Book 10 Chapter 18 | |
1 | vāsudeva uvāca |
1 | tato devayuge 'tīte devā vai samakalpayan
yajñaṃ vedapramāṇena vidhivad yaṣṭum īpsavaḥ |
2 | kalpayām āsur avyagrā deśān yajñocitāṃs tataḥ
bhāgārhā devatāś caiva yajñiyaṃ dravyam eva ca |
3 | tā vai rudram ajānantyo yāthātathyena devatāḥ
nākalpayanta devasya sthāṇor bhāgaṃ narādhipa |
4 | so 'kalpyamāne bhāge tu kṛttivāsā makhe 'maraiḥ
tarasā bhāgam anvicchan dhanur ādau sasarja ha |
5 | lokayajñaḥ kriyāyajño gṛhayajñaḥ sanātanaḥ
pañcabhūtamayo yajño nṛyajñaś caiva pañcamaḥ |
6 | lokayajñena yajñaiṣī kapardī vidadhe dhanuḥ
dhanuḥ sṛṣṭam abhūt tasya pañcakiṣkupramāṇataḥ |
7 | vaṣaṭkāro 'bhavaj jyā tu dhanuṣas tasya bhārata
yajñāṅgāni ca catvāri tasya saṃhanane 'bhavan |
8 | tataḥ kruddho mahādevas tad upādāya kārmukam
ājagāmātha tatraiva yatra devāḥ samījire |
9 | tam āttakārmukaṃ dṛṣṭvā brahmacāriṇam avyayam
vivyathe pṛthivī devī parvatāś ca cakampire |
10 | na vavau pavanaś caiva nāgnir jajvāla caidhitaḥ
vyabhramac cāpi saṃvignaṃ divi nakṣatramaṇḍalam |
11 | na babhau bhāskaraś cāpi somaḥ śrīmuktamaṇḍalaḥ
timireṇākulaṃ sarvam ākāśaṃ cābhavad vṛtam |
12 | abhibhūtās tato devā viṣayān na prajajñire
na pratyabhāc ca yajñas tān vedā babhraṃśire tadā |
13 | tataḥ sa yajñaṃ raudreṇa vivyādha hṛdi patriṇā
apakrāntas tato yajño mṛgo bhūtvā sapāvakaḥ |
14 | sa tu tenaiva rūpeṇa divaṃ prāpya vyarocata
anvīyamāno rudreṇa yudhiṣṭhira nabhastale |
15 | apakrānte tato yajñe saṃjñā na pratyabhāt surān
naṣṭasaṃjñeṣu deveṣu na prajñāyata kiṃ cana |
16 | tryambakaḥ savitur bāhū bhagasya nayane tathā
pūṣṇaś ca daśanān kruddho dhanuṣkoṭyā vyaśātayat |
17 | prādravanta tato devā yajñāṅgāni ca sarvaśaḥ
ke cit tatraiva ghūrṇanto gatāsava ivābhavan |
18 | sa tu vidrāvya tat sarvaṃ śitikaṇṭho 'vahasya ca
avaṣṭabhya dhanuṣkoṭiṃ rurodha vibudhāṃs tataḥ |
19 | tato vāg amarair uktā jyāṃ tasya dhanuṣo 'cchinat
atha tat sahasā rājaṃś chinnajyaṃ visphurad dhanuḥ |
20 | tato vidhanuṣaṃ devā devaśreṣṭham upāgaman
śaraṇaṃ saha yajñena prasādaṃ cākarot prabhuḥ |
21 | tataḥ prasanno bhagavān prāsyat kopaṃ jalāśaye
sa jalaṃ pāvako bhūtvā śoṣayaty aniśaṃ prabho |
22 | bhagasya nayane caiva bāhū ca savitus tathā
prādāt pūṣṇaś ca daśanān punar yajñaṃ ca pāṇḍava |
23 | tataḥ sarvam idaṃ svasthaṃ babhūva punar eva ha
sarvāṇi ca havīṃṣy asya devā bhāgam akalpayan |
24 | tasmin kruddhe 'bhavat sarvam asvasthaṃ bhuvanaṃ vibho
prasanne ca punaḥ svasthaṃ sa prasanno 'sya vīryavān |
25 | tatas te nihatāḥ sarve tava putrā mahārathāḥ
anye ca bahavaḥ śūrāḥ pāñcālāś ca sahānugāḥ |
26 | na tan manasi kartavyaṃ na hi tad drauṇinā kṛtam
mahādevaprasādaḥ sa kuru kāryam anantaram |