Book 12 Chapter 1 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | kṛtodakās te suhṛdāṃ sarveṣāṃ pāṇḍunandanāḥ
viduro dhṛtarāṣṭraś ca sarvāś ca bharatastriyaḥ |
2 | tatra te sumahātmāno nyavasan kurunandanāḥ
śaucaṃ nivartayiṣyanto māsam ekaṃ bahiḥ purāt |
3 | kṛtodakaṃ tu rājānaṃ dharmātmānaṃ yudhiṣṭhiram
abhijagmur mahātmānaḥ siddhā brahmarṣisattamāḥ |
4 | dvaipāyano nāradaś ca devalaś ca mahān ṛṣiḥ
devasthānaś ca kaṇvaś ca teṣāṃ śiṣyāś ca sattamāḥ |
5 | anye ca vedavidvāṃsaḥ kṛtaprajñā dvijātayaḥ
gṛhasthāḥ snātakāḥ sarve dadṛśuḥ kurusattamam |
6 | abhigamya mahātmānaḥ pūjitāś ca yathāvidhi
āsaneṣu mahārheṣu viviśus te maharṣayaḥ |
7 | pratigṛhya tataḥ pūjāṃ tatkālasadṛśīṃ tadā
paryupāsan yathānyāyaṃ parivārya yudhiṣṭhiram |
8 | puṇye bhāgīrathītīre śokavyākulacetasam
āśvāsayanto rājānaṃ viprāḥ śatasahasraśaḥ |
9 | nāradas tv abravīt kāle dharmātmānaṃ yudhiṣṭhiram
vicārya munibhiḥ sārdhaṃ tatkālasadṛśaṃ vacaḥ |
10 | bhavato bāhuvīryeṇa prasādān mādhavasya ca
jiteyam avaniḥ kṛtsnā dharmeṇa ca yudhiṣṭhira |
11 | diṣṭyā muktāḥ stha saṃgrāmād asmāl lokabhayaṃkarāt
kṣatradharmarataś cāpi kaccin modasi pāṇḍava |
12 | kaccic ca nihatāmitraḥ prīṇāsi suhṛdo nṛpa
kaccic chriyam imāṃ prāpya na tvāṃ śokaḥ prabādhate |
13 | yudhiṣṭhira uvāca |
13 | vijiteyaṃ mahī kṛtsnā kṛṣṇabāhubalāśrayāt
brāhmaṇānāṃ prasādena bhīmārjunabalena ca |
14 | idaṃ tu me mahad duḥkhaṃ vartate hṛdi nityadā
kṛtvā jñātikṣayam imaṃ mahāntaṃ lobhakāritam |
15 | saubhadraṃ draupadeyāṃś ca ghātayitvā priyān sutān
jayo 'yam ajayākāro bhagavan pratibhāti me |
16 | kiṃ nu vakṣyati vārṣṇeyī vadhūr me madhusūdanam
dvārakāvāsinī kṛṣṇam itaḥ pratigataṃ harim |
17 | draupadī hataputreyaṃ kṛpaṇā hatabāndhavā
asmatpriyahite yuktā bhūyaḥ pīḍayatīva mām |
18 | idam anyac ca bhagavan yat tvāṃ vakṣyāmi nārada
mantrasaṃvaraṇenāsmi kuntyā duḥkhena yojitaḥ |
19 | yo 'sau nāgāyutabalo loke 'pratiratho raṇe
siṃhakhelagatir dhīmān ghṛṇī dānto yatavrataḥ |
20 | āśrayo dhārtarāṣṭrāṇāṃ mānī tīkṣṇaparākramaḥ
amarṣī nityasaṃrambhī kṣeptāsmākaṃ raṇe raṇe |
21 | śīghrāstraś citrayodhī ca kṛtī cādbhutavikramaḥ
gūḍhotpannaḥ sutaḥ kuntyā bhrātāsmākaṃ ca sodaraḥ |
22 | toyakarmaṇi yaṃ kuntī kathayām āsa sūryajam
putraṃ sarvaguṇopetam avakīrṇaṃ jale purā |
23 | yaṃ sūtaputraṃ loko 'yaṃ rādheyaṃ cāpy amanyata
sa jyeṣṭhaputraḥ kuntyā vai bhrātāsmākaṃ ca mātṛjaḥ |
24 | ajānatā mayā saṃkhye rājyalubdhena ghātitaḥ
tan me dahati gātrāṇi tūlarāśim ivānalaḥ |
25 | na hi taṃ veda pārtho 'pi bhrātaraṃ śvetavāhanaḥ
nāhaṃ na bhīmo na yamau sa tv asmān veda suvrataḥ |
26 | gatā kila pṛthā tasya sakāśam iti naḥ śrutam
asmākaṃ śamakāmā vai tvaṃ ca putro mamety atha |
27 | pṛthāyā na kṛtaḥ kāmas tena cāpi mahātmanā
atipaścād idaṃ mātary avocad iti naḥ śrutam |
28 | na hi śakṣyāmy ahaṃ tyaktuṃ nṛpaṃ duryodhanaṃ raṇe
anāryaṃ ca nṛśaṃsaṃ ca kṛtaghnaṃ ca hi me bhavet |
29 | yudhiṣṭhireṇa saṃdhiṃ ca yadi kuryāṃ mate tava
bhīto raṇe śvetavāhād iti māṃ maṃsyate janaḥ |
30 | so 'haṃ nirjitya samare vijayaṃ sahakeśavam
saṃdhāsye dharmaputreṇa paścād iti ca so 'bravīt |
31 | tam avocat kila pṛthā punaḥ pṛthulavakṣasam
caturṇām abhayaṃ dehi kāmaṃ yudhyasva phalgunam |
32 | so 'bravīn mātaraṃ dhīmān vepamānaḥ kṛtāñjaliḥ
prāptān viṣahyāṃś caturo na haniṣyāmi te sutān |
33 | pañcaiva hi sutā mātar bhaviṣyanti hi te dhruvam
sakarṇā vā hate pārthe sārjunā vā hate mayi |
34 | taṃ putragṛddhinī bhūyo mātā putram athābravīt
bhrātṝṇāṃ svasti kurvīthā yeṣāṃ svasti cikīrṣasi |
35 | tam evam uktvā tu pṛthā visṛjyopayayau gṛhān
so 'rjunena hato vīro bhrātā bhrātrā sahodaraḥ |
36 | na caiva vivṛto mantraḥ pṛthāyās tasya vā mune
atha śūro maheṣvāsaḥ pārthenāsau nipātitaḥ |
37 | ahaṃ tv ajñāsiṣaṃ paścāt svasodaryaṃ dvijottama
pūrvajaṃ bhrātaraṃ karṇaṃ pṛthāyā vacanāt prabho |
38 | tena me dūyate 'tīva hṛdayaṃ bhrātṛghātinaḥ
karṇārjunasahāyo 'haṃ jayeyam api vāsavam |
39 | sabhāyāṃ kliśyamānasya dhārtarāṣṭrair durātmabhiḥ
sahasotpatitaḥ krodhaḥ karṇaṃ dṛṣṭvā praśāmyati |
40 | yadā hy asya giro rūkṣāḥ śṛṇomi kaṭukodayāḥ
sabhāyāṃ gadato dyūte duryodhanahitaiṣiṇaḥ |
41 | tadā naśyati me krodhaḥ pādau tasya nirīkṣya ha
kuntyā hi sadṛśau pādau karṇasyeti matir mama |
42 | sādṛśyahetum anvicchan pṛthāyās tava caiva ha
kāraṇaṃ nādhigacchāmi kathaṃ cid api cintayan |
43 | kathaṃ nu tasya saṃgrāme pṛthivī cakram agrasat
kathaṃ ca śapto bhrātā me tat tvaṃ vaktum ihārhasi |
44 | śrotum icchāmi bhagavaṃs tvattaḥ sarvaṃ yathātatham
bhavān hi sarvavid vidvāṃl loke veda kṛtākṛtam |