḍava
ādhāraṃ sarvavidyānāṃ tam asmi manasā gataḥ |
18 | ekīkṛtyendriyagrāmaṃ manaḥ saṃyamya medhayā
śaraṇaṃ mām upāgacchat tato me tadgataṃ manaḥ |
19 | sa hi bhūtaṃ ca bhavyaṃ ca bhavac ca puruṣarṣabha
vetti dharmabhṛtāṃ śreṣṭhas tato me tadgataṃ manaḥ |
20 | tasmin hi puruṣavyāghre karmabhiḥ svair divaṃ gate
bhaviṣyati mahī pārtha naṣṭacandreva śarvarī |
21 | tad yudhiṣṭhira gāṅgeyaṃ bhīṣmaṃ bhīmaparākramam
abhigamyopasaṃgṛhya pṛccha yat te manogatam |
22 | cāturvedyaṃ cāturhotraṃ cāturāśramyam eva ca
cāturvarṇyasya dharmaṃ ca pṛcchainaṃ pṛthivīpate |
23 | tasminn astamite bhīṣme kauravāṇāṃ dhuraṃdhare
jñānāny alpībhaviṣyanti tasmāt tvāṃ codayāmy aham |
24 | tac chrutvā vāsudevasya tathyaṃ vacanam uttamam
sāśrukaṇṭhaḥ sa dharmajño janārdanam uvāca ha |
25 | yad bhavān āha bhīṣmasya prabhāvaṃ prati mādhava
tathā tan nātra saṃdeho vidyate mama mānada |
26 | mahābhāgyaṃ hi bhīṣmasya prabhāvaś ca mahātmanaḥ
śrutaṃ mayā kathayatāṃ brāhmaṇānāṃ mahātmanām |
27 | bhavāṃś ca kartā lokānāṃ yad bravīty arisūdana
tathā tad anabhidhyeyaṃ vākyaṃ yādavanandana |
28 | yatas tv anugrahakṛtā buddhis te mayi mādhava
tvām agrataḥ puraskṛtya bhīṣmaṃ paśyāmahe vayam |
29 | āvṛtte bhagavaty arke sa hi lokān gamiṣyati
tvaddarśanaṃ mahābāho tasmād arhati kauravaḥ |
30 | tava hy ādyasya devasya kṣarasyaivākṣarasya ca
darśanaṃ tasya lābhaḥ syāt tvaṃ hi brahmamayo nidhiḥ |
31 | śrutvaitad dharmarājasya vacanaṃ madhusūdanaḥ
pārśvasthaṃ sātyakiṃ prāha ratho me yujyatām iti |
32 | sātyakis tūpaniṣkramya keśavasya samīpataḥ
dārukaṃ prāha kṛṣṇasya yujyatāṃ ratha ity uta |
33 | sa sātyaker āśu vaco niśamya; rathottamaṃ kāñcanabhūṣitāṅgam
masāragalvarkamayair vibhaṅgair; vibhūṣitaṃ hemapinaddhacakram |
34 | divākarāṃśuprabham āśugāminaṃ; vicitranānāmaṇiratnabhūṣitam
navoditaṃ sūryam iva pratāpinaṃ; vicitratārkṣyadhvajinaṃ patākinam |
35 | sugrīvasainyapramukhair varāśvair; manojavaiḥ kāñcanabhūṣitāṅgaiḥ
suyuktam āvedayad acyutāya; kṛtāñjalir dāruko rājasiṃha |