Book 12 Chapter 17 | |
1 | yudhiṣṭhira uvāca |
1 | asaṃtoṣaḥ pramādaś ca mado rāgo 'praśāntatā
balaṃ moho 'bhimānaś ca udvegaś cāpi sarvaśaḥ |
2 | ebhiḥ pāpmabhir āviṣṭo rājyaṃ tvam abhikāṅkṣasi
nirāmiṣo vinirmuktaḥ praśāntaḥ susukhī bhava |
3 | ya imām akhilāṃ bhūmiṃ śiṣyād eko mahīpatiḥ
tasyāpy udaram evaikaṃ kim idaṃ tvaṃ praśaṃsasi |
4 | nāhnā pūrayituṃ śakyā na māsena nararṣabha
apūryāṃ pūrayann icchām āyuṣāpi na śaknuyāt |
5 | yatheddhaḥ prajvalaty agnir asamiddhaḥ praśāmyati
alpāhāratayā tv agniṃ śamayaudaryam utthitam jayodaraṃ pṛthivyā te śreyo nirjitayā jitam |
6 | mānuṣān kāmabhogāṃs tvam aiśvaryaṃ ca praśaṃsasi
abhogino 'balāś caiva yānti sthānam anuttamam |
7 | yogakṣemau ca rāṣṭrasya dharmādharmau tvayi sthitau
mucyasva mahato bhārāt tyāgam evābhisaṃśraya |
8 | ekodarakṛte vyāghraḥ karoti vighasaṃ bahu
tam anye 'py upajīvanti mandavegaṃcarā mṛgāḥ |
9 | viṣayān pratisaṃhṛtya saṃnyāsaṃ kurute yatiḥ
na ca tuṣyanti rājānaḥ paśya buddhyantaraṃ yathā |
10 | patrāhārair aśmakuṭṭair dantolūkhalikais tathā
abbhakṣair vāyubhakṣaiś ca tair ayaṃ narako jitaḥ |
11 | yaś cemāṃ vasudhāṃ kṛtsnāṃ praśāsed akhilāṃ nṛpaḥ
tulyāśmakāñcano yaś ca sa kṛtārtho na pārthivaḥ |
12 | saṃkalpeṣu nirārambho nirāśo nirmamo bhava
viśokaṃ sthānam ātiṣṭha iha cāmutra cāvyayam |
13 | nirāmiṣā na śocanti śocasi tvaṃ kim āmiṣam
parityajyāmiṣaṃ sarvaṃ mṛṣāvādāt pramokṣyase |
14 | panthānau pitṛyānaś ca devayānaś ca viśrutau
ījānāḥ pitṛyānena devayānena mokṣiṇaḥ |
15 | tapasā brahmacaryeṇa svādhyāyena ca pāvitāḥ
vimucya dehān vai bhānti mṛtyor aviṣayaṃ gatāḥ |
16 | āmiṣaṃ bandhanaṃ loke karmehoktaṃ tathāmiṣam
tābhyāṃ vimuktaḥ pāśābhyāṃ padam āpnoti tatparam |
17 | api gāthām imāṃ gītāṃ janakena vadanty uta
nirdvaṃdvena vimuktena mokṣaṃ samanupaśyatā |
18 | anantaṃ bata me vittaṃ yasya me nāsti kiṃ cana
mithilāyāṃ pradīptāyāṃ na me dahyati kiṃ cana |
19 | prajñāprāsādam āruhya naśocyāñ śocato janān
jagatīsthān ivādristho mandabuddhīn avekṣate |
20 | dṛśyaṃ paśyati yaḥ paśyan sa cakṣuṣmān sa buddhimān
ajñātānāṃ ca vijñānāt saṃbodhād buddhir ucyate |
21 | yas tu vācaṃ vijānāti bahumānam iyāt sa vai
brahmabhāvaprasūtānāṃ vaidyānāṃ bhāvitātmanām |
22 | yadā bhūtapṛthagbhāvam ekastham anupaśyati
tata eva ca vistāraṃ brahma saṃpadyate tadā |
23 | te janās tāṃ gatiṃ yānti nāvidvāṃso 'lpacetasaḥ
nābuddhayo nātapasaḥ sarvaṃ buddhau pratiṣṭhitam |