Book 9 Chapter 47 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tatas tīrthavaraṃ rāmo yayau badarapācanam
tapasvisiddhacaritaṃ yatra kanyā dhṛtavratā |
2 | bharadvājasya duhitā rūpeṇāpratimā bhuvi
srucāvatī nāma vibho kumārī brahmacāriṇī |
3 | tapaś cacāra sātyugraṃ niyamair bahubhir nṛpa
bhartā me devarājaḥ syād iti niścitya bhāminī |
4 | samās tasyā vyatikrāntā bahvyaḥ kurukulodvaha
carantyā niyamāṃs tāṃs tān strībhis tīvrān suduścarān |
5 | tasyās tu tena vṛttena tapasā ca viśāṃ pate
bhaktyā ca bhagavān prītaḥ parayā pākaśāsanaḥ |
6 | ājagāmāśramaṃ tasyās tridaśādhipatiḥ prabhuḥ
āsthāya rūpaṃ viprarṣer vasiṣṭhasya mahātmanaḥ |
7 | sā taṃ dṛṣṭvogratapasaṃ vasiṣṭhaṃ tapatāṃ varam
ācārair munibhir dṛṣṭaiḥ pūjayām āsa bhārata |
8 | uvāca niyamajñā ca kalyāṇī sā priyaṃvadā
bhagavan muniśārdūla kim ājñāpayasi prabho |
9 | sarvam adya yathāśakti tava dāsyāmi suvrata
śakrabhaktyā tu te pāṇiṃ na dāsyāmi kathaṃ cana |
10 | vrataiś ca niyamaiś caiva tapasā ca tapodhana
śakras toṣayitavyo vai mayā tribhuvaneśvaraḥ |
11 | ity ukto bhagavān devaḥ smayann iva nirīkṣya tām
uvāca niyamajñāṃ tāṃ sāntvayann iva bhārata |
12 | ugraṃ tapaś carasi vai viditā me 'si suvrate
yadartham ayam ārambhas tava kalyāṇi hṛdgataḥ |
13 | tac ca sarvaṃ yathābhūtaṃ bhaviṣyati varānane
tapasā labhyate sarvaṃ sarvaṃ tapasi tiṣṭhati |
14 | yāni sthānāni divyāni vibudhānāṃ śubhānane
tapasā tāni prāpyāni tapomūlaṃ mahat sukham |
15 | iha kṛtvā tapo ghoraṃ dehaṃ saṃnyasya mānavāḥ
devatvaṃ yānti kalyāṇi śṛṇu cedaṃ vaco mama |
16 | pacasvaitāni subhage badarāṇi śubhavrate
pacety uktvā sa bhagavāñ jagāma balasūdanaḥ |
17 | āmantrya tāṃ tu kalyāṇīṃ tato japyaṃ jajāpa saḥ
avidūre tatas tasmād āśramāt tīrtha uttame indratīrthe mahārāja triṣu lokeṣu viśrute |
18 | tasyā jijñāsanārthaṃ sa bhagavān pākaśāsanaḥ
badarāṇām apacanaṃ cakāra vibudhādhipaḥ |
19 | tataḥ sa prayatā rājan vāgyatā vigataklamā
tatparā śucisaṃvītā pāvake samadhiśrayat apacad rājaśārdūla badarāṇi mahāvratā |
20 | tasyāḥ pacantyāḥ sumahān kālo 'gāt puruṣarṣabha
na ca sma tāny apacyanta dinaṃ ca kṣayam abhyagāt |
21 | hutāśanena dagdhaś ca yas tasyāḥ kāṣṭhasaṃcayaḥ
akāṣṭham agniṃ sā dṛṣṭvā svaśarīram athādahat |
22 | pādau prakṣipya sā pūrvaṃ pāvake cārudarśanā
dagdhau dagdhau punaḥ pādāv upāvartayatānaghā |
23 | caraṇau dahyamānau ca nācintayad aninditā
duḥkhaṃ kamalapatrākṣī maharṣeḥ priyakāmyayā |
24 | atha tat karma dṛṣṭvāsyāḥ prītas tribhuvaneśvaraḥ
tataḥ saṃdarśayām āsa kanyāyai rūpam ātmanaḥ |
25 | uvāca ca suraśreṣṭhas tāṃ kanyāṃ sudṛḍhavratām
prīto 'smi te śubhe bhaktyā tapasā niyamena ca |
26 | tasmād yo 'bhimataḥ kāmaḥ sa te saṃpatsyate śubhe
dehaṃ tyaktvā mahābhāge tridive mayi vatsyasi |
27 | idaṃ ca te tīrthavaraṃ sthiraṃ loke bhaviṣyati
sarvapāpāpahaṃ subhru nāmnā badarapācanam vikhyātaṃ triṣu lokeṣu brahmarṣibhir abhiplutam |
28 | asmin khalu mahābhāge śubhe tīrthavare purā
tyaktvā saptarṣayo jagmur himavantam arundhatīm |
29 | tatas te vai mahābhāgā gatvā tatra susaṃśitāḥ
vṛttyarthaṃ phalamūlāni samāhartuṃ yayuḥ kila |
30 | teṣāṃ vṛttyarthināṃ tatra vasatāṃ himavadvane
anāvṛṣṭir anuprāptā tadā dvādaśavārṣikī |
31 | te kṛtvā cāśramaṃ tatra nyavasanta tapasvinaḥ
arundhaty api kalyāṇī taponityābhavat tadā |
32 | arundhatīṃ tato dṛṣṭvā tīvraṃ niyamam āsthitām
athāgamat trinayanaḥ suprīto varadas tadā |
33 | brāhmaṃ rūpaṃ tataḥ kṛtvā mahādevo mahāyaśāḥ
tām abhyetyābravīd devo bhikṣām icchāmy ahaṃ śubhe |
34 | pratyuvāca tataḥ sā taṃ brāhmaṇaṃ cārudarśanā
kṣīṇo 'nnasaṃcayo vipra badarāṇīha bhakṣaya tato 'bravīn mahādevaḥ pacasvaitāni suvrate |
35 | ity uktā sāpacat tāni brāhmaṇapriyakāmyayā
adhiśritya samiddhe 'gnau badarāṇi yaśasvinī |
36 | divyā manoramāḥ puṇyāḥ kathāḥ śuśrāva sā tadā
atītā sā tv anāvṛṣṭir ghorā dvādaśavārṣikī |
37 | anaśnantyāḥ pacantyāś ca śṛṇvantyāś ca kathāḥ śubhāḥ
ahaḥsamaḥ sa tasyās tu kālo 'tītaḥ sudāruṇaḥ |
38 | tatas te munayaḥ prāptāḥ phalāny ādāya parvatāt
tataḥ sa bhagavān prītaḥ provācārundhatīṃ tadā |
39 | upasarpasva dharmajñe yathāpūrvam imān ṛṣīn
prīto 'smi tava dharmajñe tapasā niyamena ca |
40 | tataḥ saṃdarśayām āsa svarūpaṃ bhagavān haraḥ
tato 'bravīt tadā tebhyas tasyās tac caritaṃ mahat |
41 | bhavadbhir himavatpṛṣṭhe yat tapaḥ samupārjitam
asyāś ca yat tapo viprā na samaṃ tan mataṃ mama |
42 | anayā hi tapasvinyā tapas taptaṃ suduścaram
anaśnantyā pacantyā ca samā dvādaśa pāritāḥ |
43 | tataḥ provāca bhagavāṃs tām evārundhatīṃ punaḥ
varaṃ vṛṇīṣva kalyāṇi yat te 'bhilaṣitaṃ hṛdi |
44 | sābravīt pṛthutāmrākṣī devaṃ saptarṣisaṃsadi
bhagavān yadi me prītas tīrthaṃ syād idam uttamam siddhadevarṣidayitaṃ nāmnā badarapācanam |
45 | tathāsmin devadeveśa trirātram uṣitaḥ śuciḥ
prāpnuyād upavāsena phalaṃ dvādaśavārṣikam evam astv iti tāṃ coktvā haro yātas tadā divam |
46 | ṛṣayo vismayaṃ jagmus tāṃ dṛṣṭvā cāpy arundhatīm
aśrāntāṃ cāvivarṇāṃ ca kṣutpipāsāsahāṃ satīm |
47 | evaṃ siddhiḥ parā prāptā arundhatyā viśuddhayā
yathā tvayā mahābhāge madarthaṃ saṃśitavrate |
48 | viśeṣo hi tvayā bhadre vrate hy asmin samarpitaḥ
tathā cedaṃ dadāmy adya niyamena sutoṣitaḥ |
49 | viśeṣaṃ tava kalyāṇi prayacchāmi varaṃ vare
arundhatyā varas tasyā yo datto vai mahātmanā |
50 | tasya cāhaṃ prasādena tava kalyāṇi tejasā
pravakṣyāmy aparaṃ bhūyo varam atra yathāvidhi |
51 | yas tv ekāṃ rajanīṃ tīrthe vatsyate susamāhitaḥ
sa snātvā prāpsyate lokān dehanyāsāc ca durlabhān |
52 | ity uktvā bhagavān devaḥ sahasrākṣaḥ pratāpavān
srucāvatīṃ tataḥ puṇyāṃ jagāma tridivaṃ punaḥ |
53 | gate vajradhare rājaṃs tatra varṣaṃ papāta ha
puṣpāṇāṃ bharataśreṣṭha divyānāṃ divyagandhinām |
54 | nedur dundubhayaś cāpi samantāt sumahāsvanāḥ
mārutaś ca vavau yuktyā puṇyagandho viśāṃ pate |
55 | utsṛjya tu śubhaṃ dehaṃ jagāmendrasya bhāryatām
tapasogreṇa sā labdhvā tena reme sahācyuta |
56 | janamejaya uvāca |
56 | kā tasyā bhagavan mātā kva saṃvṛddhā ca śobhanā
śrotum icchāmy ahaṃ brahman paraṃ kautūhalaṃ hi me |
57 | vaiśaṃpāyana uvāca |
57 | bhāradvājasya viprarṣeḥ skannaṃ reto mahātmanaḥ
dṛṣṭvāpsarasam āyāntīṃ ghṛtācīṃ pṛthulocanām |
58 | sa tu jagrāha tad retaḥ kareṇa japatāṃ varaḥ
tadāvapat parṇapuṭe tatra sā saṃbhavac chubhā |
59 | tasyās tu jātakarmādi kṛtvā sarvaṃ tapodhanaḥ
nāma cāsyāḥ sa kṛtavān bhāradvājo mahāmuniḥ |
60 | srucāvatīti dharmātmā tadarṣigaṇasaṃsadi
sa ca tām āśrame nyasya jagāma himavadvanam |
61 | tatrāpy upaspṛśya mahānubhāvo; vasūni dattvā ca mahādvijebhyaḥ
jagāma tīrthaṃ susamāhitātmā; śakrasya vṛṣṇipravaras tadānīm |