Book 9 Chapter 19 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | saṃnivṛtte balaughe tu śālvo mlecchagaṇādhipaḥ
abhyavartata saṃkruddhaḥ pāṇḍūnāṃ sumahad balam |
2 | āsthāya sumahānāgaṃ prabhinnaṃ parvatopamam
dṛptam airāvataprakhyam amitragaṇamardanam |
3 | yo 'sau mahābhadrakulaprasūtaḥ; supūjito dhārtarāṣṭreṇa nityam
sukalpitaḥ śāstraviniścayajñaiḥ; sadopavāhyaḥ samareṣu rājan |
4 | tam āsthito rājavaro babhūva; yathodayasthaḥ savitā kṣapānte
sa tena nāgapravareṇa rājann; abhyudyayau pāṇḍusutān samantāt śitaiḥ pṛṣatkair vidadāra cāpi; mahendravajrapratimaiḥ sughoraiḥ |
5 | tataḥ śarān vai sṛjato mahāraṇe; yodhāṃś ca rājan nayato yamāya
nāsyāntaraṃ dadṛśuḥ sve pare vā; yathā purā vajradharasya daityāḥ |
6 |
te pāṇḍavāḥ somakāḥ sṛñjayāś ca; tam eva nāgaṃ dadṛśuḥ samantāt
sahasraśo vai vicarantam ekaṃ; yathā mahendrasya gajaṃ samīpe |
7 | saṃdrāvyamāṇaṃ tu balaṃ pareṣāṃ; parītakalpaṃ vibabhau samantāt
naivāvatasthe samare bhṛśaṃ bhayād; vimardamānaṃ tu parasparaṃ tadā |
8 | tataḥ prabhagnā sahasā mahācamūḥ; sā pāṇḍavī tena narādhipena
diśaś catasraḥ sahasā pradhāvitā; gajendravegaṃ tam apārayantī |
9 | dṛṣṭvā ca tāṃ vegavatā prabhagnāṃ; sarve tvadīyā yudhi yodhamukhyāḥ
apūjayaṃs tatra narādhipaṃ taṃ; dadhmuś ca śaṅkhāñ śaśisaṃnikāśān |
10 |
śrutvā ninādaṃ tv atha kauravāṇāṃ; harṣād vimuktaṃ saha śaṅkhaśabdaiḥ
senāpatiḥ pāṇḍavasṛñjayānāṃ; pāñcālaputro na mamarṣa roṣāt |
11 | tatas tu taṃ vai dviradaṃ mahātmā; pratyudyayau tvaramāṇo jayāya
jambho yathā śakrasamāgame vai; nāgendram airāvaṇam indravāhyam |
12 | tam āpatantaṃ sahasā tu dṛṣṭvā; pāñcālarājaṃ yudhi rājasiṃhaḥ
taṃ vai dvipaṃ preṣayām āsa tūrṇaṃ; vadhāya rājan drupadātmajasya |
13 | sa taṃ dvipaṃ sahasābhyāpatantam; avidhyad arkapratimaiḥ pṛṣatkaiḥ
karmāradhautair niśitair jvaladbhir; nārācamukhyais tribhir ugravegaiḥ |
14 | tato 'parān pañca śitān mahātmā; nārācamukhyān visasarja kumbhe
sa tais tu viddhaḥ paramadvipo raṇe; tadā parāvṛtya bhṛśaṃ pradudruve |
15 | taṃ nāgarājaṃ sahasā praṇunnaṃ; vidrāvyamāṇaṃ ca nigṛhya śālvaḥ
tottrāṅkuśaiḥ preṣayām āsa tūrṇaṃ; pāñcālarājasya rathaṃ pradiśya |
16 | dṛṣṭvāpatantaṃ sahasā tu nāgaṃ; dhṛṣṭadyumnaḥ svarathāc chīghram eva
gadāṃ pragṛhyāśu javena vīro; bhūmiṃ prapanno bhayavihvalāṅgaḥ |
17 | sa taṃ rathaṃ hemavibhūṣitāṅgaṃ; sāśvaṃ sasūtaṃ sahasā vimṛdya
utkṣipya hastena tadā mahādvipo; vipothayām āsa vasuṃdharātale |
18 | pāñcālarājasya sutaṃ sa dṛṣṭvā; tadārditaṃ nāgavareṇa tena
tam abhyadhāvat sahasā javena; bhīmaḥ śikhaṇḍī ca śineś ca naptā |
19 | śaraiś ca vegaṃ sahasā nigṛhya; tasyābhito 'bhyāpatato gajasya
sa saṃgṛhīto rathibhir gajo vai; cacāla tair vāryamāṇaś ca saṃkhye |
20 | tataḥ pṛṣatkān pravavarṣa rājā; sūryo yathā raśmijālaṃ samantāt
tenāśugair vadhyamānā rathaughāḥ; pradudruvus tatra tatas tu sarve |
21 | tat karma śālvasya samīkṣya sarve; pāñcālamatsyā nṛpa sṛñjayāś ca
hāhākārair nādayantaḥ sma yuddhe; dvipaṃ samantād rurudhur narāgryāḥ |
22 | pāñcālarājas tvaritas tu śūro; gadāṃ pragṛhyācalaśṛṅgakalpām
asaṃbhramaṃ bhārata śatrughātī; javena vīro 'nusasāra nāgam |
23 | tato 'tha nāgaṃ dharaṇīdharābhaṃ; madaṃ sravantaṃ jaladaprakāśam
gadāṃ samāvidhya bhṛśaṃ jaghāna; pāñcālarājasya sutas tarasvī |
24 | sa bhinnakumbhaḥ sahasā vinadya; mukhāt prabhūtaṃ kṣatajaṃ vimuñcan
papāta nāgo dharaṇīdharābhaḥ; kṣitiprakampāc calito yathādriḥ |
25 | nipātyamāne tu tadā gajendre; hāhākṛte tava putrasya sainye
sa śālvarājasya śinipravīro; jahāra bhallena śiraḥ śitena |
26 | hṛtottamāṅgo yudhi sātvatena; papāta bhūmau saha nāgarājñā
yathādriśṛṅgaṃ sumahat praṇunnaṃ; vajreṇa devādhipacoditena |