Book 9 Chapter 37
1	janamejaya uvāca
1	saptasārasvataṃ kasmāt kaś ca maṅkaṇako muniḥ kathaṃ siddhaś ca bhagavān kaś cāsya niyamo 'bhavat
2	kasya vaṃśe samutpannaḥ kiṃ cādhītaṃ dvijottama etad icchāmy ahaṃ śrotuṃ vidhivad dvijasattama
3	vaiśaṃpāyana uvāca
3	rājan sapta sarasvatyo yābhir vyāptam idaṃ jagat āhūtā balavadbhir hi tatra tatra sarasvatī
4	suprabhā kāñcanākṣī ca viśālā mānasahradā sarasvatī oghavatī suveṇur vimalodakā
5	pitāmahasya mahato vartamāne mahītale vitate yajñavāṭe vai sameteṣu dvijātiṣu
6	puṇyāhaghoṣair vimalair vedānāṃ ninadais tathā deveṣu caiva vyagreṣu tasmin yajñavidhau tadā
7	tatra caiva mahārāja dīkṣite prapitāmahe yajatas tatra satreṇa sarvakāmasamṛddhinā
8	manasā cintitā hy arthā dharmārthakuśalais tadā upatiṣṭhanti rājendra dvijātīṃs tatra tatra ha
9	jaguś ca tatra gandharvā nanṛtuś cāpsarogaṇāḥ vāditrāṇi ca divyāni vādayām āsur añjasā
10	tasya yajñasya saṃpattyā tutuṣur devatā api vismayaṃ paramaṃ jagmuḥ kim u mānuṣayonayaḥ
11	vartamāne tathā yajñe puṣkarasthe pitāmahe abruvann ṛṣayo rājan nāyaṃ yajño mahāphalaḥ na dṛśyate saricchreṣṭhā yasmād iha sarasvatī
12	tac chrutvā bhagavān prītaḥ sasmārātha sarasvatīm pitāmahena yajatā āhūtā puṣkareṣu vai suprabhā nāma rājendra nāmnā tatra sarasvatī
13	tāṃ dṛṣṭvā munayas tuṣṭā vegayuktāṃ sarasvatīm pitāmahaṃ mānayantīṃ kratuṃ te bahu menire
14	evam eṣā saricchreṣṭhā puṣkareṣu sarasvatī pitāmahārthaṃ saṃbhūtā tuṣṭyarthaṃ ca manīṣiṇām
15	naimiṣe munayo rājan samāgamya samāsate tatra citrāḥ kathā hy āsan vedaṃ prati janeśvara
16	tatra te munayo hy āsan nānāsvādhyāyavedinaḥ te samāgamya munayaḥ sasmarur vai sarasvatīm
17	sā tu dhyātā mahārāja ṛṣibhiḥ satrayājibhiḥ samāgatānāṃ rājendra sahāyārthaṃ mahātmanām ājagāma mahābhāgā tatra puṇyā sarasvatī
18	naimiṣe kāñcanākṣī tu munīnāṃ satrayājinām āgatā saritāṃ śreṣṭhā tatra bhārata pūjitā
19	gayasya yajamānasya gayeṣv eva mahākratum āhūtā saritāṃ śreṣṭhā gayayajñe sarasvatī
20	viśālāṃ tu gayeṣv āhur ṛṣayaḥ saṃśitavratāḥ sarit sā himavatpārśvāt prasūtā śīghragāminī
21	auddālakes tathā yajñe yajatas tatra bhārata samete sarvataḥ sphīte munīnāṃ maṇḍale tadā
22	uttare kosalābhāge puṇye rājan mahātmanaḥ auddālakena yajatā pūrvaṃ dhyātā sarasvatī
23	ājagāma saricchreṣṭhā taṃ deśam ṛṣikāraṇāt pūjyamānā munigaṇair valkalājinasaṃvṛtaiḥ manohradeti vikhyātā sā hi tair manasā hṛtā
24	suveṇur ṛṣabhadvīpe puṇye rājarṣisevite kuroś ca yajamānasya kurukṣetre mahātmanaḥ ājagāma mahābhāgā saricchreṣṭhā sarasvatī
25	oghavaty api rājendra vasiṣṭhena mahātmanā samāhūtā kurukṣetre divyatoyā sarasvatī
26	dakṣeṇa yajatā cāpi gaṅgādvāre sarasvatī vimalodā bhagavatī brahmaṇā yajatā punaḥ samāhūtā yayau tatra puṇye haimavate girau
27	ekībhūtās tatas tās tu tasmiṃs tīrthe samāgatāḥ saptasārasvataṃ tīrthaṃ tatas tat prathitaṃ bhuvi
28	iti sapta sarasvatyo nāmataḥ parikīrtitāḥ saptasārasvataṃ caiva tīrthaṃ puṇyaṃ tathā smṛtam
29	śṛṇu maṅkaṇakasyāpi kaumārabrahmacāriṇaḥ āpagām avagāḍhasya rājan prakrīḍitaṃ mahat
30	dṛṣṭvā yadṛcchayā tatra striyam ambhasi bhārata snāyantīṃ rucirāpāṅgīṃ digvāsasam aninditām sarasvatyāṃ mahārāja caskande vīryam ambhasi
31	tad retaḥ sa tu jagrāha kalaśe vai mahātapāḥ saptadhā pravibhāgaṃ tu kalaśasthaṃ jagāma ha tatrarṣayaḥ sapta jātā jajñire marutāṃ gaṇāḥ
32	vāyuvego vāyubalo vāyuhā vāyumaṇḍalaḥ vāyujvālo vāyuretā vāyucakraś ca vīryavān evam ete samutpannā marutāṃ janayiṣṇavaḥ
33	idam anyac ca rājendra śṛṇv āścaryataraṃ bhuvi maharṣeś caritaṃ yādṛk triṣu lokeṣu viśrutam
34	purā maṅkaṇakaḥ siddhaḥ kuśāgreṇeti naḥ śrutam kṣataḥ kila kare rājaṃs tasya śākaraso 'sravat sa vi śākarasaṃ dṛṣṭvā harṣāviṣṭaḥ pranṛttavān
35	tatas tasmin pranṛtte vai sthāvaraṃ jaṅgamaṃ ca yat pranṛttam ubhayaṃ vīra tejasā tasya mohitam
36	brahmādibhiḥ surai rājann ṛṣibhiś ca tapodhanaiḥ vijñapto vai mahādeva ṛṣer arthe narādhipa nāyaṃ nṛtyed yathā deva tathā tvaṃ kartum arhasi
37	tato devo muniṃ dṛṣṭvā harṣāviṣṭam atīva ha surāṇāṃ hitakāmārthaṃ mahādevo 'bhyabhāṣata
38	bho bho brāhmaṇa dharmajña kimarthaṃ narinartsi vai harṣasthānaṃ kimarthaṃ vai tavedaṃ munisattama tapasvino dharmapathe sthitasya dvijasattama
39	ṛṣir uvāca
39	kiṃ na paśyasi me brahman karāc chākarasaṃ srutam yaṃ dṛṣṭvā vai pranṛtto 'haṃ harṣeṇa mahatā vibho
40	taṃ prahasyābravīd devo muniṃ rāgeṇa mohitam ahaṃ na vismayaṃ vipra gacchāmīti prapaśya mām
41	evam uktvā muniśreṣṭhaṃ mahādevena dhīmatā aṅgulyagreṇa rājendra svāṅguṣṭhas tāḍito 'bhavat
42	tato bhasma kṣatād rājan nirgataṃ himasaṃnibham tad dṛṣṭvā vrīḍito rājan sa muniḥ pādayor gataḥ
43	ṛṣir uvāca
43	nānyaṃ devād ahaṃ manye rudrāt parataraṃ mahat surāsurasya jagato gatis tvam asi śūladhṛk
44	tvayā sṛṣṭam idaṃ viśvaṃ vadantīha manīṣiṇaḥ tvām eva sarvaṃ viśati punar eva yugakṣaye
45	devair api na śakyas tvaṃ parijñātuṃ kuto mayā tvayi sarve sma dṛśyante surā brahmādayo 'nagha
46	sarvas tvam asi devānāṃ kartā kārayitā ca ha tvatprasādāt surāḥ sarve modantīhākutobhayāḥ
47	evaṃ stutvā mahādevaṃ sa ṛṣiḥ praṇato 'bravīt bhagavaṃs tvatprasādād vai tapo me na kṣared iti
48	tato devaḥ prītamanās tam ṛṣiṃ punar abravīt tapas te vardhatāṃ vipra matprasādāt sahasradhā āśrame ceha vatsyāmi tvayā sārdham ahaṃ sadā
49	saptasārasvate cāsmin yo mām arciṣyate naraḥ na tasya durlabhaṃ kiṃ cid bhaviteha paratra ca sārasvataṃ ca lokaṃ te gamiṣyanti na saṃśayaḥ
50	etan maṅkaṇakasyāpi caritaṃ bhūritejasaḥ sa hi putraḥ sajanyāyām utpanno mātariśvanā