Book 9 Chapter 39 | |
1 | janamejaya uvāca |
1 | katham ārṣṭiṣeṇo bhagavān vipulaṃ taptavāṃs tapaḥ
sindhudvīpaḥ kathaṃ cāpi brāhmaṇyaṃ labdhavāṃs tadā |
2 | devāpiś ca kathaṃ brahman viśvāmitraś ca sattama
tan mamācakṣva bhagavan paraṃ kautūhalaṃ hi me |
3 | vaiśaṃpāyana uvāca |
3 | purā kṛtayuge rājann ārṣṭiṣeṇo dvijottamaḥ
vasan gurukule nityaṃ nityam adhyayane rataḥ |
4 | tasya rājan gurukule vasato nityam eva ha
samāptiṃ nāgamad vidyā nāpi vedā viśāṃ pate |
5 | sa nirviṇṇas tato rājaṃs tapas tepe mahātapāḥ
tato vai tapasā tena prāpya vedān anuttamān |
6 | sa vidvān vedayuktaś ca siddhaś cāpy ṛṣisattamaḥ
tatra tīrthe varān prādāt trīn eva sumahātapāḥ |
7 | asmiṃs tīrthe mahānadyā adyaprabhṛti mānavaḥ
āpluto vājimedhasya phalaṃ prāpnoti puṣkalam |
8 | adyaprabhṛti naivātra bhayaṃ vyālād bhaviṣyati
api cālpena yatnena phalaṃ prāpsyati puṣkalam |
9 | evam uktvā mahātejā jagāma tridivaṃ muniḥ
evaṃ siddhaḥ sa bhagavān ārṣṭiṣeṇaḥ pratāpavān |
10 | tasminn eva tadā tīrthe sindhudvīpaḥ pratāpavān
devāpiś ca mahārāja brāhmaṇyaṃ prāpatur mahat |
11 | tathā ca kauśikas tāta taponityo jitendriyaḥ
tapasā vai sutaptena brāhmaṇatvam avāptavān |
12 | gādhir nāma mahān āsīt kṣatriyaḥ prathito bhuvi
tasya putro 'bhavad rājan viśvāmitraḥ pratāpavān |
13 | sa rājā kauśikas tāta mahāyogy abhavat kila
sa putram abhiṣicyātha viśvāmitraṃ mahātapāḥ |
14 | dehanyāse manaś cakre tam ūcuḥ praṇatāḥ prajāḥ
na gantavyaṃ mahāprājña trāhi cāsmān mahābhayāt |
15 | evam uktaḥ pratyuvāca tato gādhiḥ prajās tadā
viśvasya jagato goptā bhaviṣyati suto mama |
16 | ity uktvā tu tato gādhir viśvāmitraṃ niveśya ca
jagāma tridivaṃ rājan viśvāmitro 'bhavan nṛpaḥ na ca śaknoti pṛthivīṃ yatnavān api rakṣitum |
17 | tataḥ śuśrāva rājā sa rākṣasebhyo mahābhayam
niryayau nagarāc cāpi caturaṅgabalānvitaḥ |
18 | sa gatvā dūram adhvānaṃ vasiṣṭhāśramam abhyayāt
tasya te sainikā rājaṃś cakrus tatrānayān bahūn |
19 | tatas tu bhagavān vipro vasiṣṭho 'śramam abhyayāt
dadṛśe ca tataḥ sarvaṃ bhajyamānaṃ mahāvanam |
20 | tasya kruddho mahārāja vasiṣṭho munisattamaḥ
sṛjasva śabarān ghorān iti svāṃ gām uvāca ha |
21 | tathoktā sāsṛjad dhenuḥ puruṣān ghoradarśanān
te ca tad balam āsādya babhañjuḥ sarvatodiśam |
22 | tad dṛṣṭvā vidrutaṃ sainyaṃ viśvāmitras tu gādhijaḥ
tapaḥ paraṃ manyamānas tapasy eva mano dadhe |
23 | so 'smiṃs tīrthavare rājan sarasvatyāḥ samāhitaḥ
niyamaiś copavāsaiś ca karśayan deham ātmanaḥ |
24 | jalāhāro vāyubhakṣaḥ parṇāhāraś ca so 'bhavat
tathā sthaṇḍilaśāyī ca ye cānye niyamāḥ pṛthak |
25 | asakṛt tasya devās tu vratavighnaṃ pracakrire
na cāsya niyamād buddhir apayāti mahātmanaḥ |
26 | tataḥ pareṇa yatnena taptvā bahuvidhaṃ tapaḥ
tejasā bhāskarākāro gādhijaḥ samapadyata |
27 | tapasā tu tathā yuktaṃ viśvāmitraṃ pitāmahaḥ
amanyata mahātejā varado varam asya tat |
28 | sa tu vavre varaṃ rājan syām ahaṃ brāhmaṇas tv iti
tatheti cābravīd brahmā sarvalokapitāmahaḥ |
29 | sa labdhvā tapasogreṇa brāhmaṇatvaṃ mahāyaśāḥ
vicacāra mahīṃ kṛtsnāṃ kṛtakāmaḥ suropamaḥ |
30 | tasmiṃs tīrthavare rāmaḥ pradāya vividhaṃ vasu
payasvinīs tathā dhenūr yānāni śayanāni ca |
31 | tathā vastrāṇy alaṃkāraṃ bhakṣyaṃ peyaṃ ca śobhanam
adadān mudito rājan pūjayitvā dvijottamān |
32 | yayau rājaṃs tato rāmo bakasyāśramam antikāt
yatra tepe tapas tīvraṃ dālbhyo baka iti śrutiḥ |