Book 10 Chapter 5 | |
1 | kṛpa uvāca |
1 | śuśrūṣur api durmedhāḥ puruṣo 'niyatendriyaḥ
nālaṃ vedayituṃ kṛtsnau dharmārthāv iti me matiḥ |
2 | tathaiva tāvan medhāvī vinayaṃ yo na śikṣati
na ca kiṃ cana jānāti so 'pi dharmārthaniścayam |
3 | śuśrūṣus tv eva medhāvī puruṣo niyatendriyaḥ
jānīyād āgamān sarvān grāhyaṃ ca na virodhayet |
4 | aneyas tv avamānī yo durātmā pāpapūruṣaḥ
diṣṭam utsṛjya kalyāṇaṃ karoti bahupāpakam |
5 | nāthavantaṃ tu suhṛdaḥ pratiṣedhanti pātakāt
nivartate tu lakṣmīvān nālakṣmīvān nivartate |
6 | yathā hy uccāvacair vākyaiḥ kṣiptacitto niyamyate
tathaiva suhṛdā śakyo naśakyas tv avasīdati |
7 | tathaiva suhṛdaṃ prājñaṃ kurvāṇaṃ karma pāpakam
prājñāḥ saṃpratiṣedhante yathāśakti punaḥ punaḥ |
8 | sa kalyāṇe matiṃ kṛtvā niyamyātmānam ātmanā
kuru me vacanaṃ tāta yena paścān na tapyase |
9 | na vadhaḥ pūjyate loke suptānām iha dharmataḥ
tathaiva nyastaśastrāṇāṃ vimuktarathavājinām |
10 | ye ca brūyus tavāsmīti ye ca syuḥ śaraṇāgatāḥ
vimuktamūrdhajā ye ca ye cāpi hatavāhanāḥ |
11 | adya svapsyanti pāñcālā vimuktakavacā vibho
viśvastā rajanīṃ sarve pretā iva vicetasaḥ |
12 | yas teṣāṃ tadavasthānāṃ druhyeta puruṣo 'nṛjuḥ
vyaktaṃ sa narake majjed agādhe vipule 'plave |
13 | sarvāstraviduṣāṃ loke śreṣṭhas tvam asi viśrutaḥ
na ca te jātu loke 'smin susūkṣmam api kilbiṣam |
14 | tvaṃ punaḥ sūryasaṃkāśaḥ śvobhūta udite ravau
prakāśe sarvabhūtānāṃ vijetā yudhi śātravān |
15 | asaṃbhāvitarūpaṃ hi tvayi karma vigarhitam
śukle raktam iva nyastaṃ bhaved iti matir mama |
16 | aśvatthāmovāca |
16 | evam etad yathāttha tvam anuśāsmīha mātula
tais tu pūrvamayaṃ setuḥ śatadhā vidalīkṛtaḥ |
17 | pratyakṣaṃ bhūmipālānāṃ bhavatāṃ cāpi saṃnidhau
nyastaśastro mama pitā dhṛṣṭadyumnena pātitaḥ |
18 | karṇaś ca patite cakre rathasya rathināṃ varaḥ
uttame vyasane sanno hato gāṇḍīvadhanvanā |
19 | tathā śāṃtanavo bhīṣmo nyastaśastro nirāyudhaḥ
śikhaṇḍinaṃ puraskṛtya hato gāṇḍīvadhanvanā |
20 | bhūriśravā maheṣvāsas tathā prāyagato raṇe
krośatāṃ bhūmipālānāṃ yuyudhānena pātitaḥ |
21 | duryodhanaś ca bhīmena sametya gadayā mṛdhe
paśyatāṃ bhūmipālānām adharmeṇa nipātitaḥ |
22 | ekākī bahubhis tatra parivārya mahārathaiḥ
adharmeṇa naravyāghro bhīmasenena pātitaḥ |
23 | vilāpo bhagnasakthasya yo me rājñaḥ pariśrutaḥ
vārttikānāṃ kathayatāṃ sa me marmāṇi kṛntati |
24 | evam adhārmikāḥ pāpāḥ pāñcālā bhinnasetavaḥ
tān evaṃ bhinnamaryādān kiṃ bhavān na vigarhati |
25 | pitṛhantṝn ahaṃ hatvā pāñcālān niśi sauptike
kāmaṃ kīṭaḥ pataṃgo vā janma prāpya bhavāmi vai |
26 | tvare cāham anenādya yad idaṃ me cikīrṣitam
tasya me tvaramāṇasya kuto nidrā kutaḥ sukham |
27 | na sa jātaḥ pumāṃl loke kaś cin na ca bhaviṣyati
yo me vyāvartayed etāṃ vadhe teṣāṃ kṛtāṃ matim |
28 | saṃjaya uvāca |
28 | evam uktvā mahārāja droṇaputraḥ pratāpavān
ekānte yojayitvāśvān prāyād abhimukhaḥ parān |
29 | tam abrūtāṃ mahātmānau bhojaśāradvatāv ubhau
kim ayaṃ syandano yuktaḥ kiṃ ca kāryaṃ cikīrṣitam |
30 | ekasārthaṃ prayātau svas tvayā saha nararṣabha
samaduḥkhasukhau caiva nāvāṃ śaṅkitum arhasi |
31 | aśvatthāmā tu saṃkruddhaḥ pitur vadham anusmaran
tābhyāṃ tathyaṃ tadācakhyau yad asyātmacikīrṣitam |
32 | hatvā śatasahasrāṇi yodhānāṃ niśitaiḥ śaraiḥ
nyastaśastro mama pitā dhṛṣṭadyumnena pātitaḥ |
33 | taṃ tathaiva haniṣyāmi nyastavarmāṇam adya vai
putraṃ pāñcālarājasya pāpaṃ pāpena karmaṇā |
34 | kathaṃ ca nihataḥ pāpaḥ pāñcālaḥ paśuvan mayā
śastrāhavajitāṃ lokān prāpnuyād iti me matiḥ |
35 | kṣipraṃ saṃnaddhakavacau sakhaḍgāv āttakārmukau
samāsthāya pratīkṣetāṃ rathavaryau paraṃtapau |
36 | ity uktvā ratham āsthāya prāyād abhimukhaḥ parān
tam anvagāt kṛpo rājan kṛtavarmā ca sātvataḥ |
37 | te prayātā vyarocanta parān abhimukhās trayaḥ
hūyamānā yathā yajñe samiddhā havyavāhanāḥ |
38 | yayuś ca śibiraṃ teṣāṃ saṃprasuptajanaṃ vibho
dvāradeśaṃ tu saṃprāpya drauṇis tasthau rathottame |