Book 10 Chapter 17 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | hateṣu sarvasainyeṣu sauptike tai rathais tribhiḥ
śocan yudhiṣṭhiro rājā dāśārham idam abravīt |
2 | kathaṃ nu kṛṣṇa pāpena kṣudreṇākliṣṭakarmaṇā
drauṇinā nihatāḥ sarve mama putrā mahārathāḥ |
3 | tathā kṛtāstrā vikrāntāḥ sahasraśatayodhinaḥ
drupadasyātmajāś caiva droṇaputreṇa pātitāḥ |
4 | yasya droṇo maheṣvāso na prādād āhave mukham
taṃ jaghne rathināṃ śreṣṭhaṃ dhṛṣṭadyumnaṃ kathaṃ nu saḥ |
5 | kiṃ nu tena kṛtaṃ karma tathāyuktaṃ nararṣabha
yad ekaḥ śibiraṃ sarvam avadhīn no guroḥ sutaḥ |
6 | vāsudeva uvāca |
6 | nūnaṃ sa devadevānām īśvareśvaram avyayam
jagāma śaraṇaṃ drauṇir ekas tenāvadhīd bahūn |
7 | prasanno hi mahādevo dadyād amaratām api
vīryaṃ ca giriśo dadyād yenendram api śātayet |
8 | vedāhaṃ hi mahādevaṃ tattvena bharatarṣabha
yāni cāsya purāṇāni karmāṇi vividhāny uta |
9 | ādir eṣa hi bhūtānāṃ madhyam antaś ca bhārata
viceṣṭate jagac cedaṃ sarvam asyaiva karmaṇā |
10 | evaṃ sisṛkṣur bhūtāni dadarśa prathamaṃ vibhuḥ
pitāmaho 'bravīc cainaṃ bhūtāni sṛja māciram |
11 | harikeśas tathety uktvā bhūtānāṃ doṣadarśivān
dīrghakālaṃ tapas tepe magno 'mbhasi mahātapāḥ |
12 | sumahāntaṃ tataḥ kālaṃ pratīkṣyainaṃ pitāmahaḥ
sraṣṭāraṃ sarvabhūtānāṃ sasarja manasāparam |
13 | so 'bravīt pitaraṃ dṛṣṭvā giriśaṃ magnam ambhasi
yadi me nāgrajas tv anyas tataḥ srakṣyāmy ahaṃ prajāḥ |
14 | tam abravīt pitā nāsti tvad anyaḥ puruṣo 'grajaḥ
sthāṇur eṣa jale magno visrabdhaḥ kuru vai kṛtim |
15 | sa bhūtāny asṛjat sapta dakṣādīṃs tu prajāpatīn
yair imaṃ vyakarot sarvaṃ bhūtagrāmaṃ caturvidham |
16 | tāḥ sṛṣṭamātrāḥ kṣudhitāḥ prajāḥ sarvāḥ prajāpatim
bibhakṣayiṣavo rājan sahasā prādravaṃs tadā |
17 | sa bhakṣyamāṇas trāṇārthī pitāmaham upādravat
ābhyo māṃ bhagavān pātu vṛttir āsāṃ vidhīyatām |
18 | tatas tābhyo dadāv annam oṣadhīḥ sthāvarāṇi ca
jaṅgamāni ca bhūtāni durbalāni balīyasām |
19 | vihitānnāḥ prajās tās tu jagmus tuṣṭā yathāgatam
tato vavṛdhire rājan prītimatyaḥ svayoniṣu |
20 | bhūtagrāme vivṛddhe tu tuṣṭe lokagurāv api
udatiṣṭhaj jalāj jyeṣṭhaḥ prajāś cemā dadarśa saḥ |
21 | bahurūpāḥ prajā dṛṣṭvā vivṛddhāḥ svena tejasā
cukrodha bhagavān rudro liṅgaṃ svaṃ cāpy avidhyata |
22 | tat praviddhaṃ tadā bhūmau tathaiva pratyatiṣṭhata
tam uvācāvyayo brahmā vacobhiḥ śamayann iva |
23 | kiṃ kṛtaṃ salile śarva cirakālaṃ sthitena te
kimarthaṃ caitad utpāṭya bhūmau liṅgaṃ praveritam |
24 | so 'bravīj jātasaṃrambhas tadā lokagurur gurum
prajāḥ sṛṣṭāḥ pareṇemāḥ kiṃ kariṣyāmy anena vai |
25 | tapasādhigataṃ cānnaṃ prajārthaṃ me pitāmaha
oṣadhyaḥ parivarteran yathaiva satataṃ prajāḥ |
26 | evam uktvā tu saṃkruddho jagāma vimanā bhavaḥ
girer muñjavataḥ pādaṃ tapas taptuṃ mahātapāḥ |