Book 9 Chapter 25 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | gajānīke hate tasmin pāṇḍuputreṇa bhārata
vadhyamāne bale caiva bhīmasenena saṃyuge |
2 | carantaṃ ca tathā dṛṣṭvā bhīmasenam ariṃdamam
daṇḍahastaṃ yathā kruddham antakaṃ prāṇahāriṇam |
3 | sametya samare rājan hataśeṣāḥ sutās tava
adṛśyamāne kauravye putre duryodhane tava sodaryāḥ sahitā bhūtvā bhīmasenam upādravan |
4 | durmarṣaṇo mahārāja jaitro bhūribalo raviḥ
ity ete sahitā bhūtvā tava putrāḥ samantataḥ bhīmasenam abhidrutya rurudhuḥ sarvatodiśam |
5 | tato bhīmo mahārāja svarathaṃ punar āsthitaḥ
mumoca niśitān bāṇān putrāṇāṃ tava marmasu |
6 | te kīryamāṇā bhīmena putrās tava mahāraṇe
bhīmasenam apāsedhan pravaṇād iva kuñjaram |
7 | tataḥ kruddho raṇe bhīmaḥ śiro durmarṣaṇasya ha
kṣurapreṇa pramathyāśu pātayām āsa bhūtale |
8 | tato 'pareṇa bhallena sarvāvaraṇabhedinā
śrutāntam avadhīd bhīmas tava putraṃ mahārathaḥ |
9 | jayatsenaṃ tato viddhvā nārācena hasann iva
pātayām āsa kauravyaṃ rathopasthād ariṃdamaḥ sa papāta rathād rājan bhūmau tūrṇaṃ mamāra ca |
10 | śrutarvā tu tato bhīmaṃ kruddho vivyādha māriṣa
śatena gṛdhravājānāṃ śarāṇāṃ nataparvaṇām |
11 | tataḥ kruddho raṇe bhīmo jaitraṃ bhūribalaṃ ravim
trīn etāṃs tribhir ānarchad viṣāgnipratimaiḥ śaraiḥ |
12 | te hatā nyapatan bhūmau syandanebhyo mahārathāḥ
vasante puṣpaśabalā nikṛttā iva kiṃśukāḥ |
13 | tato 'pareṇa tīkṣṇena nārācena paraṃtapaḥ
durvimocanam āhatya preṣayām āsa mṛtyave |
14 | sa hataḥ prāpatad bhūmau svarathād rathināṃ varaḥ
gires tu kūṭajo bhagno māruteneva pādapaḥ |
15 | duṣpradharṣaṃ tataś caiva sujātaṃ ca sutau tava
ekaikaṃ nyavadhīt saṃkhye dvābhyāṃ dvābhyāṃ camūmukhe tau śilīmukhaviddhāṅgau petatū rathasattamau |
16 | tato yatantam aparam abhivīkṣya sutaṃ tava
bhallena yudhi vivyādha bhīmo durviṣahaṃ raṇe sa papāta hato vāhāt paśyatāṃ sarvadhanvinām |
17 | dṛṣṭvā tu nihatān bhrātṝn bahūn ekena saṃyuge
amarṣavaśam āpannaḥ śrutarvā bhīmam abhyayāt |
18 | vikṣipan sumahac cāpaṃ kārtasvaravibhūṣitam
visṛjan sāyakāṃś caiva viṣāgnipratimān bahūn |
19 | sa tu rājan dhanuś chittvā pāṇḍavasya mahāmṛdhe
athainaṃ chinnadhanvānaṃ viṃśatyā samavākirat |
20 | tato 'nyad dhanur ādāya bhīmaseno mahārathaḥ
avākirat tava sutaṃ tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt |
21 | mahad āsīt tayor yuddhaṃ citrarūpaṃ bhayānakam
yādṛśaṃ samare pūrvaṃ jambhavāsavayor abhūt |
22 | tayos tatra śarair muktair yamadaṇḍanibhaiḥ śubhaiḥ
samācchannā dharā sarvā khaṃ ca sarvā diśas tathā |
23 | tataḥ śrutarvā saṃkruddho dhanur āyamya sāyakaiḥ
bhīmasenaṃ raṇe rājan bāhvor urasi cārpayat |
24 | so 'tividdho mahārāja tava putreṇa dhanvinā
bhīmaḥ saṃcukṣubhe kruddhaḥ parvaṇīva mahodadhiḥ |
25 | tato bhīmo ruṣāviṣṭaḥ putrasya tava māriṣa
sārathiṃ caturaś cāśvān bāṇair ninye yamakṣayam |
26 | virathaṃ taṃ samālakṣya viśikhair lomavāhibhiḥ
avākirad ameyātmā darśayan pāṇilāghavam |
27 | śrutarvā viratho rājann ādade khaḍgacarmaṇī
athāsyādadataḥ khaḍgaṃ śatacandraṃ ca bhānumat kṣurapreṇa śiraḥ kāyāt pātayām āsa pāṇḍavaḥ |
28 | chinnottamāṅgasya tataḥ kṣurapreṇa mahātmanaḥ
papāta kāyaḥ sa rathād vasudhām anunādayan |
29 | tasmin nipatite vīre tāvakā bhayamohitāḥ
abhyadravanta saṃgrāme bhīmasenaṃ yuyutsavaḥ |
30 | tān āpatata evāśu hataśeṣād balārṇavāt
daṃśitaḥ pratijagrāha bhīmasenaḥ pratāpavān te tu taṃ vai samāsādya parivavruḥ samantataḥ |
31 | tatas tu saṃvṛto bhīmas tāvakair niśitaiḥ śaraiḥ
pīḍayām āsa tān sarvān sahasrākṣa ivāsurān |
32 | tataḥ pañcaśatān hatvā savarūthān mahārathān
jaghāna kuñjarānīkaṃ punaḥ saptaśataṃ yudhi |
33 | hatvā daśa sahasrāṇi pattīnāṃ parameṣubhiḥ
vājināṃ ca śatāny aṣṭau pāṇḍavaḥ sma virājate |
34 | bhīmasenas tu kaunteyo hatvā yuddhe sutāṃs tava
mene kṛtārtham ātmānaṃ saphalaṃ janma ca prabho |
35 | taṃ tathā yudhyamānaṃ ca vinighnantaṃ ca tāvakān
īkṣituṃ notsahante sma tava sainyāni bhārata |
36 | vidrāvya tu kurūn sarvāṃs tāṃś ca hatvā padānugān
dorbhyāṃ śabdaṃ tataś cakre trāsayāno mahādvipān |
37 | hatabhūyiṣṭhayodhā tu tava senā viśāṃ pate
kiṃciccheṣā mahārāja kṛpaṇā samapadyata |