Book 8 Chapter 69 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | tathā nipātite karṇe tava sainye ca vidrute
āśliṣya pārthaṃ dāśārho harṣād vacanam abravīt |
2 | hato balabhidā vṛtras tvayā karṇo dhanaṃjaya
vadhaṃ vai karṇavṛtrābhyāṃ kathayiṣyanti mānavāḥ |
3 | vajriṇā nihato vṛtraḥ saṃyuge bhūritejasā
tvayā tu nihataḥ karṇo dhanuṣā niśitaiḥ śaraiḥ |
4 | tam imaṃ vikramaṃ loke prathitaṃ te yaśovaham
nivedayāvaḥ kaunteya dharmarājāya dhīmate |
5 | vadhaṃ karṇasya saṃgrāme dīrghakālacikīrṣitam
nivedya dharmarājasya tvam ānṛṇyaṃ gamiṣyasi |
6 | tathety ukte keśavas tu pārthena yadupuṅgavaḥ
paryavartayad avyagro rathaṃ rathavarasya tam |
7 | dhṛṣṭadyumnaṃ yudhāmanyuṃ mādrīputrau vṛkodaram
yuyudhānaṃ ca govinda idaṃ vacanam abravīt |
8 | parān abhimukhā yattās tiṣṭhadhvaṃ bhadram astu vaḥ
yāvad āvedyate rājñe hataḥ karṇo 'rjunena vai |
9 | sa taiḥ śūrair anujñāto yayau rājaniveśanam
pārtham ādāya govindo dadarśa ca yudhiṣṭhiram |
10 | śayānaṃ rājaśārdūlaṃ kāñcane śayanottame
agṛhṇītāṃ ca caraṇau muditau pārthivasya tau |
11 | tayoḥ praharṣam ālakṣya prahārāṃś cātimānuṣān
rādheyaṃ nihataṃ matvā samuttasthau yudhiṣṭhiraḥ |
12 | tato 'smai tad yathāvṛttaṃ vāsudevaḥ priyaṃvadaḥ
kathayām āsa karṇasya nidhanaṃ yadunandanaḥ |
13 | īṣad utsmayamānas tu kṛṣṇo rājānam abravīt
yudhiṣṭhiraṃ hatāmitraṃ kṛtāñjalir athācyutaḥ |
14 | diṣṭyā gāṇḍīvadhanvā ca pāṇḍavaś ca vṛkodaraḥ
tvaṃ cāpi kuśalī rājan mādrīputrau ca pāṇḍavau |
15 | muktā vīrakṣayād asmāt saṃgrāmāl lomaharṣaṇāt
kṣipram uttarakālāni kuru kāryāṇi pārthiva |
16 | hato vaikartanaḥ krūraḥ sūtaputro mahābalaḥ
diṣṭyā jayasi rājendra diṣṭyā vardhasi pāṇḍava |
17 | yaḥ sa dyūtajitāṃ kṛṣṇāṃ prāhasat puruṣādhamaḥ
tasyādya sūtaputrasya bhūmiḥ pibati śoṇitam |
18 | śete 'sau śaradīrṇāṅgaḥ śatrus te kurupuṃgava
taṃ paśya puruṣavyāghra vibhinnaṃ bahudhā śaraiḥ |
19 | yudhiṣṭhiras tu dāśārhaṃ prahṛṣṭaḥ pratyapūjayat
diṣṭyā diṣṭyeti rājendra prītyā cedam uvāca ha |
20 | naitac citraṃ mahābāho tvayi devakinandana
tvayā sārathinā pārtho yat kuryād adya pauruṣam |
21 | pragṛhya ca kuruśreṣṭhaḥ sāṅgadaṃ dakṣiṇaṃ bhujam
uvāca dharmabhṛt pārtha ubhau tau keśavārjunau |
22 | naranārāyaṇau devau kathitau nāradena ha
dharmasaṃsthāpane yuktau purāṇau puruṣottamau |
23 | asakṛc cāpi medhāvī kṛṣṇadvaipāyano mama
kathām etāṃ mahābāho divyām akathayat prabhuḥ |
24 | tava kṛṣṇa prabhāveṇa gāṇḍīvena dhanaṃjayaḥ
jayaty abhimukhāñ śatrūn na cāsīd vimukhaḥ kva cit |
25 | jayaś caiva dhruvo 'smākaṃ na tv asmākaṃ parājayaḥ
yadā tvaṃ yudhi pārthasya sārathyam upajagmivān |
26 | evam uktvā mahārāja taṃ rathaṃ hemabhūṣitam
dantavarṇair hayair yuktaṃ kālavālair mahārathaḥ |
27 | āsthāya puruṣavyāghraḥ svabalenābhisaṃvṛtaḥ
kṛṣṇārjunābhyāṃ vīrābhyām anumanya tataḥ priyam |
28 | āgato bahuvṛttāntaṃ draṣṭum āyodhanaṃ tadā
ābhāṣamāṇas tau vīrāv ubhau mādhavaphalgunau |
29 | sa dadarśa raṇe karṇaṃ śayānaṃ puruṣarṣabham
gāṇḍīvamuktair viśikhaiḥ sarvataḥ śakalīkṛtam |
30 | saputraṃ nihataṃ dṛṣṭvā karṇaṃ rājā yudhiṣṭhiraḥ
praśaśaṃsa naravyāghrāv ubhau mādhavapāṇḍavau |
31 | adya rājāsmi govinda pṛthivyāṃ bhrātṛbhiḥ saha
tvayā nāthena vīreṇa viduṣā paripālitaḥ |
32 | hataṃ dṛṣṭvā naravyāghraṃ rādheyam abhimāninam
nirāśo 'dya durātmāsau dhārtarāṣṭro bhaviṣyati jīvitāc cāpi rājyāc ca hate karṇe mahārathe |
33 | tvatprasādād vayaṃ caiva kṛtārthāḥ puruṣarṣabha
tvaṃ ca gāṇḍīvadhanvā ca vijayī yadunandana diṣṭyā jayasi govinda diṣṭyā karṇo nipātitaḥ |
34 | evaṃ sa bahuśo hṛṣṭaḥ praśaśaṃsa janārdanam
arjunaṃ cāpi rājendra dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ |
35 | tato bhīmaprabhṛtibhiḥ sarvaiś ca bhrātṛbhir vṛtam
vardhayanti sma rājānaṃ harṣayuktā mahārathāḥ |
36 | nakulaḥ sahadevaś ca pāṇḍavaś ca vṛkodaraḥ
sātyakiś ca mahārāja vṛṣṇīnāṃ pravaro rathaḥ |
37 | dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca pāṇḍupāñcālasṛñjayāḥ
pūjayanti sma kaunteyaṃ nihate sūtanandane |
38 | te vardhayitvā nṛpatiṃ pāṇḍuputraṃ yudhiṣṭhiram
jitakāśino labdhalakṣā yuddhaśauṇḍāḥ prahāriṇaḥ |
39 | stuvantaḥ stavayuktābhir vāgbhiḥ kṛṣṇau paraṃtapau
jagmuḥ svaśibirāyaiva mudā yuktā mahārathāḥ |
40 | evam eṣa kṣayo vṛttaḥ sumahāṃl lomaharṣaṇaḥ
tava durmantrite rājann atītaṃ kiṃ nu śocasi |
41 | vaiśaṃpāyana uvāca |
41 | śrutvā tad apriyaṃ rājan dhṛtarāṣṭro mahīpatiḥ
papāta bhūmau niśceṣṭaḥ kauravyaḥ paramārtivān tathā satyavratā devī gāndhārī dharmadarśinī |
42 | taṃ pratyagṛhṇād viduro nṛpatiṃ saṃjayas tathā
paryāśvāsayataś caivaṃ tāv ubhāv eva bhūmipam |
43 | tathaivotthāpayām āsur gāndhārīṃ rājayoṣitaḥ
tābhyām āśvāsito rājā tūṣṇīm āsīd vicetanaḥ |