Book 9 Chapter 3
1	saṃjaya uvāca
1	śṛṇu rājann avahito yathā vṛtto mahān kṣayaḥ kurūṇāṃ pāṇḍavānāṃ ca samāsādya parasparam
2	nihate sūtaputre tu pāṇḍavena mahātmanā vidruteṣu ca sainyeṣu samānīteṣu cāsakṛt
3	vimukhe tava putre tu śokopahatacetasi bhṛśodvigneṣu sainyeṣu dṛṣṭvā pārthasya vikramam
4	dhyāyamāneṣu sainyeṣu duḥkhaṃ prāpteṣu bhārata balānāṃ mathyamānānāṃ śrutvā ninadam uttamam
5	abhijñānaṃ narendrāṇāṃ vikṛtaṃ prekṣya saṃyuge patitān rathanīḍāṃś ca rathāṃś cāpi mahātmanām
6	raṇe vinihatān nāgān dṛṣṭvā pattīṃś ca māriṣa āyodhanaṃ cātighoraṃ rudrasyākrīḍasaṃnibham
7	aprakhyātiṃ gatānāṃ tu rājñāṃ śatasahasraśaḥ kṛpāviṣṭaḥ kṛpo rājan vayaḥśīlasamanvitaḥ
8	abravīt tatra tejasvī so 'bhisṛtya janādhipam duryodhanaṃ manyuvaśād vacanaṃ vacanakṣamaḥ
9	duryodhana nibodhedaṃ yat tvā vakṣyāmi kaurava śrutvā kuru mahārāja yadi te rocate 'nagha
10	na yuddhadharmāc chreyān vai panthā rājendra vidyate yaṃ samāśritya yudhyante kṣatriyāḥ kṣatriyarṣabha
11	putro bhrātā pitā caiva svasreyo mātulas tathā saṃbandhibāndhavāś caiva yodhyā vai kṣatrajīvinā
12	vadhe caiva paro dharmas tathādharmaḥ palāyane te sma ghorāṃ samāpannā jīvikāṃ jīvitārthinaḥ
13	tatra tvāṃ prativakṣyāmi kiṃ cid eva hitaṃ vacaḥ hate bhīṣme ca droṇe ca karṇe caiva mahārathe
14	jayadrathe ca nihate tava bhrātṛṣu cānagha lakṣmaṇe tava putre ca kiṃ śeṣaṃ paryupāsmahe
15	yeṣu bhāraṃ samāsajya rājye matim akurmahi te saṃtyajya tanūr yātāḥ śūrā brahmavidāṃ gatim
16	vayaṃ tv iha vinābhūtā guṇavadbhir mahārathaiḥ kṛpaṇaṃ vartayiṣyāma pātayitvā nṛpān bahūn
17	sarvair api ca jīvadbhir bībhatsur aparājitaḥ kṛṣṇanetro mahābāhur devair api durāsadaḥ
18	indrakārmukavajrābham indraketum ivocchritam vānaraṃ ketum āsādya saṃcacāla mahācamūḥ
19	siṃhanādena bhīmasya pāñcajanyasvanena ca gāṇḍīvasya ca nirghoṣāt saṃhṛṣyanti manāṃsi naḥ
20	carantīva mahāvidyun muṣṇanti nayanaprabhām alātam iva cāviddhaṃ gāṇḍīvaṃ samadṛśyata
21	jāmbūnadavicitraṃ ca dhūyamānaṃ mahad dhanuḥ dṛśyate dikṣu sarvāsu vidyud abhraghaneṣv iva
22	uhyamānaś ca kṛṣṇena vāyuneva balāhakaḥ tāvakaṃ tad balaṃ rājann arjuno 'stravidāṃ varaḥ gahanaṃ śiśire kakṣaṃ dadāhāgnir ivotthitaḥ
23	gāhamānam anīkāni mahendrasadṛśaprabham dhanaṃjayam apaśyāma caturdantam iva dvipam
24	vikṣobhayantaṃ senāṃ te trāsayantaṃ ca pārthivān dhanaṃjayam apaśyāma nalinīm iva kuñjaram
25	trāsayantaṃ tathā yodhān dhanur ghoṣeṇa pāṇḍavam bhūya enam apaśyāma siṃhaṃ mṛgagaṇā iva
26	sarvalokamaheṣvāsau vṛṣabhau sarvadhanvinām āmuktakavacau kṛṣṇau lokamadhye virejatuḥ
27	adya saptadaśāhāni vartamānasya bhārata saṃgrāmasyātighorasya vadhyatāṃ cābhito yudhi
28	vāyuneva vidhūtāni tavānīkāni sarvaśaḥ śaradambhodajālāni vyaśīryanta samantataḥ
29	tāṃ nāvam iva paryastāṃ bhrāntavātāṃ mahārṇave tava senāṃ mahārāja savyasācī vyakampayat
30	kva nu te sūtaputro 'bhūt kva nu droṇaḥ sahānugaḥ ahaṃ kva ca kva cātmā te hārdikyaś ca tathā kva nu duḥśāsanaś ca bhrātā te bhrātṛbhiḥ sahitaḥ kva nu
31	bāṇagocarasaṃprāptaṃ prekṣya caiva jayadratham saṃbandhinas te bhrātṝṃś ca sahāyān mātulāṃs tathā
32	sarvān vikramya miṣato lokāṃś cākramya mūrdhani jayadratho hato rājan kiṃ nu śeṣam upāsmahe
33	ko veha sa pumān asti yo vijeṣyati pāṇḍavam tasya cāstrāṇi divyāni vividhāni mahātmanaḥ gāṇḍīvasya ca nirghoṣo vīryāṇi harate hi naḥ
34	naṣṭacandrā yathā rātriḥ seneyaṃ hatanāyakā nāgabhagnadrumā śuṣkā nadīvākulatāṃ gatā
35	dhvajinyāṃ hatanetrāyāṃ yatheṣṭaṃ śvetavāhanaḥ cariṣyati mahābāhuḥ kakṣe 'gnir iva saṃjvalan
36	sātyakeś caiva yo vego bhīmasenasya cobhayoḥ dārayeta girīn sarvāñ śoṣayeta ca sāgarān
37	uvāca vākyaṃ yad bhīmaḥ sabhāmadhye viśāṃ pate kṛtaṃ tat sakalaṃ tena bhūyaś caiva kariṣyati
38	pramukhasthe tadā karṇe balaṃ pāṇḍavarakṣitam durāsadaṃ tathā guptaṃ gūḍhaṃ gāṇḍīvadhanvanā
39	yuṣmābhis tāni cīrṇāni yāny asādhūni sādhuṣu akāraṇakṛtāny eva teṣāṃ vaḥ phalam āgatam
40	ātmano 'rthe tvayā loko yatnataḥ sarva āhṛtaḥ sa te saṃśayitas tāta ātmā ca bharatarṣabha
41	rakṣa duryodhanātmānam ātmā sarvasya bhājanam bhinne hi bhājane tāta diśo gacchati tadgatam
42	hīyamānena vai saṃdhiḥ paryeṣṭavyaḥ samena ca vigraho vardhamānena nītir eṣā bṛhaspateḥ
43	te vayaṃ pāṇḍuputrebhyo hīnāḥ svabalaśaktitaḥ atra te pāṇḍavaiḥ sārdhaṃ saṃdhiṃ manye kṣamaṃ prabho
44	na jānīte hi yaḥ śreyaḥ śreyasaś cāvamanyate sa kṣipraṃ bhraśyate rājyān na ca śreyo 'nuvindati
45	praṇipatya hi rājānaṃ rājyaṃ yadi labhemahi śreyaḥ syān na tu mauḍhyena rājan gantuṃ parābhavam
46	vaicitravīryavacanāt kṛpāśīlo yudhiṣṭhiraḥ viniyuñjīta rājye tvāṃ govindavacanena ca
47	yad brūyād dhi hṛṣīkeśo rājānam aparājitam arjunaṃ bhīmasenaṃ ca sarvaṃ kuryur asaṃśayam
48	nātikramiṣyate kṛṣṇo vacanaṃ kauravasya ha dhṛtarāṣṭrasya manye 'haṃ nāpi kṛṣṇasya pāṇḍavaḥ
49	etat kṣamam ahaṃ manye tava pārthair avigraham na tvā bravīmi kārpaṇyān na prāṇaparirakṣaṇāt pathyaṃ rājan bravīmi tvāṃ tat parāsuḥ smariṣyasi
50	iti vṛddho vilapyaitat kṛpaḥ śāradvato vacaḥ dīrgham uṣṇaṃ ca niḥśvasya śuśoca ca mumoha ca