Book 8 Chapter 35 | |
1 | dhṛtarāṣṭra uvāca |
1 | suduṣkaram idaṃ karma kṛtaṃ bhīmena saṃjaya
yena karṇo mahābāhū rathopasthe nipātitaḥ |
2 | karṇo hy eko raṇe hantā sṛñjayān pāṇḍavaiḥ saha
iti duryodhanaḥ sūta prābravīn māṃ muhur muhuḥ |
3 | parājitaṃ tu rādheyaṃ dṛṣṭvā bhīmena saṃyuge
tataḥ paraṃ kim akarot putro duryodhano mama |
4 | saṃjaya uvāca |
4 | vibhrāntaṃ prekṣya rādheyaṃ sūtaputraṃ mahāhave
mahatyā senayā rājan sodaryān samabhāṣata |
5 | śīghraṃ gacchata bhadraṃ vo rādheyaṃ parirakṣata
bhīmasenabhayāgādhe majjantaṃ vyasanārṇave |
6 | te tu rājñā samādiṣṭā bhīmasenajighāṃsavaḥ
abhyavartanta saṃkruddhāḥ pataṃgā iva pāvakam |
7 | śrutāyur durdharaḥ krātho vivitsur vikaṭaḥ samaḥ
niṣaṅgī kavacī pāśī tathā nandopanandakau |
8 | duṣpradharṣaḥ subāhuś ca vātavegasuvarcasau
dhanurgrāho durmadaś ca tathā sattvasamaḥ sahaḥ |
9 | ete rathaiḥ parivṛtā vīryavanto mahābalāḥ
bhīmasenaṃ samāsādya samantāt paryavārayan te vyamuñcañ śaravrātān nānāliṅgān samantataḥ |
10 | sa tair abhyardyamānas tu bhīmaseno mahābalaḥ
teṣām āpatatāṃ kṣipraṃ sutānāṃ te narādhipa rathaiḥ pañcāśatā sārdhaṃ pañcāśan nyahanad rathān |
11 | vivitsos tu tataḥ kruddho bhallenāpāharac chiraḥ
sakuṇḍalaśirastrāṇaṃ pūrṇacandropamaṃ tadā bhīmena ca mahārāja sa papāta hato bhuvi |
12 | taṃ dṛṣṭvā nihataṃ śūraṃ bhrātaraḥ sarvataḥ prabho
abhyadravanta samare bhīmaṃ bhīmaparākramam |
13 | tato 'parābhyāṃ bhallābhyāṃ putrayos te mahāhave
jahāra samare prāṇān bhīmo bhīmaparākramaḥ |
14 | tau dharām anvapadyetāṃ vātarugṇāv iva drumau
vikaṭaś ca samaś cobhau devagarbhasamau nṛpa |
15 | tatas tu tvarito bhīmaḥ krāthaṃ ninye yamakṣayam
nārācena sutīkṣṇena sa hato nyapatad bhuvi |
16 | hāhākāras tatas tīvraḥ saṃbabhūva janeśvara
vadhyamāneṣu te rājaṃs tadā putreṣu dhanviṣu |
17 | teṣāṃ saṃlulite sainye bhīmaseno mahābalaḥ
nandopanandau samare prāpayad yamasādanam |
18 | tatas te prādravan bhītāḥ putrās te vihvalīkṛtāḥ
bhīmasenaṃ raṇe dṛṣṭvā kālāntakayamopamam |
19 | putrāṃs te nihatān dṛṣṭvā sūtaputro mahāmanāḥ
haṃsavarṇān hayān bhūyaḥ prāhiṇod yatra pāṇḍavaḥ |
20 | te preṣitā mahārāja madrarājena vājinaḥ
bhīmasenarathaṃ prāpya samasajjanta vegitāḥ |
21 | sa saṃnipātas tumulo ghorarūpo viśāṃ pate
āsīd raudro mahārāja karṇapāṇḍavayor mṛdhe |
22 | dṛṣṭvā mama mahārāja tau sametau mahārathau
āsīd buddhiḥ kathaṃ nūnam etad adya bhaviṣyati |
23 | tato muhūrtād rājendra nātikṛcchrād dhasann iva
virathaṃ bhīmakarmāṇaṃ bhīmaṃ karṇaś cakāra ha |
24 | viratho bharataśreṣṭhaḥ prahasann anilopamaḥ
gadāhasto mahābāhur apatat syandanottamāt |
25 | nāgān saptaśatān rājann īṣādantān prahāriṇaḥ
vyadhamat sahasā bhīmaḥ kruddharūpaḥ paraṃtapaḥ |
26 | dantaveṣṭeṣu netreṣu kambheṣu sa kaṭeṣu ca
marmasv api ca marmajño ninadan vyadhamad bhṛśam |
27 | tatas te prādravan bhītāḥ pratīpaṃ prahitāḥ punaḥ
mahāmātrais tam āvavrur meghā iva divākaram |
28 | tān sa saptaśatān nāgān sārohāyudhaketanān
bhūmiṣṭho gadayā jaghne śaranmeghān ivānilaḥ |
29 | tataḥ subalaputrasya nāgān atibalān punaḥ
pothayām āsa kaunteyo dvāpañcāśatam āhave |
30 | tathā rathaśataṃ sāgraṃ pattīṃś ca śataśo 'parān
nyahanat pāṇḍavo yuddhe tāpayaṃs tava vāhinīm |
31 | pratāpyamānaṃ sūryeṇa bhīmena ca mahātmanā
tava sainyaṃ saṃcukoca carma vahnigataṃ yathā |
32 | te bhīmabhayasaṃtrastās tāvakā bharatarṣabha
vihāya samare bhīmaṃ dudruvur vai diśo daśa |
33 | rathāḥ pañcaśatāś cānye hrādinaś carmavarmiṇaḥ
bhīmam abhyadravaṃs tūrṇaṃ śarapūgaiḥ samantataḥ |
34 | tān sasūtarathān sarvān sapatākādhvajāyudhān
pothayām āsa gadayā bhīmo viṣṇur ivāsurān |
35 | tataḥ śakuninirdiṣṭāḥ sādinaḥ śūrasaṃmatāḥ
trisāhasrā yayur bhīmaṃ śaktyṛṣṭiprāsapāṇayaḥ |
36 | tān pratyudgamya yavanān aśvārohān varārihā
vicaran vividhān mārgān ghātayām āsa pothayan |
37 | teṣām āsīn mahāñ śabdas tāḍitānāṃ ca sārvaśaḥ
asibhiś chidyamānānāṃ naḍānām iva bhārata |
38 | evaṃ subalaputrasya trisāhasrān hayottamān
hatvānyaṃ ratham āsthāya kruddho rādheyam abhyayāt |
39 | karṇo 'pi samare rājan dharmaputram ariṃdamam
śaraiḥ pracchādayām āsa sārathiṃ cāpy apātayat |
40 | tataḥ saṃpradrutaṃ saṃkhye rathaṃ dṛṣṭvā mahārathaḥ
anvadhāvat kiran bāṇaiḥ kaṅkapatrair ajihmagaiḥ |
41 | rājānam abhi dhāvantaṃ śarair āvṛtya rodasī
kruddhaḥ pracchādayām āsa śarajālena mārutiḥ |
42 | saṃnivṛttas tatas tūrṇaṃ rādheyaḥ śatrukarśanaḥ
bhīmaṃ pracchādayām āsa samantān niśitaiḥ śaraiḥ |
43 | bhīmasenarathavyagraṃ karṇaṃ bhārata sātyakiḥ
abhyardayad ameyātmā pārṣṇigrahaṇakāraṇāt abhyavartata karṇas tam ardito 'pi śarair bhṛśam |
44 | tāv anyonyaṃ samāsādya vṛṣabhau sarvadhanvinām
visṛjantau śarāṃś citrān vibhrājetāṃ manasvinau |
45 | tābhyāṃ viyati rājendra vitataṃ bhīmadarśanam
krauñcapṛṣṭhāruṇaṃ raudraṃ bāṇajālaṃ vyadṛśyata |
46 | naiva sūryaprabhāṃ khaṃ vā na diśaḥ pradiśaḥ kutaḥ
prājñāsiṣma vayaṃ tābhyāṃ śarair muktaiḥ sahasraśaḥ |
47 | madhyāhne tapato rājan bhāskarasya mahāprabhāḥ
hṛtāḥ sarvāḥ śaraughais taiḥ karṇamādhavayos tadā |
48 | saubalaṃ kṛtavarmāṇaṃ drauṇim ādhirathiṃ kṛpam
saṃsaktān pāṇḍavair dṛṣṭvā nivṛttāḥ kuravaḥ punaḥ |
49 | teṣām āpatatāṃ śabdas tīvra āsīd viśāṃ pate
uddhūtānāṃ yathā vṛṣṭyā sāgarāṇāṃ bhayāvahaḥ |
50 | te sene bhṛśasaṃvigne dṛṣṭvānyonyaṃ mahāraṇe
harṣeṇa mahatā yukte parigṛhya parasparam |
51 | tataḥ pravavṛte yuddhaṃ madhyaṃ prāpte divākare
yādṛśaṃ na kadā cid dhi dṛṣṭapūrvaṃ na ca śrutam |
52 | balaughas tu samāsādya balaughaṃ sahasā raṇe
upāsarpata vegena jalaugha iva sāgaram |
53 | āsīn ninādaḥ sumahān balaughānāṃ parasparam
garjatāṃ sāgaraughāṇāṃ yathā syān nisvano mahān |
54 | te tu sene samāsādya vegavatyau parasparam
ekībhāvam anuprāpte nadyāv iva samāgame |
55 | tataḥ pravavṛte yuddhaṃ ghorarūpaṃ viśāṃ pate
kurūṇāṃ pāṇḍavānāṃ ca lipsatāṃ sumahad yaśaḥ |
56 | kurūṇāṃ garjatāṃ tatra avicchedakṛtā giraḥ
śrūyante vividhā rājan nāmāny uddiśya bhārata |
57 | yasya yad dhi raṇe nyaṅgaṃ pitṛto mātṛto 'pi vā
karmataḥ śīlato vāpi sa tac chrāvayate yudhi |
58 | tān dṛṣṭvā samare śūrāṃs tarjayānān parasparam
abhavan me matī rājan naiṣām astīti jīvitam |
59 | teṣāṃ dṛṣṭvā tu kruddhānāṃ vapūṃṣy amitatejasām
abhavan me bhayaṃ tīvraṃ katham etad bhaviṣyati |
60 | tatas te pāṇḍavā rājan kauravāś ca mahārathāḥ
tatakṣuḥ sāyakais tīkṣṇair nighnanto hi parasparam |