Book 9 Chapter 14 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | duryodhano mahārāja dhṛṣṭadyumnaś ca pārṣataḥ
cakratuḥ sumahad yuddhaṃ śaraśaktisamākulam |
2 | tayor āsan mahārāja śaradhārāḥ sahasraśaḥ
ambudānāṃ yathā kāle jaladhārāḥ samantataḥ |
3 | rājā tu pārṣataṃ viddhvā śaraiḥ pañcabhir āyasaiḥ
droṇahantāram ugreṣuḥ punar vivyādha saptabhiḥ |
4 | dhṛṣṭadyumnas tu samare balavān dṛḍhavikramaḥ
saptatyā viśikhānāṃ vai duryodhanam apīḍayat |
5 | pīḍitaṃ prekṣya rājānaṃ sodaryā bharatarṣabha
mahatyā senayā sārdhaṃ parivavruḥ sma pārṣatam |
6 | sa taiḥ parivṛtaḥ śūraiḥ sarvato 'tirathair bhṛśam
vyacarat samare rājan darśayan hastalāghavam |
7 | śikhaṇḍī kṛtavarmāṇaṃ gautamaṃ ca mahāratham
prabhadrakaiḥ samāyukto yodhayām āsa dhanvinau |
8 | tatrāpi sumahad yuddhaṃ ghorarūpaṃ viśāṃ pate
prāṇān saṃtyajatāṃ yuddhe prāṇadyūtābhidevane |
9 | śalyas tu śaravarṣāṇi vimuñcan sarvatodiśam
pāṇḍavān pīḍayām āsa sasātyakivṛkodarān |
10 | tathobhau ca yamau yuddhe yamatulyaparākramau
yodhayām āsa rājendra vīryeṇa ca balena ca |
11 | śalyasāyakanunnānāṃ pāṇḍavānāṃ mahāmṛdhe
trātāraṃ nādhyagacchanta ke cit tatra mahārathāḥ |
12 | tatas tu nakulaḥ śūro dharmarāje prapīḍite
abhidudrāva vegena mātulaṃ mādrinandanaḥ |
13 | saṃchādya samare śalyaṃ nakulaḥ paravīrahā
vivyādha cainaṃ daśabhiḥ smayamānaḥ stanāntare |
14 | sarvapāraśavair bāṇaiḥ karmāraparimārjitaiḥ
svarṇapuṅkhaiḥ śilādhautair dhanuryantrapracoditaiḥ |
15 | śalyas tu pīḍitas tena svasrīyeṇa mahātmanā
nakulaṃ pīḍayām āsa patribhir nataparvabhiḥ |
16 | tato yudhiṣṭhiro rājā bhīmaseno 'tha sātyakiḥ
sahadevaś ca mādreyo madrarājam upādravan |
17 | tān āpatata evāśu pūrayānān rathasvanaiḥ
diśaś ca pradiśaś caiva kampayānāṃś ca medinīm pratijagrāha samare senāpatir amitrajit |
18 | yudhiṣṭhiraṃ tribhir viddhvā bhīmasenaṃ ca saptabhiḥ
sātyakiṃ ca śatenājau sahadevaṃ tribhiḥ śaraiḥ |
19 | tatas tu saśaraṃ cāpaṃ nakulasya mahātmanaḥ
madreśvaraḥ kṣurapreṇa tadā ciccheda māriṣa tad aśīryata vicchinnaṃ dhanuḥ śalyasya sāyakaiḥ |
20 | athānyad dhanur ādāya mādrīputro mahārathaḥ
madrarājarathaṃ tūrṇaṃ pūrayām āsa patribhiḥ |
21 | yudhiṣṭhiras tu madreśaṃ sahadevaś ca māriṣa
daśabhir daśabhir bāṇair urasy enam avidhyatām |
22 | bhīmasenas tataḥ ṣaṣṭyā sātyakir navabhiḥ śaraiḥ
madrarājam abhidrutya jaghnatuḥ kaṅkapatribhiḥ |
23 | madrarājas tataḥ kruddhaḥ sātyakiṃ navabhiḥ śaraiḥ
vivyādha bhūyaḥ saptatyā śarāṇāṃ nataparvaṇām |
24 | athāsya saśaraṃ cāpaṃ muṣṭau ciccheda māriṣa
hayāṃś ca caturaḥ saṃkhye preṣayām āsa mṛtyave |
25 | virathaṃ sātyakiṃ kṛtvā madrarājo mahābalaḥ
viśikhānāṃ śatenainam ājaghāna samantataḥ |
26 | mādrīputrau tu saṃrabdhau bhīmasenaṃ ca pāṇḍavam
yudhiṣṭhiraṃ ca kauravya vivyādha daśabhiḥ śaraiḥ |
27 | tatrādbhutam apaśyāma madrarājasya pauruṣam
yad enaṃ sahitāḥ pārthā nābhyavartanta saṃyuge |
28 | athānyaṃ ratham āsthāya sātyakiḥ satyavikramaḥ
pīḍitān pāṇḍavān dṛṣṭvā madrarājavaśaṃ gatān abhidudrāva vegena madrāṇām adhipaṃ balī |
29 | āpatantaṃ rathaṃ tasya śalyaḥ samitiśobhanaḥ
pratyudyayau rathenaiva matto mattam iva dvipam |
30 | sa saṃnipātas tumulo babhūvādbhutadarśanaḥ
sātyakeś caiva śūrasya madrāṇām adhipasya ca yādṛśo vai purā vṛttaḥ śambarāmararājayoḥ |
31 | sātyakiḥ prekṣya samare madrarājaṃ vyavasthitam
vivyādha daśabhir bāṇais tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt |
32 | madrarājas tu subhṛśaṃ viddhas tena mahātmanā
sātyakiṃ prativivyādha citrapuṅkhaiḥ śitaiḥ śaraiḥ |
33 | tataḥ pārthā maheṣvāsāḥ sātvatābhisṛtaṃ nṛpam
abhyadravan rathais tūrṇaṃ mātulaṃ vadhakāmyayā |
34 | tata āsīt parāmardas tumulaḥ śoṇitodakaḥ
śūrāṇāṃ yudhyamānānāṃ siṃhānām iva nardatām |
35 | teṣām āsīn mahārāja vyatikṣepaḥ parasparam
siṃhānām āmiṣepsūnāṃ kūjatām iva saṃyuge |
36 | teṣāṃ bāṇasahasraughair ākīrṇā vasudhābhavat
antarikṣaṃ ca sahasā bāṇabhūtam abhūt tadā |
37 | śarāndhakāraṃ bahudhā kṛtaṃ tatra samantataḥ
abhracchāyeva saṃjajñe śarair muktair mahātmabhiḥ |
38 | tatra rājañ śarair muktair nirmuktair iva pannagaiḥ
svarṇapuṅkhaiḥ prakāśadbhir vyarocanta diśas tathā |
39 | tatrādbhutaṃ paraṃ cakre śalyaḥ śatrunibarhaṇaḥ
yad ekaḥ samare śūro yodhayām āsa vai bahūn |
40 | madrarājabhujotsṛṣṭaiḥ kaṅkabarhiṇavājitaiḥ
saṃpatadbhiḥ śarair ghorair avākīryata medinī |
41 | tatra śalyarathaṃ rājan vicarantaṃ mahāhave
apaśyāma yathā pūrvaṃ śakrasyāsurasaṃkṣaye |