Book 9 Chapter 43 | |
1 | janamejaya uvāca |
1 | sarasvatyāḥ prabhāvo 'yam uktas te dvijasattama
kumārasyābhiṣekaṃ tu brahman vyākhyātum arhasi |
2 | yasmin kāle ca deśe ca yathā ca vadatāṃ vara
yaiś cābhiṣikto bhagavān vidhinā yena ca prabhuḥ |
3 | skando yathā ca daityānām akarot kadanaṃ mahat
tathā me sarvam ācakṣva paraṃ kautūhalaṃ hi me |
4 | vaiśaṃpāyana uvāca |
4 | kuruvaṃśasya sadṛśam idaṃ kautūhalaṃ tava
harṣam utpādayaty etad vaco me janamejaya |
5 | hanta te kathayiṣyāmi śṛṇvānasya janādhipa
abhiṣekaṃ kumārasya prabhāvaṃ ca mahātmanaḥ |
6 | tejo māheśvaraṃ skannam agnau prapatitaṃ purā
tat sarvabhakṣo bhagavān nāśakad dagdhum akṣayam |
7 | tenāsīdati tejasvī dīptimān havyavāhanaḥ
na caiva dhārayām āsa garbhaṃ tejomayaṃ tadā |
8 | sa gaṅgām abhisaṃgamya niyogād brahmaṇaḥ prabhuḥ
garbham āhitavān divyaṃ bhāskaropamatejasam |
9 | atha gaṅgāpi taṃ garbham asahantī vidhāraṇe
utsasarja girau ramye himavaty amarārcite |
10 | sa tatra vavṛdhe lokān āvṛtya jvalanātmajaḥ
dadṛśur jvalanākāraṃ taṃ garbham atha kṛttikāḥ |
11 | śarastambe mahātmānam analātmajam īśvaram
mamāyam iti tāḥ sarvāḥ putrārthinyo 'bhicakramuḥ |
12 | tāsāṃ viditvā bhāvaṃ taṃ mātṝṇāṃ bhagavān prabhuḥ
prasnutānāṃ payaḥ ṣaḍbhir vadanair apibat tadā |
13 | taṃ prabhāvaṃ samālakṣya tasya bālasya kṛttikāḥ
paraṃ vismayam āpannā devyo divyavapurdharāḥ |
14 | yatrotsṛṣṭaḥ sa bhagavān gaṅgayā girimūrdhani
sa śailaḥ kāñcanaḥ sarvaḥ saṃbabhau kurusattama |
15 | vardhatā caiva garbheṇa pṛthivī tena rañjitā
ataś ca sarve saṃvṛttā girayaḥ kāñcanākarāḥ |
16 | kumāraś ca mahāvīryaḥ kārttikeya iti smṛtaḥ
gāṅgeyaḥ pūrvam abhavan mahāyogabalānvitaḥ |
17 | sa devas tapasā caiva vīryeṇa ca samanvitaḥ
vavṛdhe 'tīva rājendra candravat priyadarśanaḥ |
18 | sa tasmin kāñcane divye śarastambe śriyā vṛtaḥ
stūyamānas tadā śete gandharvair munibhis tathā |
19 | tathainam anvanṛtyanta devakanyāḥ sahasraśaḥ
divyavāditranṛttajñāḥ stuvantyaś cārudarśanāḥ |
20 | anvāste ca nadī devaṃ gaṅgā vai saritāṃ varā
dadhāra pṛthivī cainaṃ bibhratī rūpam uttamam |
21 | jātakarmādikās tasya kriyāś cakre bṛhaspatiḥ
vedaś cainaṃ caturmūrtir upatasthe kṛtāñjaliḥ |
22 | dhanurvedaś catuṣpādaḥ śastragrāmaḥ sasaṃgrahaḥ
tatrainaṃ samupātiṣṭhat sākṣād vāṇī ca kevalā |
23 | sa dadarśa mahāvīryaṃ devadevam umāpatim
śailaputryā sahāsīnaṃ bhūtasaṃghaśatair vṛtam |
24 | nikāyā bhūtasaṃghānāṃ paramādbhutadarśanāḥ
vikṛtā vikṛtākārā vikṛtābharaṇadhvajāḥ |
25 | vyāghrasiṃharkṣavadanā biḍālamakarānanāḥ
vṛṣadaṃśamukhāś cānye gajoṣṭravadanās tathā |
26 | ulūkavadanāḥ ke cid gṛdhragomāyudarśanāḥ
krauñcapārāvatanibhair vadanai rāṅkavair api |
27 | śvāvicchalyakagodhānāṃ kharaiḍakagavāṃ tathā
sadṛśāni vapūṃṣy anye tatra tatra vyadhārayan |
28 | ke cic chailāmbudaprakhyāś cakrālātagadāyudhāḥ
ke cid añjanapuñjābhāḥ ke cic chvetācalaprabhāḥ |
29 | saptamātṛgaṇāś caiva samājagmur viśāṃ pate
sādhyā viśve 'tha maruto vasavaḥ pitaras tathā |
30 | rudrādityās tathā siddhā bhujagā dānavāḥ khagāḥ
brahmā svayaṃbhūr bhagavān saputraḥ saha viṣṇunā |
31 | śakras tathābhyayād draṣṭuṃ kumāravaram acyutam
nāradapramukhāś cāpi devagandharvasattamāḥ |
32 | devarṣayaś ca siddhāś ca bṛhaspatipurogamāḥ
ṛbhavo nāma varadā devānām api devatāḥ te 'pi tatra samājagmur yāmā dhāmāś ca sarvaśaḥ |
33 | sa tu bālo 'pi bhagavān mahāyogabalānvitaḥ
abhyājagāma deveśaṃ śūlahastaṃ pinākinam |
34 | tam āvrajantam ālakṣya śivasyāsīn manogatam
yugapac chailaputryāś ca gaṅgāyāḥ pāvakasya ca |
35 | kiṃ nu pūrvam ayaṃ bālo gauravād abhyupaiṣyati
api mām iti sarveṣāṃ teṣām āsīn manogatam |
36 | teṣām etam abhiprāyaṃ caturṇām upalakṣya saḥ
yugapad yogam āsthāya sasarja vividhās tanūḥ |
37 | tato 'bhavac caturmūrtiḥ kṣaṇena bhagavān prabhuḥ
skandaḥ śākho viśākhaś ca naigameṣaś ca pṛṣṭhataḥ |
38 | evaṃ sa kṛtvā hy ātmānaṃ caturdhā bhagavān prabhuḥ
yato rudras tataḥ skando jagāmādbhutadarśanaḥ |
39 | viśākhas tu yayau yena devī girivarātmajā
śākho yayau ca bhagavān vāyumūrtir vibhāvasum naigameṣo 'gamad gaṅgāṃ kumāraḥ pāvakaprabhaḥ |
40 | sarve bhāsvaradehās te catvāraḥ samarūpiṇaḥ
tān samabhyayur avyagrās tad adbhutam ivābhavat |
41 | hāhākāro mahān āsīd devadānavarakṣasām
tad dṛṣṭvā mahad āścaryam adbhutaṃ romaharṣaṇam |
42 | tato rudraś ca devī ca pāvakaś ca pitāmaham
gaṅgayā sahitāḥ sarve praṇipetur jagatpatim |
43 | praṇipatya tatas te tu vidhivad rājapuṃgava
idam ūcur vaco rājan kārttikeyapriyepsayā |
44 | asya bālasya bhagavann ādhipatyaṃ yathepsitam
asmatpriyārthaṃ deveśa sadṛśaṃ dātum arhasi |
45 | tataḥ sa bhagavān dhīmān sarvalokapitāmahaḥ
manasā cintayām āsa kim ayaṃ labhatām iti |
46 | aiśvaryāṇi hi sarvāṇi devagandharvarakṣasām
bhūtayakṣavihaṃgānāṃ pannagānāṃ ca sarvaśaḥ |
47 | pūrvam evādideśāsau nikāyeṣu mahātmanām
samarthaṃ ca tam aiśvarye mahāmatir amanyata |
48 | tato muhūrtaṃ sa dhyātvā devānāṃ śreyasi sthitaḥ
senāpatyaṃ dadau tasmai sarvabhūteṣu bhārata |
49 | sarvadevanikāyānāṃ ye rājānaḥ pariśrutāḥ
tān sarvān vyādideśāsmai sarvabhūtapitāmahaḥ |
50 | tataḥ kumāram ādāya devā brahmapurogamāḥ
abhiṣekārtham ājagmuḥ śailendraṃ sahitās tataḥ |
51 | puṇyāṃ haimavatīṃ devīṃ saricchreṣṭhāṃ sarasvatīm
samantapañcake yā vai triṣu lokeṣu viśrutā |
52 | tatra tīre sarasvatyāḥ puṇye sarvaguṇānvite
niṣedur devagandharvāḥ sarve saṃpūrṇamānasāḥ |