Book 9 Chapter 44 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | tato 'bhiṣekasaṃbhārān sarvān saṃbhṛtya śāstrataḥ
bṛhaspatiḥ samiddhe 'gnau juhāvājyaṃ yathāvidhi |
2 | tato himavatā datte maṇipravaraśobhite
divyaratnācite divye niṣaṇṇaḥ paramāsane |
3 | sarvamaṅgalasaṃbhārair vidhimantrapuraskṛtam
ābhiṣecanikaṃ dravyaṃ gṛhītvā devatāgaṇāḥ |
4 | indrāviṣṇū mahāvīryau sūryācandramasau tathā
dhātā caiva vidhātā ca tathā caivānilānalau |
5 | pūṣṇā bhagenāryamṇā ca aṃśena ca vivasvatā
rudraś ca sahito dhīmān mitreṇa varuṇena ca |
6 | rudrair vasubhir ādityair aśvibhyāṃ ca vṛtaḥ prabhuḥ
viśvedevair marudbhiś ca sādhyaiś ca pitṛbhiḥ saha |
7 | gandharvair apsarobhiś ca yakṣarākṣasapannagaiḥ
devarṣibhir asaṃkhyeyais tathā brahmarṣibhir varaiḥ |
8 | vaikhānasair vālakhilyair vāyvāhārair marīcipaiḥ
bhṛgubhiś cāṅgirobhiś ca yatibhiś ca mahātmabhiḥ sarvair vidyādharaiḥ puṇyair yogasiddhais tathā vṛtaḥ |
9 | pitāmahaḥ pulastyaś ca pulahaś ca mahātapāḥ
aṅgirāḥ kaśyapo 'triś ca marīcir bhṛgur eva ca |
10 | kratur haraḥ pracetāś ca manur dakṣas tathaiva ca
ṛtavaś ca grahāś caiva jyotīṃṣi ca viśāṃ pate |
11 | mūrtimatyaś ca sarito vedāś caiva sanātanāḥ
samudrāś ca hradāś caiva tīrthāni vividhāni ca pṛthivī dyaur diśaś caiva pādapāś ca janādhipa |
12 | aditir devamātā ca hrīḥ śrīḥ svāhā sarasvatī
umā śacī sinīvālī tathā cānumatiḥ kuhūḥ rākā ca dhiṣaṇā caiva patnyaś cānyā divaukasām |
13 | himavāṃś caiva vindhyaś ca meruś cānekaśṛṅgavān
airāvataḥ sānucaraḥ kalāḥ kāṣṭhās tathaiva ca māsārdhamāsā ṛtavas tathā rātryahanī nṛpa |
14 | uccaiḥśravā hayaśreṣṭho nāgarājaś ca vāmanaḥ
aruṇo garuḍaś caiva vṛkṣāś cauṣadhibhiḥ saha |
15 | dharmaś ca bhagavān devaḥ samājagmur hi saṃgatāḥ
kālo yamaś ca mṛtyuś ca yamasyānucarāś ca ye |
16 | bahulatvāc ca noktā ye vividhā devatāgaṇāḥ
te kumārābhiṣekārthaṃ samājagmus tatas tataḥ |
17 | jagṛhus te tadā rājan sarva eva divaukasaḥ
ābhiṣecanikaṃ bhāṇḍaṃ maṅgalāni ca sarvaśaḥ |
18 | divyasaṃbhārasaṃyuktaiḥ kalaśaiḥ kāñcanair nṛpa
sarasvatībhiḥ puṇyābhir divyatoyābhir eva tu |
19 | abhyaṣiñcan kumāraṃ vai saṃprahṛṣṭā divaukasaḥ
senāpatiṃ mahātmānam asurāṇāṃ bhayāvaham |
20 | purā yathā mahārāja varuṇaṃ vai jaleśvaram
tathābhyaṣiñcad bhagavān brahmā lokapitāmahaḥ kaśyapaś ca mahātejā ye cānye nānukīrtitāḥ |
21 | tasmai brahmā dadau prīto balino vātaraṃhasaḥ
kāmavīryadharān siddhān mahāpāriṣadān prabhuḥ |
22 | nandiṣeṇaṃ lohitākṣaṃ ghaṇṭākarṇaṃ ca saṃmatam
caturtham asyānucaraṃ khyātaṃ kumudamālinam |
23 | tataḥ sthāṇuṃ mahāvegaṃ mahāpāriṣadaṃ kratum
māyāśatadharaṃ kāmaṃ kāmavīryabalānvitam dadau skandāya rājendra surārivinibarhaṇam |
24 | sa hi devāsure yuddhe daityānāṃ bhīmakarmaṇām
jaghāna dorbhyāṃ saṃkruddhaḥ prayutāni caturdaśa |
25 | tathā devā dadus tasmai senāṃ nairṛtasaṃkulām
devaśatrukṣayakarīm ajayyāṃ viśvarūpiṇīm |
26 | jayaśabdaṃ tataś cakrur devāḥ sarve savāsavāḥ
gandharvayakṣarakṣāṃsi munayaḥ pitaras tathā |
27 | yamaḥ prādād anucarau yamakālopamāv ubhau
unmāthaṃ ca pramāthaṃ ca mahāvīryau mahādyutī |
28 | subhrājo bhāskaraś caiva yau tau sūryānuyāyinau
tau sūryaḥ kārttikeyāya dadau prītaḥ pratāpavān |
29 | kailāsaśṛṅgasaṃkāśau śvetamālyānulepanau
somo 'py anucarau prādān maṇiṃ sumaṇim eva ca |
30 | jvālājihvaṃ tathā jyotir ātmajāya hutāśanaḥ
dadāv anucarau śūrau parasainyapramāthinau |
31 | parighaṃ ca vaṭaṃ caiva bhīmaṃ ca sumahābalam
dahatiṃ dahanaṃ caiva pracaṇḍau vīryasaṃmatau aṃśo 'py anucarān pañca dadau skandāya dhīmate |
32 | utkrośaṃ paṅkajaṃ caiva vajradaṇḍadharāv ubhau
dadāv analaputrāya vāsavaḥ paravīrahā tau hi śatrūn mahendrasya jaghnatuḥ samare bahūn |
33 | cakraṃ vikramakaṃ caiva saṃkramaṃ ca mahābalam
skandāya trīn anucarān dadau viṣṇur mahāyaśāḥ |
34 | vardhanaṃ nandanaṃ caiva sarvavidyāviśāradau
skandāya dadatuḥ prītāv aśvinau bharatarṣabha |
35 | kundanaṃ kusumaṃ caiva kumudaṃ ca mahāyaśāḥ
ḍambarāḍambarau caiva dadau dhātā mahātmane |
36 | vakrānuvakrau balinau meṣavaktrau balotkaṭau
dadau tvaṣṭā mahāmāyau skandāyānucarau varau |
37 | suvrataṃ satyasaṃdhaṃ ca dadau mitro mahātmane
kumārāya mahātmānau tapovidyādharau prabhuḥ |
38 | sudarśanīyau varadau triṣu lokeṣu viśrutau
suprabhaṃ ca mahātmānaṃ śubhakarmāṇam eva ca kārttikeyāya saṃprādād vidhātā lokaviśrutau |
39 | pālitakaṃ kālikaṃ ca mahāmāyāvināv ubhau
pūṣā ca pārṣadau prādāt kārttikeyāya bhārata |
40 | balaṃ cātibalaṃ caiva mahāvaktrau mahābalau
pradadau kārttikeyāya vāyur bharatasattama |
41 | ghasaṃ cātighasaṃ caiva timivaktrau mahābalau
pradadau kārttikeyāya varuṇaḥ satyasaṃgaraḥ |
42 | suvarcasaṃ mahātmānaṃ tathaivāpy ativarcasam
himavān pradadau rājan hutāśanasutāya vai |
43 | kāñcanaṃ ca mahātmānaṃ meghamālinam eva ca
dadāv anucarau merur agniputrāya bhārata |
44 | sthiraṃ cātisthiraṃ caiva merur evāparau dadau
mahātmane 'gniputrāya mahābalaparākramau |
45 | ucchritaṃ cātiśṛṅgaṃ ca mahāpāṣāṇayodhinau
pradadāv agniputrāya vindhyaḥ pāriṣadāv ubhau |
46 | saṃgrahaṃ vigrahaṃ caiva samudro 'pi gadādharau
pradadāv agniputrāya mahāpāriṣadāv ubhau |
47 | unmādaṃ puṣpadantaṃ ca śaṅkukarṇaṃ tathaiva ca
pradadāv agniputrāya pārvatī śubhadarśanā |
48 | jayaṃ mahājayaṃ caiva nāgau jvalanasūnave
pradadau puruṣavyāghra vāsukiḥ pannageśvaraḥ |
49 | evaṃ sādhyāś ca rudrāś ca vasavaḥ pitaras tathā
sāgarāḥ saritaś caiva girayaś ca mahābalāḥ |
50 | daduḥ senāgaṇādhyakṣāñ śūlapaṭṭiśadhāriṇaḥ
divyapraharaṇopetān nānāveṣavibhūṣitān |
51 | śṛṇu nāmāni cānyeṣāṃ ye 'nye skandasya sainikāḥ
vividhāyudhasaṃpannāś citrābharaṇavarmiṇaḥ |
52 | śaṅkukarṇo nikumbhaś ca padmaḥ kumuda eva ca
ananto dvādaśabhujas tathā kṛṣṇopakṛṣṇakau |
53 | droṇaśravāḥ kapiskandhaḥ kāñcanākṣo jalaṃdhamaḥ
akṣasaṃtarjano rājan kunadīkas tamobhrakṛt |
54 | ekākṣo dvādaśākṣaś ca tathaivaikajaṭaḥ prabhuḥ
sahasrabāhur vikaṭo vyāghrākṣaḥ kṣitikampanaḥ |
55 | puṇyanāmā sunāmā ca suvaktraḥ priyadarśanaḥ
pariśrutaḥ kokanadaḥ priyamālyānulepanaḥ |
56 | ajodaro gajaśirāḥ skandhākṣaḥ śatalocanaḥ
jvālājihvaḥ karālaś ca sitakeśo jaṭī hariḥ |
57 | caturdaṃṣṭro 'ṣṭajihvaś ca meghanādaḥ pṛthuśravāḥ
vidyudakṣo dhanurvaktro jaṭharo mārutāśanaḥ |
58 | udarākṣo jhaṣākṣaś ca vajranābho vasuprabhaḥ
samudravego rājendra śailakampī tathaiva ca |
59 | putrameṣaḥ pravāhaś ca tathā nandopanandakau
dhūmraḥ śvetaḥ kaliṅgaś ca siddhārtho varadas tathā |
60 | priyakaś caiva nandaś ca gonandaś ca pratāpavān
ānandaś ca pramodaś ca svastiko dhruvakas tathā |
61 | kṣemavāpaḥ sujātaś ca siddhayātraś ca bhārata
govrajaḥ kanakāpīḍo mahāpāriṣadeśvaraḥ |
62 | gāyano hasanaś caiva bāṇaḥ khaḍgaś ca vīryavān
vaitālī cātitālī ca tathā katikavātikau |
63 | haṃsajaḥ paṅkadigdhāṅgaḥ samudronmādanaś ca ha
raṇotkaṭaḥ prahāsaś ca śvetaśīrṣaś ca nandakaḥ |
64 | kālakaṇṭhaḥ prabhāsaś ca tathā kumbhāṇḍako 'paraḥ
kālakākṣaḥ sitaś caiva bhūtalonmathanas tathā |
65 | yajñavāhaḥ pravāhaś ca devayājī ca somapaḥ
sajālaś ca mahātejāḥ krathakrāthau ca bhārata |
66 | tuhanaś ca tuhānaś ca citradevaś ca vīryavān
madhuraḥ suprasādaś ca kirīṭī ca mahābalaḥ |
67 | vasano madhuvarṇaś ca kalaśodara eva ca
dhamanto manmathakaraḥ sūcīvaktraś ca vīryavān |
68 | śvetavaktraḥ suvaktraś ca cāruvaktraś ca pāṇḍuraḥ
daṇḍabāhuḥ subāhuś ca rajaḥ kokilakas tathā |
69 | acalaḥ kanakākṣaś ca bālānām ayikaḥ prabhuḥ
saṃcārakaḥ kokanado gṛdhravaktraś ca jambukaḥ |
70 | lohāśavaktro jaṭharaḥ kumbhavaktraś ca kuṇḍakaḥ
madgugrīvaś ca kṛṣṇaujā haṃsavaktraś ca candrabhāḥ |
71 | pāṇikūrmā ca śambūkaḥ pañcavaktraś ca śikṣakaḥ
cāṣavaktraś ca jambūkaḥ śākavaktraś ca kuṇḍakaḥ |
72 | yogayuktā mahātmānaḥ satataṃ brāhmaṇapriyāḥ
paitāmahā mahātmāno mahāpāriṣadāś ca ha yauvanasthāś ca bālāś ca vṛddhāś ca janamejaya |
73 | sahasraśaḥ pāriṣadāḥ kumāram upatasthire
vaktrair nānāvidhair ye tu śṛṇu tāñ janamejaya |
74 | kūrmakukkuṭavaktrāś ca śaśolūkamukhās tathā
kharoṣṭravadanāś caiva varāhavadanās tathā |
75 | manuṣyameṣavaktrāś ca sṛgālavadanās tathā
bhīmā makaravaktrāś ca śiṃśumāramukhās tathā |
76 | mārjāraśaśavaktrāś ca dīrghavaktrāś ca bhārata
nakulolūkavaktrāś ca śvavaktrāś ca tathāpare |
77 | ākhubabhrukavaktrāś ca mayūravadanās tathā
matsyameṣānanāś cānye ajāvimahiṣānanāḥ |
78 | ṛkṣaśārdūlavaktrāś ca dvīpisiṃhānanās tathā
bhīmā gajānanāś caiva tathā nakramukhāḥ pare |
79 | garuḍānanāḥ khaḍgamukhā vṛkakākamukhās tathā
gokharoṣṭramukhāś cānye vṛṣadaṃśamukhās tathā |
80 | mahājaṭharapādāṅgās tārakākṣāś ca bhārata
pārāvatamukhāś cānye tathā vṛṣamukhāḥ pare |
81 | kokilāvadanāś cānye śyenatittirikānanāḥ
kṛkalāsamukhāś caiva virajombaradhāriṇaḥ |
82 | vyālavaktrāḥ śūlamukhāś caṇḍavaktrāḥ śatānanāḥ
āśīviṣāś cīradharā gonāsāvaraṇās tathā |
83 | sthūlodarāḥ kṛśāṅgāś ca sthūlāṅgāś ca kṛśodarāḥ
hrasvagrīvā mahākarṇā nānāvyālavibhūṣitāḥ |
84 | gajendracarmavasanās tathā kṛṣṇājināmbarāḥ
skandhemukhā mahārāja tathā hy udaratomukhāḥ |
85 | pṛṣṭhemukhā hanumukhās tathā jaṅghāmukhā api
pārśvānanāś ca bahavo nānādeśamukhās tathā |
86 | tathā kīṭapataṃgānāṃ sadṛśāsyā gaṇeśvarāḥ
nānāvyālamukhāś cānye bahubāhuśirodharāḥ |
87 | nānāvṛkṣabhujāḥ ke cit kaṭiśīrṣās tathāpare
bhujaṃgabhogavadanā nānāgulmanivāsinaḥ |
88 | cīrasaṃvṛtagātrāś ca tathā phalakavāsasaḥ
nānāveṣadharāś caiva carmavāsasa eva ca |
89 | uṣṇīṣiṇo mukuṭinaḥ kambugrīvāḥ suvarcasaḥ
kirīṭinaḥ pañcaśikhās tathā kaṭhinamūrdhajāḥ |
90 | triśikhā dviśikhāś caiva tathā saptaśikhāḥ pare
śikhaṇḍino mukuṭino muṇḍāś ca jaṭilās tathā |
91 | citramālyadharāḥ ke cit ke cid romānanās tathā
divyamālyāmbaradharāḥ satataṃ priyavigrahāḥ |
92 | kṛṣṇā nirmāṃsavaktrāś ca dīrghapṛṣṭhā nirūdarāḥ
sthūlapṛṣṭhā hrasvapṛṣṭhāḥ pralambodaramehanāḥ |
93 | mahābhujā hrasvabhujā hrasvagātrāś ca vāmanāḥ
kubjāś ca dīrghajaṅghāś ca hastikarṇaśirodharāḥ |
94 | hastināsāḥ kūrmanāsā vṛkanāsās tathāpare
dīrghoṣṭhā dīrghajihvāś ca vikarālā hy adhomukhāḥ |
95 | mahādaṃṣṭrā hrasvadaṃṣṭrāś caturdaṃṣṭrās tathāpare
vāraṇendranibhāś cānye bhīmā rājan sahasraśaḥ |
96 | suvibhaktaśarīrāś ca dīptimantaḥ svalaṃkṛtāḥ
piṅgākṣāḥ śaṅkukarṇāś ca vakranāsāś ca bhārata |
97 | pṛthudaṃṣṭrā mahādaṃṣṭrāḥ sthūlauṣṭhā harimūrdhajāḥ
nānāpādauṣṭhadaṃṣṭrāś ca nānāhastaśirodharāḥ nānāvarmabhir ācchannā nānābhāṣāś ca bhārata |
98 | kuśalā deśabhāṣāsu jalpanto 'nyonyam īśvarāḥ
hṛṣṭāḥ paripatanti sma mahāpāriṣadās tathā |
99 | dīrghagrīvā dīrghanakhā dīrghapādaśirobhujāḥ
piṅgākṣā nīlakaṇṭhāś ca lambakarṇāś ca bhārata |
100 | vṛkodaranibhāś caiva ke cid añjanasaṃnibhāḥ
śvetāṅgā lohitagrīvāḥ piṅgākṣāś ca tathāpare kalmāṣā bahavo rājaṃś citravarṇāś ca bhārata |
101 | cāmarāpīḍakanibhāḥ śvetalohitarājayaḥ
nānāvarṇāḥ savarṇāś ca mayūrasadṛśaprabhāḥ |
102 | punaḥ praharaṇāny eṣāṃ kīrtyamānāni me śṛṇu
śeṣaiḥ kṛtaṃ pāriṣadair āyudhānāṃ parigraham |
103 | pāśodyatakarāḥ ke cid vyāditāsyāḥ kharānanāḥ
pṛthvakṣā nīlakaṇṭhāś ca tathā parighabāhavaḥ |
104 | śataghnīcakrahastāś ca tathā musalapāṇayaḥ
śūlāsihastāś ca tathā mahākāyā mahābalāḥ |
105 | gadābhuśuṇḍihastāś ca tathā tomarapāṇayaḥ
asimudgarahastāś ca daṇḍahastāś ca bhārata |
106 | āyudhair vividhair ghorair mahātmāno mahājavāḥ
mahābalā mahāvegā mahāpāriṣadās tathā |
107 | abhiṣekaṃ kumārasya dṛṣṭvā hṛṣṭā raṇapriyāḥ
ghaṇṭājālapinaddhāṅgā nanṛtus te mahaujasaḥ |
108 | ete cānye ca bahavo mahāpāriṣadā nṛpa
upatasthur mahātmānaṃ kārttikeyaṃ yaśasvinam |
109 | divyāś cāpy āntarikṣāś ca pārthivāś cānilopamāḥ
vyādiṣṭā daivataiḥ śūrāḥ skandasyānucarābhavan |
110 | tādṛśānāṃ sahasrāṇi prayutāny arbudāni ca
abhiṣiktaṃ mahātmānaṃ parivāryopatasthire |