Book 12 Chapter 36 | |
1 | vyāsa uvāca |
1 | tapasā karmabhiś caiva pradānena ca bhārata
punāti pāpaṃ puruṣaḥ pūtaś cen na pravartate |
2 | ekakālaṃ tu bhuñjānaś caran bhaikṣaṃ svakarmakṛt
kapālapāṇiḥ khaṭvāṅgī brahmacārī sadotthitaḥ |
3 | anasūyur adhaḥśāyī karma loke prakāśayan
pūrṇair dvādaśabhir varṣair brahmahā vipramucyate |
4 | ṣaḍbhir varṣaiḥ kṛcchrabhojī brahmahā pūyate naraḥ
māse māse samaśnaṃs tu tribhir varṣaiḥ pramucyate |
5 | saṃvatsareṇa māsāśī pūyate nātra saṃśayaḥ
tathaivoparaman rājan svalpenāpi pramucyate |
6 | kratunā cāśvamedhena pūyate nātra saṃśayaḥ
ya cāsyāvabhṛthe snānti ke cid evaṃvidhā narāḥ |
7 | te sarve pūtapāpmāno bhavantīti parā śrutiḥ
brāhmaṇārthe hato yuddhe mucyate brahmahatyayā |
8 | gavāṃ śatasahasraṃ tu pātrebhyaḥ pratipādayan
brahmahā vipramucyeta sarvapāpebhya eva ca |
9 | kapilānāṃ sahasrāṇi yo dadyāt pañcaviṃśatim
dogdhrīṇāṃ sa ca pāpebhyaḥ sarvebhyo vipramucyate |
10 | gosahasraṃ savatsānāṃ dogdhrīṇāṃ prāṇasaṃśaye
sādhubhyo vai daridrebhyo dattvā mucyeta kilbiṣāt |
11 | śataṃ tai yas tu kāmbojān brāhmaṇebhyaḥ prayacchati
niyatebhyo mahīpāla sa ca pāpāt pramucyate |
12 | manorathaṃ tu yo dadyād ekasmā api bhārata
na kīrtayeta dattvā yaḥ sa ca pāpāt pramucyate |
13 | surāpānaṃ sakṛt pītvā yo 'gnivarṇāṃ pibed dvijaḥ
sa pāvayaty athātmānam iha loke paratra ca |
14 | meruprapātaṃ prapatañ jvalanaṃ vā samāviśan
mahāprasthānam ātiṣṭhan mucyate sarvakilbiṣaiḥ |
15 | bṛhaspatisaveneṣṭvā surāpo brāhmaṇaḥ punaḥ
samitiṃ brāhmaṇair gacched iti vai brāhmaṇī śrutiḥ |
16 | bhūmipradānaṃ kuryād yaḥ surāṃ pītvā vimatsaraḥ
punar na ca pibed rājan saṃskṛtaḥ śudhyate naraḥ |
17 | gurutalpī śilāṃ taptām āyasīm adhisaṃviśet
pāṇāv ādhāya vā śephaṃ pravrajed ūrdhvadarśanaḥ |
18 | śarīrasya vimokṣeṇa mucyate karmaṇo 'śubhāt
karmabhyo vipramucyante yattāḥ saṃvatsaraṃ striyaḥ |
19 | mahāvrataṃ cared yas tu dadyāt sarvasvam eva tu
gurvarthe vā hato yuddhe sa mucyet karmaṇo 'śubhāt |
20 | anṛtenopacartā ca pratiroddhā guros tathā
upahṛtya priyaṃ tasmai tasmāt pāpāt pramucyate |
21 | avakīrṇinimittaṃ tu brahmahatyāvrataṃ caret
kharacarmavāsāḥ ṣaṇmāsaṃ tathā mucyeta kilbiṣāt |
22 | paradārāpahārī ca parasyāpaharan vasu
saṃvatsaraṃ vratī bhūtvā tathā mucyeta kilbiṣāt |
23 | steyaṃ tu yasyāpaharet tasmai dadyāt samaṃ vasu
vividhenābhyupāyena tena mucyeta kilbiṣāt |
24 | kṛcchrād dvādaśarātreṇa svabhyastena daśāvaram
parivettā bhavet pūtaḥ parivittiś ca bhārata |
25 | niveśyaṃ tu bhavet tena sadā tārayitā pitṝn
na tu striyā bhaved doṣo na tu sā tena lipyate |
26 | bhajane hy ṛtunā śuddhaṃ cāturmāsyaṃ vidhīyate
striyas tena viśudhyanti iti dharmavido viduḥ |
27 | striyas tv āśaṅkitāḥ pāpair nopagamyā hi jānatā
rajasā tā viśudhyante bhasmanā bhājanaṃ yathā |
28 | catuṣpāt sakalo dharmo brāhmaṇānāṃ vidhīyate
pādāvakṛṣṭo rājanye tathā dharmo vidhīyate |
29 | tathā vaiśye ca śūdre ca pādaḥ pādo vidhīyate
vidyād evaṃvidhenaiṣāṃ gurulāghavaniścayam |
30 | tiryagyonivadhaṃ kṛtvā drumāṃś chittvetarān bahūn
trirātraṃ vāyubhakṣaḥ syāt karma ca prathayen naraḥ |
31 | agamyāgamane rājan prāyaścittaṃ vidhīyate
ārdravastreṇa ṣaṇmāsaṃ vihāryaṃ bhasmaśāyinā |
32 | eṣa eva tu sarveṣām akāryāṇāṃ vidhir bhavet
brāhmaṇoktena vidhinā dṛṣṭāntāgamahetubhiḥ |
33 | sāvitrīm apy adhīyānaḥ śucau deśe mitāśanaḥ
ahiṃsro 'mandako 'jalpan mucyate sarvakilbiṣaiḥ |
34 | ahaḥsu satataṃ tiṣṭhed abhyākāśaṃ niśi svapet
trir ahnas trir niśāyāś ca savāsā jalam āviśet |
35 | strīśūdrapatitāṃś cāpi nābhibhāṣed vratānvitaḥ
pāpāny ajñānataḥ kṛtvā mucyed evaṃvrato dvijaḥ |
36 | śubhāśubhaphalaṃ pretya labhate bhūtasākṣikaḥ
atiricyet tayor yat tu tat kartā labhate phalam |
37 | tasmād dānena tapasā karmaṇā ca śubhaṃ phalam
vardhayed aśubhaṃ kṛtvā yathā syād atirekavān |
38 | kuryāc chubhāni karmāṇi nimitte pāpakarmaṇām
dadyān nityaṃ ca vittāni tathā mucyeta kilbiṣāt |
39 | anurūpaṃ hi pāpasya prāyaścittam udāhṛtam
mahāpātakavarjaṃ tu prāyaścittaṃ vidhīyate |
40 | bhakṣyābhakṣyeṣu sarveṣu vācyāvācye tathaiva ca
ajñānajñānayo rājan vihitāny anujānate |
41 | jānatā tu kṛtaṃ pāpaṃ guru sarvaṃ bhavaty uta
ajñānāt skhalite doṣe prāyaścittaṃ vidhīyate |
42 | śakyate vidhinā pāpaṃ yathoktena vyapohitum
āstike śraddadhāne tu vidhir eṣa vidhīyate |
43 | nāstikāśraddadhāneṣu puruṣeṣu kadā cana
dambhadoṣapradhāneṣu vidhir eṣa na dṛśyate |
44 | śiṣṭācāraś ca śiṣṭaś ca dharmo dharmabhṛtāṃ vara
sevitavyo naravyāghra pretya ceha sukhārthinā |
45 | sa rājan mokṣyase pāpāt tena pūrveṇa hetunā
trāṇārthaṃ vā vadhenaiṣām atha vā nṛpakarmaṇā |
46 | atha vā te ghṛṇā kā cit prāyaścittaṃ cariṣyasi
mā tv evānāryajuṣṭena karmaṇā nidhanaṃ gamaḥ |