Book 10 Chapter 2
1	kṛpa uvāca
1	śrutaṃ te vacanaṃ sarvaṃ hetuyuktaṃ mayā vibho mamāpi tu vacaḥ kiṃ cic chṛṇuṣvādya mahābhuja
2	ābaddhā mānuṣāḥ sarve nirbandhāḥ karmaṇor dvayoḥ daive puruṣakāre ca paraṃ tābhyāṃ na vidyate
3	na hi daivena sidhyanti karmāṇy ekena sattama na cāpi karmaṇaikena dvābhyāṃ siddhis tu yogataḥ
4	tābhyām ubhābhyāṃ sarvārthā nibaddhā hy adhamottamāḥ pravṛttāś caiva dṛśyante nivṛttāś caiva sarvaśaḥ
5	parjanyaḥ parvate varṣan kiṃ nu sādhayate phalam kṛṣṭe kṣetre tathāvarṣan kiṃ nu sādhayate phalam
6	utthānaṃ cāpy adaivasya hy anutthānasya daivatam vyarthaṃ bhavati sarvatra pūrvaṃ kas tatra niścayaḥ
7	pravṛṣṭe ca yathā deve samyak kṣetre ca karṣite bījaṃ mahāguṇaṃ bhūyāt tathā siddhir hi mānuṣī
8	tayor daivaṃ viniścitya svavaśenaiva vartate prājñāḥ puruṣakāraṃ tu ghaṭante dākṣyam āsthitāḥ
9	tābhyāṃ sarve hi kāryārthā manuṣyāṇāṃ nararṣabha viceṣṭantaś ca dṛśyante nivṛttāś ca tathaiva hi
10	kṛtaḥ puruṣakāraḥ san so 'pi daivena sidhyati tathāsya karmaṇaḥ kartur abhinirvartate phalam
11	utthānaṃ tu manuṣyāṇāṃ dakṣāṇāṃ daivavarjitam aphalaṃ dṛśyate loke samyag apy upapāditam
12	tatrālasā manuṣyāṇāṃ ye bhavanty amanasvinaḥ utthānaṃ te vigarhanti prājñānāṃ tan na rocate
13	prāyaśo hi kṛtaṃ karma aphalaṃ dṛśyate bhuvi akṛtvā ca punar duḥkhaṃ karma dṛśyen mahāphalam
14	ceṣṭām akurvaṃl labhate yadi kiṃ cid yadṛcchayā yo vā na labhate kṛtvā durdaśau tāv ubhāv api
15	śaknoti jīvituṃ dakṣo nālasaḥ sukham edhate dṛśyante jīvaloke 'smin dakṣāḥ prāyo hitaiṣiṇaḥ
16	yadi dakṣaḥ samārambhāt karmaṇāṃ nāśnute phalam nāsya vācyaṃ bhavet kiṃ cit tattvaṃ cāpy adhigacchati
17	akṛtvā karma yo loke phalaṃ vindati viṣṭitaḥ sa tu vaktavyatāṃ yāti dveṣyo bhavati prāyaśaḥ
18	evam etad anādṛtya vartate yas tv ato 'nyathā sa karoty ātmano 'narthān naiṣa buddhimatāṃ nayaḥ
19	hīnaṃ puruṣakāreṇa yadā daivena vā punaḥ kāraṇābhyām athaitābhyām utthānam aphalaṃ bhavet hīnaṃ puruṣakāreṇa karma tv iha na sidhyati
20	daivatebhyo namaskṛtya yas tv arthān samyag īhate dakṣo dākṣiṇyasaṃpanno na sa moghaṃ vihanyate
21	samyag īhā punar iyaṃ yo vṛddhān upasevate āpṛcchati ca yac chreyaḥ karoti ca hitaṃ vacaḥ
22	utthāyotthāya hi sadā praṣṭavyā vṛddhasaṃmatāḥ te 'sya yoge paraṃ mūlaṃ tanmūlā siddhir ucyate
23	vṛddhānāṃ vacanaṃ śrutvā yo hy utthānaṃ prayojayet utthānasya phalaṃ samyak tadā sa labhate 'cirāt
24	rāgāt krodhād bhayāl lobhād yo 'rthān īheta mānavaḥ anīśaś cāvamānī ca sa śīghraṃ bhraśyate śriyaḥ
25	so 'yaṃ duryodhanenārtho lubdhenādīrghadarśinā asamarthya samārabdho mūḍhatvād avicintitaḥ
26	hitabuddhīn anādṛtya saṃmantryāsādhubhiḥ saha vāryamāṇo 'karod vairaṃ pāṇḍavair guṇavattaraiḥ
27	pūrvam apy atiduḥśīlo na dainyaṃ kartum arhati tapaty arthe vipanne hi mitrāṇām akṛtaṃ vacaḥ
28	anvāvartāmahi vayaṃ yat tu taṃ pāpapūruṣam asmān apy anayas tasmāt prāpto 'yaṃ dāruṇo mahān
29	anena tu mamādyāpi vyasanenopatāpitā buddhiś cintayataḥ kiṃ cit svaṃ śreyo nāvabudhyate
30	muhyatā tu manuṣyeṇa praṣṭavyāḥ suhṛdo budhāḥ te ca pṛṣṭā yathā brūyus tat kartavyaṃ tathā bhavet
31	te vayaṃ dhṛtarāṣṭraṃ ca gāndhārīṃ ca sametya ha upapṛcchāmahe gatvā viduraṃ ca mahāmatim
32	te pṛṣṭāś ca vadeyur yac chreyo naḥ samanantaram tad asmābhiḥ punaḥ kāryam iti me naiṣṭhikī matiḥ
33	anārambhāt tu kāryāṇāṃ nārthaḥ saṃpadyate kva cit kṛte puruṣakāre ca yeṣāṃ kāryaṃ na sidhyati daivenopahatās te tu nātra kāryā vicāraṇā