Book 9 Chapter 12 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | pīḍite dharmarāje tu madrarājena māriṣa
sātyakir bhīmasenaś ca mādrīputrau ca pāṇḍavau parivārya rathaiḥ śalyaṃ pīḍayām āsur āhave |
2 | tam ekaṃ bahubhir dṛṣṭvā pīḍyamānaṃ mahārathaiḥ
sādhuvādo mahāñ jajñe siddhāś cāsan praharṣitāḥ āścaryam ity abhāṣanta munayaś cāpi saṃgatāḥ |
3 | bhīmaseno raṇe śalyaṃ śalyabhūtaṃ parākrame
ekena viddhvā bāṇena punar vivyādha saptabhiḥ |
4 | sātyakiś ca śatenainaṃ dharmaputraparīpsayā
madreśvaram avākīrya siṃhanādam athānadat |
5 | nakulaḥ pañcabhiś cainaṃ sahadevaś ca saptabhiḥ
viddhvā taṃ tu tatas tūrṇaṃ punar vivyādha saptabhiḥ |
6 | sa tu śūro raṇe yattaḥ pīḍitas tair mahārathaiḥ
vikṛṣya kārmukaṃ ghoraṃ vegaghnaṃ bhārasādhanam |
7 | sātyakiṃ pañcaviṃśatyā śalyo vivyādha māriṣa
bhīmasenaṃ trisaptatyā nakulaṃ saptabhis tathā |
8 | tataḥ saviśikhaṃ cāpaṃ sahadevasya dhanvinaḥ
chittvā bhallena samare vivyādhainaṃ trisaptabhiḥ |
9 | sahadevas tu samare mātulaṃ bhūrivarcasam
sajyam anyad dhanuḥ kṛtvā pañcabhiḥ samatāḍayat śarair āśīviṣākārair jvalaj jvalanasaṃnibhaiḥ |
10 | sārathiṃ cāsya samare śareṇānataparvaṇā
vivyādha bhṛśasaṃkruddhas taṃ ca bhūyas tribhiḥ śaraiḥ |
11 | bhīmasenas trisaptatyā sātyakir navabhiḥ śaraiḥ
dharmarājas tathā ṣaṣṭyā gātre śalyaṃ samarpayat |
12 | tataḥ śalyo mahārāja nirviddhas tair mahārathaiḥ
susrāva rudhiraṃ gātrair gairikaṃ parvato yathā |
13 | tāṃś ca sarvān maheṣvāsān pañcabhiḥ pañcabhiḥ śaraiḥ
vivyādha tarasā rājaṃs tad adbhutam ivābhavat |
14 | tato 'pareṇa bhallena dharmaputrasya māriṣa
dhanuś ciccheda samare sajyaṃ sa sumahārathaḥ |
15 | athānyad dhanur ādāya dharmaputro mahārathaḥ
sāśvasūtadhvajarathaṃ śalyaṃ prācchādayac charaiḥ |
16 | sa cchādyamānaḥ samare dharmaputrasya sāyakaiḥ
yudhiṣṭhiram athāvidhyad daśabhir niśitaiḥ śaraiḥ |
17 | sātyakis tu tataḥ kruddho dharmaputre śarārdite
madrāṇām adhipaṃ śūraṃ śaraughaiḥ samavārayat |
18 | sa sātyakeḥ praciccheda kṣurapreṇa mahad dhanuḥ
bhīmasenamukhāṃs tāṃś ca tribhis tribhir atāḍayat |
19 | tasya kruddho mahārāja sātyakiḥ satyavikramaḥ
tomaraṃ preṣayām āsa svarṇadaṇḍaṃ mahādhanam |
20 | bhīmaseno 'tha nārācaṃ jvalantam iva pannagam
nakulaḥ samare śaktiṃ sahadevo gadāṃ śubhām dharmarājaḥ śataghnīṃ tu jighāṃsuḥ śalyam āhave |
21 | tān āpatata evāśu pañcānāṃ vai bhujacyutān
sātyakiprahitaṃ śalyo bhallaiś ciccheda tomaram |
22 | bhīmena prahitaṃ cāpi śaraṃ kanakabhūṣaṇam
dvidhā ciccheda samare kṛtahastaḥ pratāpavān |
23 | nakulapreṣitāṃ śaktiṃ hemadaṇḍāṃ bhayāvahām
gadāṃ ca sahadevena śaraughaiḥ samavārayat |
24 | śarābhyāṃ ca śataghnīṃ tāṃ rājñaś ciccheda bhārata
paśyatāṃ pāṇḍuputrāṇāṃ siṃhanādaṃ nanāda ca nāmṛṣyat taṃ tu śaineyaḥ śatror vijayam āhave |
25 | athānyad dhanur ādāya sātyakiḥ krodhamūrchitaḥ
dvābhyāṃ madreśvaraṃ viddhvā sārathiṃ ca tribhiḥ śaraiḥ |
26 | tataḥ śalyo mahārāja sarvāṃs tān daśabhiḥ śaraiḥ
vivyādha subhṛśaṃ kruddhas tottrair iva mahādvipān |
27 | te vāryamāṇāḥ samare madrarājñā mahārathāḥ
na śekuḥ pramukhe sthātuṃ tasya śatruniṣūdanāḥ |
28 | tato duryodhano rājā dṛṣṭvā śalyasya vikramam
nihatān pāṇḍavān mene pāñcālān atha sṛñjayān |
29 | tato rājan mahābāhur bhīmasenaḥ pratāpavān
saṃtyajya manasā prāṇān madrādhipam ayodhayat |
30 | nakulaḥ sahadevaś ca sātyakiś ca mahārathaḥ
parivārya tadā śalyaṃ samantād vyakirañ śaraiḥ |
31 | sa caturbhir maheṣvāsaiḥ pāṇḍavānāṃ mahārathaiḥ
vṛtas tān yodhayām āsa madrarājaḥ pratāpavān |
32 | tasya dharmasuto rājan kṣurapreṇa mahāhave
cakrarakṣaṃ jaghānāśu madrarājasya pārthiva |
33 | tasmiṃs tu nihate śūre cakrarakṣe mahārathe
madrarājo 'tibalavān sainikān āstṛṇoc charaiḥ |
34 | samācchannāṃs tatas tāṃs tu rājan vīkṣya sa sainikān
cintayām āsa samare dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ |
35 | kathaṃ nu na bhavet satyaṃ tan mādhavavaco mahat
na hi kruddho raṇe rājā kṣapayeta balaṃ mama |
36 | tataḥ sarathanāgāśvāḥ pāṇḍavāḥ pāṇḍupūrvaja
madreśvaraṃ samāseduḥ pīḍayantaḥ samantataḥ |
37 | nānāśastraughabahulāṃ śastravṛṣṭiṃ samutthitām
vyadhamat samare rājan mahābhrāṇīva mārutaḥ |
38 | tataḥ kanakapuṅkhāṃ tāṃ śalyakṣiptāṃ viyadgatām
śaravṛṣṭim apaśyāma śalabhānām ivātatim |
39 | te śarā madrarājena preṣitā raṇamūrdhani
saṃpatantaḥ sma dṛśyante śalabhānāṃ vrajā iva |
40 | madrarājadhanurmuktaiḥ śaraiḥ kanakabhūṣaṇaiḥ
nirantaram ivākāśaṃ saṃbabhūva janādhipa |
41 | na pāṇḍavānāṃ nāsmākaṃ tatra kaś cid vyadṛśyata
bāṇāndhakāre mahati kṛte tatra mahābhaye |
42 | madrarājena balinā lāghavāc charavṛṣṭibhiḥ
loḍyamānaṃ tathā dṛṣṭvā pāṇḍavānāṃ balārṇavam vismayaṃ paramaṃ jagmur devagandharvadānavāḥ |
43 | sa tu tān sarvato yattāñ śaraiḥ saṃpīḍya māriṣa
dharmarājam avacchādya siṃhavad vyanadan muhuḥ |
44 | te channāḥ samare tena pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ
na śekus taṃ tadā yuddhe pratyudyātuṃ mahāratham |
45 | dharmarājapurogās tu bhīmasenamukhā rathāḥ
na jahuḥ samare śūraṃ śalyam āhavaśobhinam |