Book 9 Chapter 20 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | tasmiṃs tu nihate śūre śālve samitiśobhane
tavābhajyad balaṃ vegād vāteneva mahādrumaḥ |
2 | tat prabhagnaṃ balaṃ dṛṣṭvā kṛtavarmā mahārathaḥ
dadhāra samare śūraḥ śatrusainyaṃ mahābalaḥ |
3 | saṃnivṛttās tu te śūrā dṛṣṭvā sātvatam āhave
śailopamaṃ sthitaṃ rājan kīryamāṇaṃ śarair yudhi |
4 | tataḥ pravavṛte yuddhaṃ kurūṇāṃ pāṇḍavaiḥ saha
nivṛttānāṃ mahārāja mṛtyuṃ kṛtvā nivartanam |
5 | tatrāścaryam abhūd yuddhaṃ sātvatasya paraiḥ saha
yad eko vārayām āsa pāṇḍusenāṃ durāsadām |
6 | teṣām anyonyasuhṛdāṃ kṛte karmaṇi duṣkare
siṃhanādaḥ prahṛṣṭānāṃ divaḥspṛk sumahān abhūt |
7 | tena śabdena vitrastān pāñcālān bharatarṣabha
śiner naptā mahābāhur anvapadyata sātyakiḥ |
8 | sa samāsādya rājānaṃ kṣemadhūrtiṃ mahābalam
saptabhir niśitair bāṇair anayad yamasādanam |
9 | tam āyāntaṃ mahābāhuṃ pravapantaṃ śitāñ śarān
javenābhyapatad dhīmān hārdikyaḥ śinipuṃgavam |
10 | tau siṃhāv iva nardantau dhanvinau rathināṃ varau
anyonyam abhyadhāvetāṃ śastrapravaradhāriṇau |
11 | pāṇḍavāḥ saha pāñcālair yodhāś cānye nṛpottamāḥ
prekṣakāḥ samapadyanta tayoḥ puruṣasiṃhayoḥ |
12 | nārācair vatsadantaiś ca vṛṣṇyandhakamahārathau
abhijaghnatur anyonyaṃ prahṛṣṭāv iva kuñjarau |
13 | carantau vividhān mārgān hārdikyaśinipuṃgavau
muhur antardadhāte tau bāṇavṛṣṭyā parasparam |
14 | cāpavegabaloddhūtān mārgaṇān vṛṣṇisiṃhayoḥ
ākāśe samapaśyāma pataṃgān iva śīghragān |
15 | tam ekaṃ satyakarmāṇam āsādya hṛdikātmajaḥ
avidhyan niśitair bāṇaiś caturbhiś caturo hayān |
16 | sa dīrghabāhuḥ saṃkruddhas tottrārdita iva dvipaḥ
aṣṭābhiḥ kṛtavarmāṇam avidhyat parameṣubhiḥ |
17 | tataḥ pūrṇāyatotsṛṣṭaiḥ kṛtavarmā śilāśitaiḥ
sātyakiṃ tribhir āhatya dhanur ekena cicchide |
18 | nikṛttaṃ tad dhanuḥśreṣṭham apāsya śinipuṃgavaḥ
anyad ādatta vegena śaineyaḥ saśaraṃ dhanuḥ |
19 | tad ādāya dhanuḥśreṣṭhaṃ variṣṭhaḥ sarvadhanvinām
āropya ca mahāvīryo mahābuddhir mahābalaḥ |
20 | amṛṣyamāṇo dhanuṣaś chedanaṃ kṛtavarmaṇā
kupito 'tirathaḥ śīghraṃ kṛtavarmāṇam abhyayāt |
21 | tataḥ suniśitair bāṇair daśabhiḥ śinipuṃgavaḥ
jaghāna sūtam aśvāṃś ca dhvajaṃ ca kṛtavarmaṇaḥ |
22 | tato rājan maheṣvāsaḥ kṛtavarmā mahārathaḥ
hatāśvasūtaṃ saṃprekṣya rathaṃ hemapariṣkṛtam |
23 | roṣeṇa mahatāviṣṭaḥ śūlam udyamya māriṣa
cikṣepa bhujavegena jighāṃsuḥ śinipuṃgavam |
24 | tac chūlaṃ sātvato hy ājau nirbhidya niśitaiḥ śaraiḥ
cūrṇitaṃ pātayām āsa mohayann iva mādhavam tato 'pareṇa bhallena hṛdy enaṃ samatāḍayat |
25 | sa yuddhe yuyudhānena hatāśvo hatasārathiḥ
kṛtavarmā kṛtāstreṇa dharaṇīm anvapadyata |
26 | tasmin sātyakinā vīre dvairathe virathīkṛte
samapadyata sarveṣāṃ sainyānāṃ sumahad bhayam |
27 | putrasya tava cātyarthaṃ viṣādaḥ samapadyata
hatasūte hatāśve ca virathe kṛtavarmaṇi |
28 | hatāśvaṃ ca samālakṣya hatasūtam ariṃdamam
abhyadhāvat kṛpo rājañ jighāṃsuḥ śinipuṃgavam |
29 | tam āropya rathopasthe miṣatāṃ sarvadhanvinām
apovāha mahābāhus tūrṇam āyodhanād api |
30 | śaineye 'dhiṣṭhite rājan virathe kṛtavarmaṇi
duryodhanabalaṃ sarvaṃ punar āsīt parāṅmukham |
31 | tatpare nāvabudhyanta sainyena rajasāvṛte
tāvakāḥ pradrutā rājan duryodhanam ṛte nṛpam |
32 | duryodhanas tu saṃprekṣya bhagnaṃ svabalam antikāt
javenābhyapatat tūrṇaṃ sarvāṃś caiko nyavārayat |
33 | pāṇḍūṃś ca sarvān saṃkruddho dhṛṣṭadyumnaṃ ca pārṣatam
śikhaṇḍinaṃ draupadeyān pāñcālānāṃ ca ye gaṇāḥ |
34 | kekayān somakāṃś caiva pāñcālāṃś caiva māriṣa
asaṃbhramaṃ durādharṣaḥ śitair astrair avārayat |
35 | atiṣṭhad āhave yattaḥ putras tava mahābalaḥ
yathā yajñe mahān agnir mantrapūtaḥ prakāśayan |
36 | taṃ pare nābhyavartanta martyā mṛtyum ivāhave
athānyaṃ ratham āsthāya hārdikyaḥ samapadyata |