Book 8 Chapter 42
1	saṃjaya uvāca
1	tataḥ punaḥ samājagmur abhītāḥ kurusṛñjayāḥ yudhiṣṭhiramukhāḥ pārthā vaikartanamukhā vayam
2	tataḥ pravavṛte bhīmaḥ saṃgrāmo lomaharṣaṇaḥ karṇasya pāṇḍavānāṃ ca yamarāṣṭravivardhanaḥ
3	tasmin pravṛtte saṃgrāme tumule śoṇitodake saṃśaptakeṣu śūreṣu kiṃcicchiṣṭeṣu bhārata
4	dhṛṣṭadyumno mahārāja sahitaḥ sarvarājabhiḥ karṇam evābhidudrāva pāṇḍavāś ca mahārathāḥ
5	āgacchamānāṃs tān saṃkhye prahṛṣṭān vijayaiṣiṇaḥ dadhāraiko raṇe karṇo jalaughān iva parvataḥ
6	tam āsādya tu te karṇaṃ vyaśīryanta mahārathāḥ yathācalaṃ samāsādya jalaughāḥ sarvatodiśam tayor āsīn mahārāja saṃgrāmo lomaharṣaṇaḥ
7	dhṛṣṭadyumnas tu rādheyaṃ śareṇa nataparvaṇā tāḍayām āsa saṃkruddhas tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt
8	vijayaṃ tu dhanuḥśreṣṭhaṃ vidhunvāno mahārathaḥ pārṣatasya dhanuś chittvā śarān āśīviṣopamān tāḍayām āsa saṃkruddhaḥ pārṣataṃ navabhiḥ śaraiḥ
9	te varma hemavikṛtaṃ bhittvā tasya mahātmanaḥ śoṇitāktā vyarājanta śakragopā ivānagha
10	tad apāsya dhanuś chinnaṃ dhṛṣṭadyumno mahārathaḥ anyad dhanur upādāya śarāṃś cāśīviṣopamān karṇaṃ vivyādha saptatyā śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ
11	tathaiva rājan karṇo 'pi pārṣataṃ śatrutāpanam droṇaśatruṃ maheṣvāso vivyādha niśitaiḥ śaraiḥ
12	tasya karṇo mahārāja śaraṃ kanakabhūṣaṇam preṣayām āsa saṃkruddho mṛtyudaṇḍam ivāparam
13	tam āpatantaṃ sahasā ghorarūpaṃ viśāṃ pate ciccheda saptadhā rājañ śaineyaḥ kṛtahastavat
14	dṛṣṭvā vinihitaṃ bāṇaṃ śaraiḥ karṇo viśāṃ pate sātyakiṃ śaravarṣeṇa samantāt paryavārayat
15	vivyādha cainaṃ samare nārācais tatra saptabhiḥ taṃ pratyavidhyac chaineyaḥ śarair hemavibhūṣitaiḥ
16	tato yuddham atīvāsīc cakṣuḥśrotrabhayāvaham rājan ghoraṃ ca citraṃ ca prekṣaṇīyaṃ samantataḥ
17	sarveṣāṃ tatra bhūtānāṃ lomaharṣo vyajāyata tad dṛṣṭvā samare karma karṇaśaineyayor nṛpa
18	etasminn antare drauṇir abhyayāt sumahābalam pārṣataṃ śatrudamanaṃ śatruvīryāsunāśanam
19	abhyabhāṣata saṃkruddho drauṇir dūre dhanaṃjaye tiṣṭha tiṣṭhādya brahmaghna na me jīvan vimokṣyase
20	ity uktvā subhṛśaṃ vīraḥ śīghrakṛn niśitaiḥ śaraiḥ pārṣataṃ chādayām āsa ghorarūpaiḥ sutejanaiḥ yatamānaṃ paraṃ śaktyā yatamāno mahārathaḥ
21	yathā hi samare drauṇiḥ pārṣataṃ vīkṣya māriṣa tathā drauṇiṃ raṇe dṛṣṭvā pārṣataḥ paravīrahā nātihṛṣṭamanā bhūtvā manyate mṛtyum ātmanaḥ
22	drauṇis tu dṛṣṭvā rājendra dhṛṣṭadyumnaṃ raṇe sthitam krodhena niḥśvasan vīraḥ pārṣataṃ samupādravat tāv anyonyaṃ tu dṛṣṭvaiva saṃrambhaṃ jagmatuḥ param
23	athābravīn mahārāja droṇaputraḥ pratāpavān dhṛṣṭadyumnaṃ samīpasthaṃ tvaramāṇo viśāṃ pate pāñcālāpasadādya tvāṃ preṣayiṣyāmi mṛtyave
24	pāpaṃ hi yat tvayā karma ghnatā droṇaṃ purā kṛtam adya tvā patsyate tad vai yathā hy akuśalaṃ tathā
25	arakṣyamāṇaḥ pārthena yadi tiṣṭhasi saṃyuge nāpakramasi vā mūḍha satyam etad bravīmi te
26	evam uktaḥ pratyuvāca dhṛṣṭadyumnaḥ pratāpavān prativākyaṃ sa evāsir māmako dāsyate tava yenaiva te pitur dattaṃ yatamānasya saṃyuge
27	yadi tāvan mayā droṇo nihato brāhmaṇabruvaḥ tvām idānīṃ kathaṃ yuddhe na haniṣyāmi vikramāt
28	evam uktvā mahārāja senāpatir amarṣaṇaḥ niśitenātha bāṇena drauṇiṃ vivyādha pārṣataḥ
29	tato drauṇiḥ susaṃkruddhaḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ prācchādayad diśo rājan dhṛṣṭadyumnasya saṃyuge
30	naivāntarikṣaṃ na diśo naiva yodhāḥ samantataḥ dṛśyante vai mahārāja śaraiś channāḥ sahasraśaḥ
31	tathaiva pārṣato rājan drauṇim āhavaśobhinam śaraiḥ saṃchādayām āsa sūtaputrasya paśyataḥ
32	rādheyo 'pi mahārāja pāñcālān saha pāṇḍavaiḥ draupadeyān yudhāmanyuṃ sātyakiṃ ca mahāratham ekaḥ sa vārayām āsa prekṣaṇīyaḥ samantataḥ
33	dhṛṣṭadyumno 'pi samare drauṇeś ciccheda kārmukam tad apāsya dhanuś chinnam anyad ādatta kārmukam vegavat samare ghoraṃ śarāṃś cāśīviṣopamān
34	sa pārṣatasya rājendra dhanuḥ śaktiṃ gadāṃ dhvajam hayān sūtaṃ rathaṃ caiva nimeṣād vyadhamac charaiḥ
35	sa chinnadhanvā viratho hatāśvo hatasārathiḥ khaḍgam ādatta vipulaṃ śatacandraṃ ca bhānumat
36	drauṇis tad api rājendra bhallaiḥ kṣipraṃ mahārathaḥ ciccheda samare vīraḥ kṣiprahasto dṛḍhāyudhaḥ rathād anavarūḍhasya tad adbhutam ivābhavat
37	dhṛṣṭadyumnaṃ tu virathaṃ hatāśvaṃ chinnakārmukam śaraiś ca bahudhā viddham astraiś ca śakalīkṛtam nātarad bharataśreṣṭha yatamāno mahārathaḥ
38	tasyāntam iṣubhī rājan yadā drauṇir na jagmivān atha tyaktvā dhanur vīraḥ pārṣataṃ tvarito 'nvagāt
39	āsīd ādravato rājan vegas tasya mahātmanaḥ garuḍasyeva patato jighṛkṣoḥ pannagottamam
40	etasminn eva kāle tu mādhavo 'rjunam abravīt paśya pārtha yathā drauṇiḥ pārṣatasya vadhaṃ prati yatnaṃ karoti vipulaṃ hanyāc cainam asaṃśayam
41	taṃ mocaya mahābāho pārṣataṃ śatrutāpanam drauṇer āsyam anuprāptaṃ mṛtyor āsyagataṃ yathā
42	evam uktvā mahārāja vāsudevaḥ pratāpavān praiṣayat tatra turagān yatra drauṇir vyavasthitaḥ
43	te hayāś candrasaṃkāśāḥ keśavena pracoditāḥ pibanta iva tad vyoma jagmur drauṇirathaṃ prati
44	dṛṣṭvāyāntau mahāvīryāv ubhau kṛṣṇadhanaṃjayau dhṛṣṭadyumnavadhe rājaṃś cakre yatnaṃ mahābalaḥ
45	vikṛṣyamāṇaṃ dṛṣṭvaiva dhṛṣṭadyumnaṃ janeśvara śarāṃś cikṣepa vai pārtho drauṇiṃ prati mahābalaḥ
46	te śarā hemavikṛtā gāṇḍīvapreṣitā bhṛśam drauṇim āsādya viviśur valmīkam iva pannagāḥ
47	sa vidhvastaiḥ śarair ghorair droṇaputraḥ pratāpavān ratham āruruhe vīro dhanaṃjayaśarārditaḥ pragṛhya ca dhanuḥ śreṣṭhaṃ pārthaṃ vivyādha sāyakaiḥ
48	etasminn antare vīraḥ sahadevo janādhipa apovāha rathenājau pārṣataṃ śatrutāpanam
49	arjuno 'pi mahārāja drauṇiṃ vivyādha patribhiḥ taṃ droṇaputraḥ saṃkruddho bāhvor urasi cārdayat
50	krodhitas tu raṇe pārtho nārācaṃ kālasaṃmitam droṇaputrāya cikṣepa kāladaṇḍam ivāparam sa brāhmaṇasyāṃsadeśe nipapāta mahādyutiḥ
51	sa vihvalo mahārāja śaravegena saṃyuge niṣasāda rathopasthe vaiklavyaṃ ca paraṃ yayau
52	tataḥ karṇo mahārāja vyākṣipad vijayaṃ dhanuḥ arjunaṃ samare kruddhaḥ prekṣamāṇo muhur muhuḥ dvairathaṃ cāpi pārthena kāmayāno mahāraṇe
53	taṃ tu hitvā hataṃ vīraṃ sārathiḥ śatrukarśanam apovāha rathenājau tvaramāṇo raṇājirāt
54	athotkruṣṭaṃ mahārāja pāñcālair jitakāśibhiḥ mokṣitaṃ pārṣataṃ dṛṣṭvā droṇaputraṃ ca pīḍitam
55	vāditrāṇi ca divyāni prāvādyanta sahasraśaḥ siṃhanādaś ca saṃjajñe dṛṣṭvā ghoraṃ mahādbhutam
56	evaṃ kṛtvābravīt pārtho vāsudevaṃ dhanaṃjayaḥ yāhi saṃśaptakān kṛṣṇa kāryam etat paraṃ mama
57	tataḥ prayāto dāśārhaḥ śrutvā pāṇḍavabhāṣitam rathenātipatākena manomārutaraṃhasā