Book 12 Chapter 35 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | kāni kṛtveha karmāṇi prāyaścittīyate naraḥ
kiṃ kṛtvā caiva mucyeta tan me brūhi pitāmaha |
2 | vyāsa uvāca |
2 | akurvan vihitaṃ karma pratiṣiddhāni cācaran
prāyaścittīyate hy evaṃ naro mithyā ca vartayan |
3 | sūryeṇābhyudito yaś ca brahmacārī bhavaty uta
tathā sūryābhinirmuktaḥ kunakhī śyāvadann api |
4 | parivittiḥ parivettā brahmojjho yaś ca kutsakaḥ
didhiṣūpatis tathā yaḥ syād agredidhiṣur eva ca |
5 | avakīrṇī bhaved yaś ca dvijātivadhakas tathā
atīrthe brahmaṇas tyāgī tīrthe cāpratipādakaḥ |
6 | grāmayājī ca kaunteya rājñaś ca parivikrayī
śūdrastrīvadhako yaś ca pūrvaḥ pūrvas tu garhitaḥ |
7 | vṛthāpaśusamālambhī vanadāhasya kārakaḥ
anṛtenopacartā ca pratiroddhā guros tathā |
8 | yaś cāgnīn apavidhyeta tathaiva brahmavikrayī
etāny enāṃsi sarvāṇi vyutkrāntasamayaś ca yaḥ |
9 | akāryāṇy api vakṣyāmi yāni tāni nibodha me
lokavedaviruddhāni tāny ekāgramanāḥ śṛṇu |
10 | svadharmasya parityāgaḥ paradharmasya ca kriyā
ayājyayājanaṃ caiva tathābhakṣyasya bhakṣaṇam |
11 | śaraṇāgatasaṃtyāgo bhṛtyasyābharaṇaṃ tathā
rasānāṃ vikrayaś cāpi tiryagyonivadhas tathā |
12 | ādhānādīni karmāṇi śaktimān na karoti yaḥ
aprayacchaṃś ca sarvāṇi nityaṃ deyāni bhārata |
13 | dakṣiṇānām adānaṃ ca brāhmaṇasvābhimarśanam
sarvāṇy etāny akāryāṇi prāhur dharmavido janāḥ |
14 | pitrā vibhajate putro yaś ca syād gurutalpagaḥ
aprajāyann adharmeṇa bhavaty ādharmiko janaḥ |
15 | uktāny etāni karmāṇi vistareṇetareṇa ca
yāni kurvann akurvaṃś ca prāyaścittīyate janaḥ |
16 | etāny eva tu karmāṇi kriyamāṇāni mānavān
yeṣu yeṣu nimitteṣu na limpanty atha tac chṛṇu |
17 | pragṛhya śastram āyāntam api vedāntagaṃ raṇe
jighāṃsantaṃ nihatyājau na tena brahmahā bhavet |
18 | api cāpy atra kaunteya mantro vedeṣu paṭhyate
vedapramāṇavihitaṃ taṃ dharmaṃ prabravīmi te |
19 | apetaṃ brāhmaṇaṃ vṛttād yo hanyād ātatāyinam
na tena brahmahā sa syān manyus taṃ manyum ṛcchati |
20 | prāṇātyaye tathājñānād ācaran madirām api
acodito dharmaparaḥ punaḥ saṃskāram arhati |
21 | etat te sarvam ākhyātaṃ kaunteyābhakṣyabhakṣaṇam
prāyaścittavidhānena sarvam etena śudhyati |
22 | gurutalpaṃ hi gurvarthe na dūṣayati mānavam
uddālakaḥ śvetaketuṃ janayām āsa śiṣyataḥ |
23 | steyaṃ kurvaṃs tu gurvartham āpatsu na nibadhyate
bahuśaḥ kāmakāreṇa na ced yaḥ saṃpravartate |
24 | anyatra brāhmaṇasvebhya ādadāno na duṣyati
svayam aprāśitā yaś ca na sa pāpena lipyate |
25 | prāṇatrāṇe 'nṛtaṃ vācyam ātmano vā parasya vā
gurvarthe strīṣu caiva syād vivāhakaraṇeṣu ca |
26 | nāvartate vrataṃ svapne śukramokṣe kathaṃ cana
ājyahomaḥ samiddhe 'gnau prāyaścittaṃ vidhīyate |
27 | pārivittyaṃ ca patite nāsti pravrajite tathā
bhikṣite pāradāryaṃ ca na tad dharmasya dūṣakam |
28 | vṛthāpaśusamālambhaṃ naiva kuryān na kārayet
anugrahaḥ paśūṇāṃ hi saṃskāro vidhicoditaḥ |
29 | anarhe brāhmaṇe dattam ajñānāt tan na dūṣakam
sakāraṇaṃ tathā tīrthe 'tīrthe vā pratipādanam |
30 | striyas tathāpacāriṇyo niṣkṛtiḥ syād adūṣikā
api sā pūyate tena na tu bhartā praduṣyate |
31 | tattvaṃ jñātvā tu somasya vikrayaḥ syād adūṣakaḥ
asamarthasya bhṛtyasya visargaḥ syād adoṣavān vanadāho gavām arthe kriyamāṇo na dūṣakaḥ |
32 | uktāny etāni karmāṇi yāni kurvan na duṣyati
prāyaścittāni vakṣyāmi vistareṇaiva bhārata |