 | Book 11 Chapter 25
|
| 1 | gāndhāry uvāca
|
| 1 | kāmbojaṃ paśya durdharṣaṃ kāmbojāstaraṇocitam
śayānam ṛṣabhaskandhaṃ hataṃ pāṃsuśu mādhava
|
| 2 | yasya kṣatajasaṃdigdhau bāhū candanarūṣitau
avekṣya kṛpaṇaṃ bhāryā vilapaty atiduḥkhitā
|
| 3 | imau tau parighaprakhyau bāhū śubhatalāṅgulī
yayor vivaram āpannāṃ na ratir māṃ purājahat
|
| 4 | kāṃ gatiṃ nu gamiṣyāmi tvayā hīnā janeśvara
dūrabandhur anātheva atīva madhurasvarā
|
| 5 | ātape klāmyamānānāṃ vividhānām iva srajām
klāntānām api nārīṇāṃ na śrīr jahati vai tanum
|
| 6 | śayānam abhitaḥ śūraṃ kāliṅgaṃ madhusūdana
paśya dīptāṅgadayugapratibaddhamahābhujam
|
| 7 | māgadhānām adhipatiṃ jayatsenaṃ janārdana
parivārya praruditā māgadhyaḥ paśya yoṣitaḥ
|
| 8 | āsām āyatanetrāṇāṃ susvarāṇāṃ janārdana
manaḥśrutiharo nādo mano mohayatīva me
|
| 9 | prakīrṇasarvābharaṇā rudantyaḥ śokakarśitāḥ
svāstīrṇaśayanopetā māgadhyaḥ śerate bhuvi
|
| 10 | kosalānām adhipatiṃ rājaputraṃ bṛhadbalam
bhartāraṃ parivāryaitāḥ pṛthak praruditāḥ striyaḥ
|
| 11 | asya gātragatān bāṇān kārṣṇibāhubalārpitān
uddharanty asukhāviṣṭā mūrchamānāḥ punaḥ punaḥ
|
| 12 | āsāṃ sarvānavadyānām ātapena pariśramāt
pramlānanalinābhāni bhānti vaktrāṇi mādhava
|
| 13 | droṇena nihatāḥ śūrāḥ śerate rucirāṅgadāḥ
droṇenābhimukhāḥ sarve bhrātaraḥ pañca kekayāḥ
|
| 14 | taptakāñcanavarmāṇas tāmradhvajarathasrajaḥ
bhāsayanti mahīṃ bhāsā jvalitā iva pāvakāḥ
|
| 15 | droṇena drupadaṃ saṃkhye paśya mādhava pātitam
mahādvipam ivāraṇye siṃhena mahatā hatam
|
| 16 | pāñcālarājño vipulaṃ puṇḍarīkākṣa pāṇḍuram
ātapatraṃ samābhāti śaradīva divākaraḥ
|
| 17 | etās tu drupadaṃ vṛddhaṃ snuṣā bhāryāś ca duḥkhitāḥ
dagdhvā gacchanti pāñcālyaṃ rājānam apasavyataḥ
|
| 18 | dhṛṣṭaketuṃ maheṣvāsaṃ cedipuṃgavam aṅganāḥ
droṇena nihataṃ śūraṃ haranti hṛtacetasaḥ
|
| 19 | droṇāstram abhihatyaiṣa vimarde madhusūdana
maheṣvāso hataḥ śete nadyā hṛta iva drumaḥ
|
| 20 | eṣa cedipatiḥ śūro dhṛṣṭaketur mahārathaḥ
śete vinihataḥ saṃkhye hatvā śatrūn sahasraśaḥ
|
| 21 | vitudyamānaṃ vihagais taṃ bhāryāḥ pratyupasthitāḥ
cedirājaṃ hṛṣīkeśa hataṃ sabalabāndhavam
|
| 22 | dāśārhīputrajaṃ vīraṃ śayānaṃ satyavikramam
āropyāṅke rudanty etāś cedirājavarāṅganāḥ
|
| 23 | asya putraṃ hṛṣīkeśa suvaktraṃ cārukuṇḍalam
droṇena samare paśya nikṛttaṃ bahudhā śaraiḥ
|
| 24 | pitaraṃ nūnam ājisthaṃ yudhyamānaṃ paraiḥ saha
nājahāt pṛṣṭhato vīram adyāpi madhusūdana
|
| 25 | evaṃ mamāpi putrasya putraḥ pitaram anvagāt
duryodhanaṃ mahābāho lakṣmaṇaḥ paravīrahā
|
| 26 | vindānuvindāv āvantyau patitau paśya mādhava
himānte puṣpitau śālau marutā galitāv iva
|
| 27 | kāñcanāṅgadavarmāṇau bāṇakhaḍgadhanurdharau
ṛṣabhapratirūpākṣau śayānau vimalasrajau
|
| 28 | avadhyāḥ pāṇḍavāḥ kṛṣṇa sarva eva tvayā saha
ye muktā droṇabhīṣmābhyāṃ karṇād vaikartanāt kṛpāt
|
| 29 | duryodhanād droṇasutāt saindhavāc ca mahārathāt
somadattād vikarṇāc ca śūrāc ca kṛtavarmaṇaḥ
ye hanyuḥ śastravegena devān api nararṣabhāḥ
|
| 30 | ta ime nihatāḥ saṃkhye paśya kālasya paryayam
nātibhāro 'sti daivasya dhruvaṃ mādhava kaś cana
yad ime nihatāḥ śūrāḥ kṣatriyaiḥ kṣatriyarṣabhāḥ
|
| 31 | tadaiva nihatāḥ kṛṣṇa mama putrās tarasvinaḥ
yadaivākṛtakāmas tvam upaplavyaṃ gataḥ punaḥ
|
| 32 | śaṃtanoś caiva putreṇa prājñena vidureṇa ca
tadaivoktāsmi mā snehaṃ kuruṣvātmasuteṣv iti
|
| 33 | tayor na darśanaṃ tāta mithyā bhavitum arhati
acireṇaiva me putrā bhasmībhūtā janārdana
|
| 34 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 34 | ity uktvā nyapatad bhūmau gāndhārī śokakarśitā
duḥkhopahatavijñānā dhairyam utsṛjya bhārata
|
| 35 | tataḥ kopaparītāṅgī putraśokapariplutā
jagāma śauriṃ doṣeṇa gāndhārī vyathitendriyā
|
| 36 | gāndhāry uvāca
|
| 36 | pāṇḍavā dhārtarāṣṭrāś ca drugdhāḥ kṛṣṇa parasparam
upekṣitā vinaśyantas tvayā kasmāj janārdana
|
| 37 | śaktena bahubhṛtyena vipule tiṣṭhatā bale
ubhayatra samarthena śrutavākyena caiva ha
|
| 38 | icchatopekṣito nāśaḥ kurūṇāṃ madhusūdana
yasmāt tvayā mahābāho phalaṃ tasmād avāpnuhi
|
| 39 | patiśuśrūṣayā yan me tapaḥ kiṃ cid upārjitam
tena tvāṃ duravāpātmañ śapsye cakragadādhara
|
| 40 | yasmāt parasparaṃ ghnanto jñātayaḥ kurupāṇḍavāḥ
upekṣitās te govinda tasmāj jñātīn vadhiṣyasi
|
| 41 | tvam apy upasthite varṣe ṣaṭtriṃśe madhusūdana
hatajñātir hatāmātyo hataputro vanecaraḥ
kutsitenābhyupāyena nidhanaṃ samavāpsyasi
|
| 42 | tavāpy evaṃ hatasutā nihatajñātibāndhavāḥ
striyaḥ paripatiṣyanti yathaitā bharatastriyaḥ
|
| 43 | vaiśaṃpāyana uvāca
|
| 43 | tac chrutvā vacanaṃ ghoraṃ vāsudevo mahāmanāḥ
uvāca devīṃ gāndhārīm īṣad abhyutsmayann iva
|
| 44 | saṃhartā vṛṣṇicakrasya nānyo mad vidyate śubhe
jāne 'ham etad apy evaṃ cīrṇaṃ carasi kṣatriye
|
| 45 | avadhyās te narair anyair api vā devadānavaiḥ
parasparakṛtaṃ nāśam ataḥ prāpsyanti yādavāḥ
|
| 46 | ity uktavati dāśārhe pāṇḍavās trastacetasaḥ
babhūvur bhṛśasaṃvignā nirāśāś cāpi jīvite
|