Book 9 Chapter 38 | |
1 | vaiśaṃpāyana uvāca |
1 | uṣitvā tatra rāmas tu saṃpūjyāśramavāsinaḥ
tathā maṅkaṇake prītiṃ śubhāṃ cakre halāyudhaḥ |
2 | dattvā dānaṃ dvijātibhyo rajanīṃ tām upoṣya ca
pūjito munisaṃghaiś ca prātar utthāya lāṅgalī |
3 | anujñāpya munīn sarvān spṛṣṭvā toyaṃ ca bhārata
prayayau tvarito rāmas tīrthahetor mahābalaḥ |
4 | tata auśanasaṃ tīrtham ājagāma halāyudhaḥ
kapālamocanaṃ nāma yatra mukto mahāmuniḥ |
5 | mahatā śirasā rājan grastajaṅgho mahodaraḥ
rākṣasasya mahārāja rāmakṣiptasya vai purā |
6 | tatra pūrvaṃ tapas taptaṃ kāvyena sumahātmanā
yatrāsya nītir akhilā prādurbhūtā mahātmanaḥ tatrasthaś cintayām āsa daityadānavavigraham |
7 | tat prāpya ca balo rājaṃs tīrthapravaram uttamam
vidhivad dhi dadau vittaṃ brāhmaṇānāṃ mahātmanām |
8 | janamejaya uvāca |
8 | kapālamocanaṃ brahman kathaṃ yatra mahāmuniḥ
muktaḥ kathaṃ cāsya śiro lagnaṃ kena ca hetunā |
9 | vaiśaṃpāyana uvāca |
9 | purā vai daṇḍakāraṇye rāghaveṇa mahātmanā
vasatā rājaśārdūla rākṣasās tatra hiṃsitāḥ |
10 | janasthāne śiraś chinnaṃ rākṣasasya durātmanaḥ
kṣureṇa śitadhāreṇa tat papāta mahāvane |
11 | mahodarasya tal lagnaṃ jaṅghāyāṃ vai yadṛcchayā
vane vicarato rājann asthi bhittvāsphurat tadā |
12 | sa tena lagnena tadā dvijātir na śaśāka ha
abhigantuṃ mahāprājñas tīrthāny āyatanāni ca |
13 | sa pūtinā visravatā vedanārto mahāmuniḥ
jagāma sarvatīrthāni pṛthivyām iti naḥ śrutam |
14 | sa gatvā saritaḥ sarvāḥ samudrāṃś ca mahātapāḥ
kathayām āsa tat sarvam ṛṣīṇāṃ bhāvitātmanām |
15 | āplutaḥ sarvatīrtheṣu na ca mokṣam avāptavān
sa tu śuśrāva viprendro munīnāṃ vacanaṃ mahat |
16 | sarasvatyās tīrthavaraṃ khyātam auśanasaṃ tadā
sarvapāpapraśamanaṃ siddhakṣetram anuttamam |
17 | sa tu gatvā tatas tatra tīrtham auśanasaṃ dvijaḥ
tata auśanase tīrthe tasyopaspṛśatas tadā tacchiraś caraṇaṃ muktvā papātāntarjale tadā |
18 | tataḥ sa virujo rājan pūtātmā vītakalmaṣaḥ
ājagāmāśramaṃ prītaḥ kṛtakṛtyo mahodaraḥ |
19 | so 'tha gatvāśramaṃ puṇyaṃ vipramukto mahātapāḥ
kathayām āsa tat sarvam ṛṣīṇāṃ bhāvitātmanām |
20 | te śrutvā vacanaṃ tasya tatas tīrthasya mānada
kapālamocanam iti nāma cakruḥ samāgatāḥ |
21 | tatra dattvā bahūn dāyān viprān saṃpūjya mādhavaḥ
jagāma vṛṣṇipravaro ruṣaṅgorāśramaṃ tadā |
22 | yatra taptaṃ tapo ghoram ārṣṭiṣeṇena bhārata
brāhmaṇyaṃ labdhavāṃs tatra viśvāmitro mahāmuniḥ |
23 | tato haladharaḥ śrīmān brāhmaṇaiḥ parivāritaḥ
jagāma yatra rājendra ruṣaṅgus tanum atyajat |
24 | ruṣaṅgur brāhmaṇo vṛddhas taponityaś ca bhārata
dehanyāse kṛtamanā vicintya bahudhā bahu |
25 | tataḥ sarvān upādāya tanayān vai mahātapāḥ
ruṣaṅgur abravīt tatra nayadhvaṃ mā pṛthūdakam |
26 | vijñāyātītavayasaṃ ruṣaṅguṃ te tapodhanāḥ
taṃ vai tīrtham upāninyuḥ sarasvatyās tapodhanam |
27 | sa taiḥ putrais tadā dhīmān ānīto vai sarasvatīm
puṇyāṃ tīrthaśatopetāṃ viprasaṃghair niṣevitām |
28 | sa tatra vidhinā rājann āplutaḥ sumahātapāḥ
jñātvā tīrthaguṇāṃś caiva prāhedam ṛṣisattamaḥ suprītaḥ puruṣavyāghra sarvān putrān upāsataḥ |
29 | sarasvaty uttare tīre yas tyajed ātmanas tanum
pṛthūdake japyaparo nainaṃ śvomaraṇaṃ tapet |
30 | tatrāplutya sa dharmātmā upaspṛśya halāyudhaḥ
dattvā caiva bahūn dāyān viprāṇāṃ vipravatsalaḥ |
31 | sasarja yatra bhagavāṃl lokāṃl lokapitāmahaḥ
yatrārṣṭiṣeṇaḥ kauravya brāhmaṇyaṃ saṃśitavrataḥ tapasā mahatā rājan prāptavān ṛṣisattamaḥ |
32 | sindhudvīpaś ca rājarṣir devāpiś ca mahātapāḥ
brāhmaṇyaṃ labdhavān yatra viśvāmitro mahāmuniḥ mahātapasvī bhagavān ugratejā mahātapāḥ |
33 | tatrājagāma balavān balabhadraḥ pratāpavān |