Book 12 Chapter 31 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tato rājā pāṇḍusuto nāradaṃ pratyabhāṣata
bhagavañ śrotum icchāmi suvarṇaṣṭhīvisaṃbhavam |
2 | evam uktaḥ sa ca munir dharmarājena nāradaḥ
ācacakṣe yathā vṛttaṃ suvarṇaṣṭhīvinaṃ prati |
3 | evam etan mahārāja yathāyaṃ keśavo 'bravīt
kāryasyāsya tu yac cheṣaṃ tat te vakṣyāmi pṛcchataḥ |
4 | ahaṃ ca parvataś caiva svasrīyo me mahāmuniḥ
vastukāmāv abhigatau sṛñjayaṃ jayatāṃ varam |
5 | tatra saṃpūjitau tena vidhidṛṣṭena karmaṇā
sarvakāmaiḥ suvihitau nivasāvo 'sya veśmani |
6 | vyatikrāntāsu varṣāsu samaye gamanasya ca
parvato mām uvācedaṃ kāle vacanam arthavat |
7 | āvām asya narendrasya gṛhe paramapūjitau
uṣitau samaye brahmaṃś cintyatām atra sāṃpratam |
8 | tato 'ham abruvaṃ rājan parvataṃ śubhadarśanam
sarvam etat tvayi vibho bhāgineyopapadyate |
9 | vareṇa chandyatāṃ rājā labhatāṃ yad yad icchati
āvayos tapasā siddhiṃ prāpnotu yadi manyase |
10 | tata āhūya rājānaṃ sṛñjayaṃ śubhadarśanam
parvato 'numataṃ vākyam uvāca munipuṃgavaḥ |
11 | prītau svo nṛpa satkārais tava hy ārjavasaṃbhṛtaiḥ
āvābhyām abhyanujñāto varaṃ nṛvara cintaya |
12 | devānām avihiṃsāyāṃ yad bhaven mānuṣakṣamam
tad gṛhāṇa mahārāja pūjārho nau mato bhavān |
13 | sṛñjaya uvāca |
13 | prītau bhavantau yadi me kṛtam etāvatā mama
eṣa eva paro lābho nirvṛtto me mahāphalaḥ |
14 | nārada uvāca |
14 | tam evaṃvādinaṃ bhūyaḥ parvataḥ pratyabhāṣata
vṛṇīṣva rājan saṃkalpo yas te hṛdi ciraṃ sthitaḥ |
15 | sṛñjaya uvāca |
15 | abhīpsāmi sutaṃ vīraṃ vīryavantaṃ dṛḍhavratam
āyuṣmantaṃ mahābhāgaṃ devarājasamadyutim |
16 | parvata uvāca |
16 | bhaviṣyaty eṣa te kāmo na tv āyuṣmān bhaviṣyati
devarājābhibhūtyarthaṃ saṃkalpo hy eṣa te hṛdi |
17 | suvarṇaṣṭhīvanāc caiva svarṇaṣṭhīvī bhaviṣyati
rakṣyaś ca devarājāt sa devarājasamadyutiḥ |
18 | nārada uvāca |
18 | tac chrutvā sṛñjayo vākyaṃ parvatasya mahātmanaḥ
prasādayām āsa tadā naitad evaṃ bhaved iti |
19 | āyuṣmān me bhavet putro bhavatas tapasā mune
na ca taṃ parvataḥ kiṃ cid uvācendravyapekṣayā |
20 | tam ahaṃ nṛpatiṃ dīnam abruvaṃ punar eva tu
smartavyo 'haṃ mahārāja darśayiṣyāmi te smṛtaḥ |
21 | ahaṃ te dayitaṃ putraṃ pretarājavaśaṃ gatam
punar dāsyāmi tad rūpaṃ mā śucaḥ pṛthivīpate |
22 | evam uktvā tu nṛpatiṃ prayātau svo yathepsitam
sṛñjayaś ca yathākāmaṃ praviveśa svamandiram |
23 | sṛñjayasyātha rājarṣeḥ kasmiṃś cit kālaparyaye
jajñe putro mahāvīryas tejasā prajvalann iva |
24 | vavṛdhe sa yathākālaṃ sarasīva mahotpalam
babhūva kāñcanaṣṭhīvī yathārthaṃ nāma tasya tat |
25 | tad adbhutatamaṃ loke paprathe kurusattama
bubudhe tac ca devendro varadānaṃ mahātmanoḥ |
26 | tatas tv abhibhavād bhīto bṛhaspatimate sthitaḥ
kumārasyāntaraprekṣī babhūva balavṛtrahā |
27 | codayām āsa vajraṃ sa divyāstraṃ mūrtisaṃsthitam
vyāghro bhūtvā jahīmaṃ tvaṃ rājaputram iti prabho |
28 | vivṛddhaḥ kila vīryeṇa mām eṣo 'bhibhaviṣyati
sṛñjayasya suto vajra yathainaṃ parvato dadau |
29 | evam uktas tu śakreṇa vajraḥ parapuraṃjayaḥ
kumārasyāntaraprekṣī nityam evānvapadyata |
30 | sṛñjayo 'pi sutaṃ prāpya devarājasamadyutim
hṛṣṭaḥ sāntaḥpuro rājā vananityo 'bhavat tadā |
31 | tato bhāgīrathītīre kadā cid vananirjhare
dhātrīdvitīyo bālaḥ sa krīḍārthaṃ paryadhāvata |
32 | pañcavarṣakadeśīyo bālo nāgendravikramaḥ
sahasotpatitaṃ vyāghram āsasāda mahābalaḥ |
33 | tena caiva viniṣpiṣṭo vepamāno nṛpātmajaḥ
vyasuḥ papāta medinyāṃ tato dhātrī vicukruśe |
34 | hatvā tu rājaputraṃ sa tatraivāntaradhīyata
śārdūlo devarājasya māyayāntarhitas tadā |
35 | dhātryās tu ninadaṃ śrutvā rudatyāḥ paramārtavat
abhyadhāvata taṃ deśaṃ svayam eva mahīpatiḥ |
36 | sa dadarśa gatāsuṃ taṃ śayānaṃ pītaśoṇitam
kumāraṃ vigatānandaṃ niśākaram iva cyutam |
37 | sa tam utsaṅgam āropya paripīḍitavakṣasam
putraṃ rudhirasaṃsiktaṃ paryadevayad āturaḥ |
38 | tatas tā mātaras tasya rudantyaḥ śokakarśitāḥ
abhyadhāvanta taṃ deśaṃ yatra rājā sa sṛñjayaḥ |
39 | tataḥ sa rājā sasmāra mām antargatamānasaḥ
tac cāhaṃ cintitaṃ jñātvā gatavāṃs tasya darśanam |
40 | sa mayaitāni vākyāni śrāvitaḥ śokalālasaḥ
yāni te yaduvīreṇa kathitāni mahīpate |
41 | saṃjīvitaś cāpi mayā vāsavānumate tadā
bhavitavyaṃ tathā tac ca na tac chakyam ato 'nyathā |
42 | ata ūrdhvaṃ kumāraḥ sa svarṇaṣṭhīvī mahāyaśāḥ
cittaṃ prasādayām āsa pitur mātuś ca vīryavān |
43 | kārayām āsa rājyaṃ sa pitari svargate vibhuḥ
varṣāṇām ekaśatavat sahasraṃ bhīmavikramaḥ |
44 | tata iṣṭvā mahāyajñair bahubhir bhūridakṣiṇaiḥ
tarpayām āsa devāṃś ca pitṝṃś caiva mahādyutiḥ |
45 | utpādya ca bahūn putrān kulasaṃtānakāriṇaḥ
kālena mahatā rājan kāladharmam upeyivān |
46 | sa tvaṃ rājendra saṃjātaṃ śokam etan nivartaya
yathā tvāṃ keśavaḥ prāha vyāsaś ca sumahātapāḥ |
47 | pitṛpaitāmahaṃ rājyam āsthāya duram udvaha
iṣṭvā puṇyair mahāyajñair iṣṭāṃl lokān avāpsyasi |