Book 8 Chapter 54
1	saṃjaya uvāca
1	atha tv idānīṃ tumule vimarde; dviṣadbhir eko bahubhiḥ samāvṛtaḥ mahābhaye sārathim ity uvāca; bhīmaś camūṃ vārayan dhārtarāṣṭrīm tvaṃ sārathe yāhi javena vāhair; nayāmy etān dhārtarāṣṭrān yamāya
2	saṃcodito bhīmasenena caivaṃ; sa sārathiḥ putrabalaṃ tvadīyam prāyāt tataḥ sārathir ugravego; yato bhīmas tad balaṃ gantum aicchat
3	tato 'pare nāgarathāśvapattibhiḥ; pratyudyayuḥ kuravas taṃ samantāt bhīmasya vāhāgryam udāravegaṃ; samantato bāṇagaṇair nijaghnuḥ
4	tataḥ śarān āpatato mahātmā; ciccheda bāṇais tapanīyapuṅkhaiḥ te vai nipetus tapanīyapuṅkhā; dvidhā tridhā bhīmaśarair nikṛttāḥ
5	tato rājan nāgarathāśvayūnāṃ; bhīmāhatānāṃ tava rājamadhye ghoro ninādaḥ prababhau narendra; vajrāhatānām iva parvatānām
6	te vadhyamānāś ca narendramukhyā; nirbhinnā vai bhīmasenapravekaiḥ bhīmaṃ samantāt samare 'dhyarohan; vṛkṣaṃ śakuntā iva puṣpahetoḥ
7	tato 'bhipātaṃ tava sainyamadhye; prāduścakre vegam ivāttavegaḥ yathāntakāle kṣapayan didhakṣur; bhūtāntakṛtkāla ivāttadaṇḍaḥ
8	tasyātivegasya raṇe 'tivegaṃ; nāśaknuvan dhārayituṃ tvadīyāḥ vyāttānanasyāpatato yathaiva; kālasya kāle harataḥ prajā vai
9	tato balaṃ bhārata bhāratānāṃ; pradahyamānaṃ samare mahātman bhītaṃ diśo 'kīryata bhīmanunnaṃ; mahānilenābhragaṇo yathaiva
10	tato dhīmān sārathim abravīd balī; sa bhīmasenaḥ punar eva hṛṣṭaḥ sūtābhijānīhi parān svakān vā; rathān dhvajāṃś cāpatataḥ sametān yudhyann ahaṃ nābhijānāmi kiṃ cin; mā sainyaṃ svaṃ chādayiṣye pṛṣatkaiḥ
11	arīn viśokābhinirīkṣya sarvato; manas tu cintā pradunoti me bhṛśam rājāturo nāgamad yat kirīṭī; bahūni duḥkhāny abhijāto 'smi sūta
12	etad duḥkhaṃ sārathe dharmarājo; yan māṃ hitvā yātavāñ śatrumadhye nainaṃ jīvan nāpi jānāmy ajīvan; bībhatsuṃ vā tan mamādyātiduḥkham
13	so 'haṃ dviṣatsainyam udagrakalpaṃ; vināśayiṣye paramapratītaḥ etān nihatyājimadhye sametān; prīto bhaviṣyāmi saha tvayādya
14	sarvāṃs tūṇīrān mārgaṇān vānvavekṣya; kiṃ śiṣṭaṃ syāt sāyakānāṃ rathe me kā vā jātiḥ kiṃ pramāṇaṃ ca teṣāṃ; jñātvā vyaktaṃ tan mamācakṣva sūta
15	viśoka uvāca
15	ṣaṇmārgaṇānām ayutāni vīra; kṣurāś ca bhallāś ca tathāyutākhyāḥ nārācānāṃ dve sahasre tu vīra; trīṇy eva ca pradarāṇāṃ ca pārtha
16	asty āyudhaṃ pāṇḍaveyāvaśiṣṭaṃ; na yad vahec chakaṭaṃ ṣaḍgavīyam etad vidvan muñca sahasraśo 'pi; gadāsibāhudraviṇaṃ ca te 'sti
17	bhīma uvāca
17	sūtādyemaṃ paśya bhīmapramuktaiḥ; saṃbhindadbhiḥ pārthivān āśuvegaiḥ ugrair bāṇair āhavaṃ ghorarūpaṃ; naṣṭādityaṃ mṛtyulokena tulyam
18	adyaiva tad viditaṃ pārthivānāṃ; bhaviṣyati ākumāraṃ ca sūta nimagno vā samare bhīmasena; ekaḥ kurūn vā samare vijetā
19	sarve saṃkhye kuravo niṣpatantu; māṃ vā lokāḥ kīrtayantv ākumāram sarvān ekas tān ahaṃ pātayiṣye; te vā sarve bhīmasenaṃ tudantu
20	āśāstāraḥ karma cāpy uttamaṃ vā; tan me devāḥ kevalaṃ sādhayantu āyātv ihādyārjunaḥ śatrughātī; śakras tūrṇaṃ yajña ivopahūtaḥ
21	īkṣasvaitāṃ bhāratīṃ dīryamāṇām; ete kasmād vidravante narendrāḥ vyaktaṃ dhīmān savyasācī narāgryaḥ; sainyaṃ hy etac chādayaty āśu bāṇaiḥ
22	paśya dhvajāṃś ca dravato viśoka; nāgān hayān pattisaṃghāṃś ca saṃkhye rathān viśīrṇāñ śaraśaktitāḍitān; paśyasvaitān rathinaś caiva sūta
23	āpūryate kauravī cāpy abhīkṣṇaṃ; senā hy asau subhṛśaṃ hanyamānā dhanaṃjayasyāśanitulyavegair; grastā śarair barhisuvarṇavājaiḥ
24	ete dravanti sma rathāśvanāgāḥ; padātisaṃghān avamardayantaḥ saṃmuhyamānāḥ kauravāḥ sarva eva; dravanti nāgā iva dāvabhītāḥ hāhākṛtāś caiva raṇe viśoka; muñcanti nādān vipulān gajendrāḥ
25	viśoka uvāca
25	sarve kāmāḥ pāṇḍava te samṛddhāḥ; kapidhvajo dṛśyate hastisainye nīlād dhanād vidyutam uccarantīṃ; tathāpaśyaṃ visphurad vai dhanus tat
26	kapir hy asau vīkṣyate sarvato vai; dhvajāgram āruhya dhanaṃjayasya divākarābho maṇir eṣa divyo; vibhrājate caiva kirīṭasaṃsthaḥ
27	pārśve bhīmaṃ pāṇḍurābhraprakāśaṃ; paśyemaṃ tvaṃ devadattaṃ sughoṣam abhīśuhastasya janārdanasya; vigāhamānasya camūṃ pareṣām
28	raviprabhaṃ vajranābhaṃ kṣurāntaṃ; pārśve sthitaṃ paśya janārdanasya cakraṃ yaśo vardhayat keśavasya; sadārcitaṃ yadubhiḥ paśya vīra
29	bhīma uvāca
29	dadāmi te grāmavarāṃś caturdaśa; priyākhyāne sārathe suprasannaḥ dasīśataṃ cāpi rathāṃś ca viṃśatiṃ; yad arjunaṃ vedayase viśoka