Book 8 Chapter 39 | |
1 | saṃjaya uvāca |
1 | drauṇir yudhiṣṭhiraṃ dṛṣṭvā śaineyenābhirakṣitam
draupadeyais tathā śūrair abhyavartata hṛṣṭavat |
2 | kirann iṣugaṇān ghorān svarṇapuṅkhāñ śilāśitān
darśayan vividhān mārgāñ śikṣārthaṃ laghuhastavat |
3 | tataḥ khaṃ pūrayām āsa śarair divyāstramantritaiḥ
yudhiṣṭhiraṃ ca samare paryavārayad astravit |
4 | drauṇāyaniśaracchannaṃ na prājñāyata kiṃ cana
bāṇabhūtam abhūt sarvam āyodhanaśiro hi tat |
5 | bāṇajālaṃ diviṣṭhaṃ tat svarṇajālavibhūṣitam
śuśubhe bharataśreṣṭha vitānam iva viṣṭhitam |
6 | tena channe raṇe rājan bāṇajālena bhāsvatā
abhracchāyeva saṃjajñe bāṇaruddhe nabhastale |
7 | tatrāścaryam apaśyāma bāṇabhūte tathāvidhe
na sma saṃpatate bhūmau dṛṣṭvā drauṇeḥ parākramam |
8 | lāghavaṃ droṇaputrasya dṛṣṭvā tatra mahārathāḥ
vyasmayanta mahārāja na cainaṃ prativīkṣitum śekus te sarvarājānas tapantam iva bhāskaram |
9 | sātyakir yatamānas tu dharmarājaś ca pāṇḍavaḥ
tathetarāṇi sainyāni na sma cakruḥ parākramam |
10 | vadhyamāne tataḥ sainye draupadeyā mahārathāḥ
sātyakir dharmarājaś ca pāñcālāś cāpi saṃgatāḥ tyaktvā mṛtyubhayaṃ ghoraṃ drauṇāyanim upādravan |
11 | sātyakiḥ pañcaviṃśatyā drauṇiṃ viddhvā śilāmukhaiḥ
punar vivyādha nārācaiḥ saptabhiḥ svarṇabhūṣitaiḥ |
12 | yudhiṣṭhiras trisaptatyā prativindhyaś ca saptabhiḥ
śrutakarmā tribhir bāṇaiḥ śrutakīrtis tu saptabhiḥ |
13 | sutasomaś ca navabhiḥ śatānīkaś ca saptabhiḥ
anye ca bahavaḥ śūrā vivyadhus taṃ samantataḥ |
14 | so 'tikruddhas tato rājann āśīviṣa iva śvasan
sātyakiṃ pañcaviṃśatyā prāvidhyata śilāśitaiḥ |
15 | śrutakīrtiṃ ca navabhiḥ sutasomaṃ ca pañcabhiḥ
aṣṭabhiḥ śrutakarmāṇaṃ prativindhyaṃ tribhiḥ śaraiḥ śatānīkaṃ ca navabhir dharmaputraṃ ca saptabhiḥ |
16 | athetarāṃs tataḥ śūrān dvābhyāṃ dvābhyām atāḍayat
śrutakīrtes tathā cāpaṃ ciccheda niśitaiḥ śaraiḥ |
17 | athānyad dhanur ādāya śrutakīrtir mahārathaḥ
drauṇāyaniṃ tribhir viddhvā vivyādhānyaiḥ śitaiḥ śaraiḥ |
18 | tato drauṇir mahārāja śaravarṣeṇa bhārata
chādayām āsa tat sainyaṃ samantāc ca śarair nṛpān |
19 | tataḥ punar ameyātmā dharmarājasya kārmukam
drauṇiś ciccheda vihasan vivyādha ca śarais tribhiḥ |
20 | tato dharmasuto rājan pragṛhyānyan mahad dhanuḥ
drauṇiṃ vivyādha saptatyā bāhvor urasi cārdayat |
21 | sātyakis tu tataḥ kruddho drauṇeḥ praharato raṇe
ardhacandreṇa tīkṣṇena dhanuś chittvānadad bhṛśam |
22 | chinnadhanvā tato drauṇiḥ śaktyā śaktimatāṃ varaḥ
sārathiṃ pātayām āsa śaineyasya rathād drutam |
23 | athānyad dhanur ādāya droṇaputraḥ pratāpavān
śaineyaṃ śaravarṣeṇa chādayām āsa bhārata |
24 | tasyāśvāḥ pradrutāḥ saṃkhye patite rathasārathau
tatra tatraiva dhāvantaḥ samadṛśyanta bhārata |
25 | yudhiṣṭhirapurogās te drauṇiṃ śastrabhṛtāṃ varam
abhyavarṣanta vegena visṛjantaḥ śitāñ śarān |
26 | āgacchamānāṃs tān dṛṣṭvā raudrarūpān paraṃtapaḥ
prahasan pratijagrāha droṇaputro mahāraṇe |
27 | tataḥ śaraśatajvālaḥ senākakṣaṃ mahārathaḥ
drauṇir dadāha samare kakṣam agnir yathā vane |
28 | tad balaṃ pāṇḍuputrasya droṇaputrapratāpitam
cukṣubhe bharataśreṣṭha timineva nadīmukham |
29 | dṛṣṭvā te ca mahārāja droṇaputraparākramam
nihatān menire sarvān pāṇḍūn droṇasutena vai |
30 | yudhiṣṭhiras tu tvarito drauṇiṃ śliṣya mahāratham
abravīd droṇaputraṃ tu roṣāmarṣasamanvitaḥ |
31 | naiva nāma tava prītir naiva nāma kṛtajñatā
yatas tvaṃ puruṣavyāghra mām evādya jighāṃsasi |
32 | brāhmaṇena tapaḥ kāryaṃ dānam adhyayanaṃ tathā
kṣatriyeṇa dhanur nāmyaṃ sa bhavān brāhmaṇabruvaḥ |
33 | miṣatas te mahābāho jeṣyāmi yudhi kauravān
kuruṣva samare karma brahmabandhur asi dhruvam |
34 | evam ukto mahārāja droṇaputraḥ smayann iva
yuktatvaṃ tac ca saṃcintya nottaraṃ kiṃ cid abravīt |
35 | anuktvā ca tataḥ kiṃ cic charavarṣeṇa pāṇḍavam
chādayām āsa samare kruddho 'ntaka iva prajāḥ |
36 | saṃchādyamānas tu tadā droṇaputreṇa māriṣa
pārtho 'payātaḥ śīghraṃ vai vihāya mahatīṃ camūm |
37 | apayāte tatas tasmin dharmaputre yudhiṣṭhire
droṇaputraḥ sthito rājan pratyādeśān mahātmanaḥ |
38 | tato yudhiṣṭhiro rājā tyaktvā drauṇiṃ mahāhave
prayayau tāvakaṃ sainyaṃ yuktaḥ krūrāya karmaṇe |