Book 10 Chapter 8 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | tathā prayāte śibiraṃ droṇaputre mahārathe
kaccit kṛpaś ca bhojaś ca bhayārtau na nyavartatām |
2 | kaccin na vāritau kṣudrai rakṣibhir nopalakṣitau
asahyam iti vā matvā na nivṛttau mahārathau |
3 | kaccit pramathya śibiraṃ hatvā somakapāṇḍavān
duryodhanasya padavīṃ gatau paramikāṃ raṇe |
4 | pāñcālair vā vinihatau kaccin nāsvapatāṃ kṣitau
kaccit tābhyāṃ kṛtaṃ karma tan mamācakṣva saṃjaya |
5 | saṃjaya uvāca |
5 | tasmin prayāte śibiraṃ droṇaputre mahātmani
kṛpaś ca kṛtavarmā ca śibiradvāry atiṣṭhatām |
6 | aśvatthāmā tu tau dṛṣṭvā yatnavantau mahārathau
prahṛṣṭaḥ śanakai rājann idaṃ vacanam abravīt |
7 | yattau bhavantau paryāptau sarvakṣatrasya nāśane
kiṃ punar yodhaśeṣasya prasuptasya viśeṣataḥ |
8 | ahaṃ pravekṣye śibiraṃ cariṣyāmi ca kālavat
yathā na kaś cid api me jīvan mucyeta mānavaḥ |
9 | ity uktvā prāviśad drauṇiḥ pārthānāṃ śibiraṃ mahat
advāreṇābhyavaskandya vihāya bhayam ātmanaḥ |
10 | sa praviśya mahābāhur uddeśajñaś ca tasya ha
dhṛṣṭadyumnasya nilayaṃ śanakair abhyupāgamat |
11 | te tu kṛtvā mahat karma śrāntāś ca balavad raṇe
prasuptā vai suviśvastāḥ svasainyaparivāritāḥ |
12 | atha praviśya tad veśma dhṛṣṭadyumnasya bhārata
pāñcālyaṃ śayane drauṇir apaśyat suptam antikāt |
13 | kṣaumāvadāte mahati spardhyāstaraṇasaṃvṛte
mālyapravarasaṃyukte dhūpaiś cūrṇaiś ca vāsite |
14 | taṃ śayānaṃ mahātmānaṃ visrabdham akutobhayam
prābodhayata pādena śayanasthaṃ mahīpate |
15 | sa buddhvā caraṇasparśam utthāya raṇadurmadaḥ
abhyajānad ameyātmā droṇaputraṃ mahāratham |
16 | tam utpatantaṃ śayanād aśvatthāmā mahābalaḥ
keśeṣv ālambya pāṇibhyāṃ niṣpipeṣa mahītale |
17 | sa balāt tena niṣpiṣṭaḥ sādhvasena ca bhārata
nidrayā caiva pāñcālyo nāśakac ceṣṭituṃ tadā |
18 | tam ākramya tadā rājan kaṇṭhe corasi cobhayoḥ
nadantaṃ visphurantaṃ ca paśumāram amārayat |
19 | tudan nakhais tu sa drauṇiṃ nātivyaktam udāharat
ācāryaputra śastreṇa jahi mā mā ciraṃ kṛthāḥ tvatkṛte sukṛtāṃl lokān gaccheyaṃ dvipadāṃ vara |
20 | tasyāvyaktāṃ tu tāṃ vācaṃ saṃśrutya drauṇir abravīt
ācāryaghātināṃ lokā na santi kulapāṃsana tasmāc chastreṇa nidhanaṃ na tvam arhasi durmate |
21 | evaṃ bruvāṇas taṃ vīraṃ siṃho mattam iva dvipam
marmasv abhyavadhīt kruddhaḥ pādāṣṭhīlaiḥ sudāruṇaiḥ |
22 | tasya vīrasya śabdena māryamāṇasya veśmani
abudhyanta mahārāja striyo ye cāsya rakṣiṇaḥ |
23 | te dṛṣṭvā varṣmavantaṃ tam atimānuṣavikramam
bhūtam eva vyavasyanto na sma pravyāharan bhayāt |
24 | taṃ tu tenābhyupāyena gamayitvā yamakṣayam
adhyatiṣṭhat sa tejasvī rathaṃ prāpya sudarśanam |
25 | sa tasya bhavanād rājan niṣkramyānādayan diśaḥ
rathena śibiraṃ prāyāj jighāṃsur dviṣato balī |
26 | apakrānte tatas tasmin droṇaputre mahārathe
saha tai rakṣibhiḥ sarvaiḥ praṇedur yoṣitas tadā |
27 | rājānaṃ nihataṃ dṛṣṭvā bhṛśaṃ śokaparāyaṇāḥ
vyākrośan kṣatriyāḥ sarve dhṛṣṭadyumnasya bhārata |
28 | tāsāṃ tu tena śabdena samīpe kṣatriyarṣabhāḥ
kṣipraṃ ca samanahyanta kim etad iti cābruvan |
29 | striyas tu rājan vitrastā bhāradvājaṃ nirīkṣya tam
abruvan dīnakaṇṭhena kṣipram ādravateti vai |
30 | rākṣaso vā manuṣyo vā nainaṃ jānīmahe vayam
hatvā pāñcālarājaṃ yo ratham āruhya tiṣṭhati |
31 | tatas te yodhamukhyās taṃ sahasā paryavārayan
sa tān āpatataḥ sarvān rudrāstreṇa vyapothayat |
32 | dhṛṣṭadyumnaṃ ca hatvā sa tāṃś caivāsya padānugān
apaśyac chayane suptam uttamaujasam antike |
33 | tam apy ākramya pādena kaṇṭhe corasi caujasā
tathaiva mārayām āsa vinardantam ariṃdamam |
34 | yudhāmanyus tu saṃprāpto mattvā taṃ rakṣasā hatam
gadām udyamya vegena hṛdi drauṇim atāḍayat |
35 | tam abhidrutya jagrāha kṣitau cainam apātayat
visphurantaṃ ca paśuvat tathaivainam amārayat |
36 | tathā sa vīro hatvā taṃ tato 'nyān samupādravat
saṃsuptān eva rājendra tatra tatra mahārathān sphurato vepamānāṃś ca śamiteva paśūn makhe |
37 | tato nistriṃśam ādāya jaghānānyān pṛthagjanān
bhāgaśo vicaran mārgān asiyuddhaviśāradaḥ |
38 | tathaiva gulme saṃprekṣya śayānān madhyagaulmikān
śrāntān nyastāyudhān sarvān kṣaṇenaiva vyapothayat |
39 | yodhān aśvān dvipāṃś caiva prācchinat sa varāsinā
rudhirokṣitasarvāṅgaḥ kālasṛṣṭa ivāntakaḥ |
40 | visphuradbhiś ca tair drauṇir nistriṃśasyodyamena ca
ākṣepeṇa tathaivāses tridhā raktokṣito 'bhavat |
41 | tasya lohitasiktasya dīptakhaḍgasya yudhyataḥ
amānuṣa ivākāro babhau paramabhīṣaṇaḥ |
42 | ye tv ajāgrata kauravya te 'pi śabdena mohitāḥ
nirīkṣyamāṇā anyonyaṃ drauṇiṃ dṛṣṭvā pravivyathuḥ |
43 | tad rūpaṃ tasya te dṛṣṭvā kṣatriyāḥ śatrukarśanāḥ
rākṣasaṃ manyamānās taṃ nayanāni nyamīlayan |
44 | sa ghorarūpo vyacarat kālavac chibire tataḥ
apaśyad draupadīputrān avaśiṣṭāṃś ca somakān |
45 | tena śabdena vitrastā dhanurhastā mahārathāḥ
dhṛṣṭadyumnaṃ hataṃ śrutvā draupadeyā viśāṃ pate avākirañ śaravrātair bhāradvājam abhītavat |
46 | tatas tena ninādena saṃprabuddhāḥ prabhadrakāḥ
śilīmukhaiḥ śikhaṇḍī ca droṇaputraṃ samārdayan |
47 | bhāradvājas tu tān dṛṣṭvā śaravarṣāṇi varṣataḥ
nanāda balavan nādaṃ jighāṃsus tān sudurjayān |
48 | tataḥ paramasaṃkruddhaḥ pitur vadham anusmaran
avaruhya rathopasthāt tvaramāṇo 'bhidudruve |
49 | sahasracandraṃ vipulaṃ gṛhītvā carma saṃyuge
khaḍgaṃ ca vipulaṃ divyaṃ jātarūpapariṣkṛtam draupadeyān abhidrutya khaḍgena vyacarad balī |
50 | tataḥ sa naraśārdūlaḥ prativindhyaṃ tam āhave
kukṣideśe 'vadhīd rājan sa hato nyapatad bhuvi |
51 | prāsena viddhvā drauṇiṃ tu sutasomaḥ pratāpavān
punaś cāsiṃ samudyamya droṇaputram upādravat |
52 | sutasomasya sāsiṃ tu bāhuṃ chittvā nararṣabhaḥ
punar abhyahanat pārśve sa bhinnahṛdayo 'patat |
53 | nākulis tu śatānīko rathacakreṇa vīryavān
dorbhyām utkṣipya vegena vakṣasy enam atāḍayat |
54 | atāḍayac chatānīkaṃ muktacakraṃ dvijas tu saḥ
sa vihvalo yayau bhūmiṃ tato 'syāpāharac chiraḥ |
55 | śrutakarmā tu parighaṃ gṛhītvā samatāḍayat
abhidrutya tato drauṇiṃ savye sa phalake bhṛśam |
56 | sa tu taṃ śrutakarmāṇam āsye jaghne varāsinā
sa hato nyapatad bhūmau vimūḍho vikṛtānanaḥ |
57 | tena śabdena vīras tu śrutakīrtir mahādhanuḥ
aśvatthāmānam āsādya śaravarṣair avākirat |
58 | tasyāpi śaravarṣāṇi carmaṇā prativārya saḥ
sakuṇḍalaṃ śiraḥ kāyād bhrājamānam apāharat |
59 | tato bhīṣmanihantā taṃ saha sarvaiḥ prabhadrakaiḥ
ahanat sarvato vīraṃ nānāpraharaṇair balī śilīmukhena cāpy enaṃ bhruvor madhye samārdayat |
60 | sa tu krodhasamāviṣṭo droṇaputro mahābalaḥ
śikhaṇḍinaṃ samāsādya dvidhā ciccheda so 'sinā |
61 | śikhaṇḍinaṃ tato hatvā krodhāviṣṭaḥ paraṃtapaḥ
prabhadrakagaṇān sarvān abhidudrāva vegavān yac ca śiṣṭaṃ virāṭasya balaṃ tac ca samādravat |
62 | drupadasya ca putrāṇāṃ pautrāṇāṃ suhṛdām api
cakāra kadanaṃ ghoraṃ dṛṣṭvā dṛṣṭvā mahābalaḥ |
63 | anyān anyāṃś ca puruṣān abhisṛtyābhisṛtya ca
nyakṛntad asinā drauṇir asimārgaviśāradaḥ |
64 | kālīṃ raktāsyanayanāṃ raktamālyānulepanām
raktāmbaradharām ekāṃ pāśahastāṃ śikhaṇḍinīm |
65 | dadṛśuḥ kālarātriṃ te smayamānām avasthitām
narāśvakuñjarān pāśair baddhvā ghoraiḥ pratasthuṣīm harantīṃ vividhān pretān pāśabaddhān vimūrdhajān |
66 | svapne suptān nayantīṃ tāṃ rātriṣv anyāsu māriṣa
dadṛśur yodhamukhyās te ghnantaṃ drauṇiṃ ca nityadā |
67 | yataḥ pravṛttaḥ saṃgrāmaḥ kurupāṇḍavasenayoḥ
tataḥ prabhṛti tāṃ kṛtyām apaśyan drauṇim eva ca |
68 | tāṃs tu daivahatān pūrvaṃ paścād drauṇir nyapātayat
trāsayan sarvabhūtāni vinadan bhairavān ravān |
69 | tad anusmṛtya te vīrā darśanaṃ paurvakālikam
idaṃ tad ity amanyanta daivenopanipīḍitāḥ |
70 | tatas tena ninādena pratyabudhyanta dhanvinaḥ
śibire pāṇḍaveyānāṃ śataśo 'tha sahasraśaḥ |
71 | so 'cchinat kasya cit pādau jaghanaṃ caiva kasya cit
kāṃś cid bibheda pārśveṣu kālasṛṣṭa ivāntakaḥ |
72 | atyugrapratipiṣṭaiś ca nadadbhiś ca bhṛśāturaiḥ
gajāśvamathitaiś cānyair mahī kīrṇābhavat prabho |
73 | krośatāṃ kim idaṃ ko 'yaṃ kiṃ śabdaḥ kiṃ nu kiṃ kṛtam
evaṃ teṣāṃ tadā drauṇir antakaḥ samapadyata |
74 | apetaśastrasaṃnāhān saṃrabdhān pāṇḍusṛñjayān
prāhiṇon mṛtyulokāya drauṇiḥ praharatāṃ varaḥ |
75 | tatas tacchastravitrastā utpatanto bhayāturāḥ
nidrāndhā naṣṭasaṃjñāś ca tatra tatra nililyire |
76 | ūrustambhagṛhītāś ca kaśmalābhihataujasaḥ
vinadanto bhṛśaṃ trastāḥ saṃnyapeṣan parasparam |
77 | tato rathaṃ punar drauṇir āsthito bhīmanisvanam
dhanuṣpāṇiḥ śarair anyān preṣayad vai yamakṣayam |
78 | punar utpatataḥ kāṃś cid dūrād api narottamān
śūrān saṃpatataś cānyān kālarātryai nyavedayat |
79 | tathaiva syandanāgreṇa pramathan sa vidhāvati
śaravarṣaiś ca vividhair avarṣac chātravāṃs tataḥ |
80 | punaś ca suvicitreṇa śatacandreṇa carmaṇā
tena cākāśavarṇena tadācarata so 'sinā |
81 | tathā sa śibiraṃ teṣāṃ drauṇir āhavadurmadaḥ
vyakṣobhayata rājendra mahāhradam iva dvipaḥ |
82 | utpetus tena śabdena yodhā rājan vicetasaḥ
nidrārtāś ca bhayārtāś ca vyadhāvanta tatas tataḥ |
83 | visvaraṃ cukruśuś cānye bahvabaddhaṃ tathāvadan
na ca sma pratipadyante śastrāṇi vasanāni ca |
84 | vimuktakeśāś cāpy anye nābhyajānan parasparam
utpatantaḥ pare bhītāḥ ke cit tatra tathābhraman purīṣam asṛjan ke cit ke cin mūtraṃ prasusruvuḥ |
85 | bandhanāni ca rājendra saṃchidya turagā dvipāḥ
samaṃ paryapataṃś cānye kurvanto mahad ākulam |
86 | tatra ke cin narā bhītā vyalīyanta mahītale
tathaiva tān nipatitān apiṃṣan gajavājinaḥ |
87 | tasmiṃs tathā vartamāne rakṣāṃsi puruṣarṣabha
tṛptāni vyanadann uccair mudā bharatasattama |
88 | sa śabdaḥ prerito rājan bhūtasaṃghair mudā yutaiḥ
apūrayad diśaḥ sarvā divaṃ cāpi mahāsvanaḥ |
89 | teṣām ārtasvaraṃ śrutvā vitrastā gajavājinaḥ
muktāḥ paryapatan rājan mṛdnantaḥ śibire janam |
90 | tais tatra paridhāvadbhiś caraṇodīritaṃ rajaḥ
akaroc chibire teṣāṃ rajanyāṃ dviguṇaṃ tamaḥ |
91 | tasmiṃs tamasi saṃjāte pramūḍhāḥ sarvato janāḥ
nājānan pitaraḥ putrān bhrātṝn bhrātara eva ca |
92 | gajā gajān atikramya nirmanuṣyā hayā hayān
atāḍayaṃs tathābhañjaṃs tathāmṛdnaṃś ca bhārata |
93 | te bhagnāḥ prapatantaś ca nighnantaś ca parasparam
nyapātayanta ca parān pātayitvā tathāpiṣan |
94 | vicetasaḥ sanidrāś ca tamasā cāvṛtā narāḥ
jaghnuḥ svān eva tatrātha kālenābhipracoditāḥ |
95 | tyaktvā dvārāṇi ca dvāḥsthās tathā gulmāṃś ca gaulmikāḥ
prādravanta yathāśakti kāṃdiśīkā vicetasaḥ |
96 | vipranaṣṭāś ca te 'nyonyaṃ nājānanta tadā vibho
krośantas tāta putreti daivopahatacetasaḥ |
97 | palāyatāṃ diśas teṣāṃ svān apy utsṛjya bāndhavān
gotranāmabhir anyonyam ākrandanta tato janāḥ |
98 | hāhākāraṃ ca kurvāṇāḥ pṛthivyāṃ śerate pare
tān buddhvā raṇamatto 'sau droṇaputro vyapothayat |
99 | tatrāpare vadhyamānā muhur muhur acetasaḥ
śibirān niṣpatanti sma kṣatriyā bhayapīḍitāḥ |
100 | tāṃs tu niṣpatatas trastāñ śibirāñ jīvitaiṣiṇaḥ
kṛtavarmā kṛpaś caiva dvāradeśe nijaghnatuḥ |
101 | viśastrayantrakavacān muktakeśān kṛtāñjalīn
vepamānān kṣitau bhītān naiva kāṃś cid amuñcatām |
102 | nāmucyata tayoḥ kaś cin niṣkrāntaḥ śibirād bahiḥ
kṛpasya ca mahārāja hārdikyasya ca durmateḥ |
103 | bhūyaś caiva cikīrṣantau droṇaputrasya tau priyam
triṣu deśeṣu dadatuḥ śibirasya hutāśanam |
104 | tataḥ prakāśe śibire khaḍgena pitṛnandanaḥ
aśvatthāmā mahārāja vyacarat kṛtahastavat |
105 | kāṃś cid āpatato vīrān aparāṃś ca pradhāvataḥ
vyayojayata khaḍgena prāṇair dvijavaro narān |
106 | kāṃś cid yodhān sa khaḍgena madhye saṃchidya vīryavān
apātayad droṇasutaḥ saṃrabdhas tilakāṇḍavat |
107 | vinadadbhir bhṛśāyastair narāśvadviradottamaiḥ
patitair abhavat kīrṇā medinī bharatarṣabha |
108 | mānuṣāṇāṃ sahasreṣu hateṣu patiteṣu ca
udatiṣṭhan kabandhāni bahūny utthāya cāpatan |
109 | sāyudhān sāṅgadān bāhūn nicakarta śirāṃsi ca
hastihastopamān ūrūn hastān pādāṃś ca bhārata |
110 | pṛṣṭhacchinnāñ śiraśchinnān pārśvacchinnāṃs tathāparān
samāsādyākarod drauṇiḥ kāṃś cic cāpi parāṅmukhān |
111 | madhyakāyān narān anyāṃś cicchedānyāṃś ca karṇataḥ
aṃsadeśe nihatyānyān kāye prāveśayac chiraḥ |
112 | evaṃ vicaratas tasya nighnataḥ subahūn narān
tamasā rajanī ghorā babhau dāruṇadarśanā |
113 | kiṃ cit prāṇaiś ca puruṣair hataiś cānyaiḥ sahasraśaḥ
bahunā ca gajāśvena bhūr abhūd bhīmadarśanā |
114 | yakṣarakṣaḥsamākīrṇe rathāśvadvipadāruṇe
kruddhena droṇaputreṇa saṃchinnāḥ prāpatan bhuvi |
115 | mātṝr anye pitṝn anye bhrātṝn anye vicukruśuḥ
ke cid ūcur na tat kruddhair dhārtarāṣṭraiḥ kṛtaṃ raṇe |
116 | yat kṛtaṃ naḥ prasuptānāṃ rakṣobhiḥ krūrakarmabhiḥ
asāṃnidhyād dhi pārthānām idaṃ naḥ kadanaṃ kṛtam |
117 | na devāsuragandharvair na yakṣair na ca rākṣasaiḥ
śakyo vijetuṃ kaunteyo goptā yasya janārdanaḥ |
118 | brahmaṇyaḥ satyavāg dāntaḥ sarvabhūtānukampakaḥ
na ca suptaṃ pramattaṃ vā nyastaśastraṃ kṛtāñjalim dhāvantaṃ muktakeśaṃ vā hanti pārtho dhanaṃjayaḥ |
119 | tad idaṃ naḥ kṛtaṃ ghoraṃ rakṣobhiḥ krūrakarmabhiḥ
iti lālapyamānāḥ sma śerate bahavo janāḥ |
120 | stanatāṃ ca manuṣyāṇām apareṣāṃ ca kūjatām
tato muhūrtāt prāśāmyat sa śabdas tumulo mahān |
121 | śoṇitavyatiṣiktāyāṃ vasudhāyāṃ ca bhūmipa
tad rajas tumulaṃ ghoraṃ kṣaṇenāntaradhīyata |
122 | saṃveṣṭamānān udvignān nirutsāhān sahasraśaḥ
nyapātayan narān kruddhaḥ paśūn paśupatir yathā |
123 | anyonyaṃ saṃpariṣvajya śayānān dravato 'parān
saṃlīnān yudhyamānāṃś ca sarvān drauṇir apothayat |
124 | dahyamānā hutāśena vadhyamānāś ca tena te
parasparaṃ tadā yodhā anayan yamasādanam |
125 | tasyā rajanyās tv ardhena pāṇḍavānāṃ mahad balam
gamayām āsa rājendra drauṇir yamaniveśanam |
126 | niśācarāṇāṃ sattvānāṃ sa rātrir harṣavardhinī
āsīn naragajāśvānāṃ raudrī kṣayakarī bhṛśam |
127 | tatrādṛśyanta rakṣāṃsi piśācāś ca pṛthagvidhāḥ
khādanto naramāṃsāni pibantaḥ śoṇitāni ca |
128 | karālāḥ piṅgalā raudrāḥ śailadantā rajasvalāḥ
jaṭilā dīrghasakthāś ca pañcapādā mahodarāḥ |
129 | paścād aṅgulayo rūkṣā virūpā bhairavasvanāḥ
ghaṭajānavo 'tihrasvāś ca nīlakaṇṭhā vibhīṣaṇāḥ |
130 | saputradārāḥ sukrūrā durdarśanasunirghṛṇāḥ
vividhāni ca rūpāṇi tatrādṛśyanta rakṣasām |
131 | pītvā ca śoṇitaṃ hṛṣṭāḥ prānṛtyan gaṇaśo 'pare
idaṃ varam idaṃ medhyam idaṃ svādv iti cābruvan |
132 | medomajjāsthiraktānāṃ vasānāṃ ca bhṛśāsitāḥ
paramāṃsāni khādantaḥ kravyādā māṃsajīvinaḥ |
133 | vasāṃ cāpy apare pītvā paryadhāvan vikukṣilāḥ
nānāvaktrās tathā raudrāḥ kravyādāḥ piśitāśinaḥ |
134 | ayutāni ca tatrāsan prayutāny arbudāni ca
rakṣasāṃ ghorarūpāṇāṃ mahatāṃ krūrakarmaṇām |
135 | muditānāṃ vitṛptānāṃ tasmin mahati vaiśase
sametāni bahūny āsan bhūtāni ca janādhipa |
136 | pratyūṣakāle śibirāt pratigantum iyeṣa saḥ
nṛśoṇitāvasiktasya drauṇer āsīd asitsaruḥ pāṇinā saha saṃśliṣṭa ekībhūta iva prabho |
137 | sa niḥśeṣān arīn kṛtvā virarāja janakṣaye
yugānte sarvabhūtāni bhasma kṛtveva pāvakaḥ |
138 | yathāpratijñaṃ tat karma kṛtvā drauṇāyaniḥ prabho
durgamāṃ padavīṃ kṛtvā pitur āsīd gatajvaraḥ |
139 | yathaiva saṃsuptajane śibire prāviśan niśi
tathaiva hatvā niḥśabde niścakrāma nararṣabhaḥ |
140 | niṣkramya śibirāt tasmāt tābhyāṃ saṃgamya vīryavān
ācakhyau karma tat sarvaṃ hṛṣṭaḥ saṃharṣayan vibho |
141 | tāv apy ācakhyatus tasmai priyaṃ priyakarau tadā
pāñcālān sṛñjayāṃś caiva vinikṛttān sahasraśaḥ prītyā coccair udakrośaṃs tathaivāsphoṭayaṃs talān |
142 | evaṃvidhā hi sā rātriḥ somakānāṃ janakṣaye
prasuptānāṃ pramattānām āsīt subhṛśadāruṇā |
143 | asaṃśayaṃ hi kālasya paryāyo duratikramaḥ
tādṛśā nihatā yatra kṛtvāsmākaṃ janakṣayam |
144 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
144 | prāg eva sumahat karma drauṇir etan mahārathaḥ
nākarod īdṛśaṃ kasmān matputravijaye dhṛtaḥ |
145 | atha kasmād dhate kṣatre karmedaṃ kṛtavān asau
droṇaputro maheṣvāsas tan me śaṃsitum arhasi |
146 | saṃjaya uvāca |
146 | teṣāṃ nūnaṃ bhayān nāsau kṛtavān kurunandana
asāṃnidhyād dhi pārthānāṃ keśavasya ca dhīmataḥ |
147 | sātyakeś cāpi karmedaṃ droṇaputreṇa sādhitam
na hi teṣāṃ samakṣaṃ tān hanyād api marutpatiḥ |
148 | etad īdṛśakaṃ vṛttaṃ rājan suptajane vibho
tato janakṣayaṃ kṛtvā pāṇḍavānāṃ mahātyayam diṣṭyā diṣṭyeti cānyonyaṃ sametyocur mahārathāḥ |
149 | paryaṣvajat tato drauṇis tābhyāṃ ca pratinanditaḥ
idaṃ harṣāc ca sumahad ādade vākyam uttamam |
150 | pāñcālā nihatāḥ sarve draupadeyāś ca sarvaśaḥ
somakā matsyaśeṣāś ca sarve vinihatā mayā |
151 | idānīṃ kṛtakṛtyāḥ sma yāma tatraiva māciram
yadi jīvati no rājā tasmai śaṃsāmahe priyam |